Chin Miphun Ni: ‘Ramkulh Ulhni Ah An Tuah Ding A Si Cang’

0

By Salai SH Lian| ‘Chin Miphun Ni’ a thawhkehnak le sining kong le zei ruang ah dah a chuah! Zeitindah kan miphun ni a rak can tbk. pawl silo in, Chin miphun kan hriamtlai phu simi Chin National Front (CNF) le President U Thein Sein chan lio i Ramkomh (Union) Cozah nih 2012 ah Remdaih Biaruahnak in hnatlaknak an rak ngeih cang mi kong a si. Remdaihnak ah hnatlak cangmi a si bantuk in Chin Miphun Ni, 20 February hi Ulhni (Zungkhar Ni) ah an tuah ding a si cang. CNF le Ramkomh Cozah nih 2012 December 12 an hnatlakmi phun 28 lak ah, 2nak a rak si. An hnatlanak ning in, Chin ramkulh cozah nih 20 February hi ‘Chin Miphun Ni’ ah fehter than (re-recognize) le Chin ramkulh ah Ulhni (Zungkhar Ni) ah tuah ding in biatiam a rak si.[i] (Mirangca: 2. It is agreed that the Government of Chin State shall take forward actions to re-recognize the 20th of February as Chin National Day as a public holiday in Chin State in recognition of the occasion as a day cherished by the Chin people.)

Catialtu Salai SH Lian nih Delhi tuahmi Chin Miphun Ni ah biachim lio

Asinain, nihin tiang ah hnatlanak an rak tuah timi USDP siseh, tulio cozah NLD nih phung ning tein Ulhni ah an thanh rih lo. An biakamh an tlinter rih lo. Cozah zung khar in Ulhni a silo leng ah, siangleirun a kai liomi pawl ca ahcun, camipuai an tuah he a tong theo tawn. Kan hngalh dih bang, 1951 ah Mindat ah rak tuahmi ‘Chin Miphun Ni’ ah Prime Minister U Nu pumpak a rak i tel cang. Cun, Chin Affairs Council nih cu hlan kum ah, ‘Chin Miphun Ni’ cu 20 February siseh tiah fehternak an rak tuah cangmi zong a si. Nain, Nihin ni tiang, phung ning tein cozah zungkhar (Ulhni) a si kho rih lo.[ii] Ramkomh Kawlram a dirtu miphun pakhat kan sinak hrimhrim in upatnak he an tuah dingmi zong a si. Tlangcung miphun dang, Karen miphun i Kum Thar zong Ulhni a si ko. Cun, ram chung ummi miphun cheukhat biaknak he a pehtlai mi, ‘Diwali’ le ‘Eid’ tbk. zong Ulhni ah an tuah piak ko fawn hna.

Cucaah, Ramkomh Kawlram a dirhtu pakhat a simi kan Miphun Ni cu Ulhni a si awk hrimhrim a si.

Tutan ah, Chin miphun nih biapi ah kan ngeihmi ni sunglawi nikhat te hi, cozah nih biakam le biatiam bantuk in a tuah taktak maw timi hi biapi in ruah a herh. Caan karlak ah, cozah thalo nih ‘Chin Miphun Ni’ cu ‘Chin Ramkulh Ni’ (Ramkulh sinak kan hmuh ni cu January 3 a si ko caah, cawh ding a um lo) ti in siseh, hmun dang cheukhat ahcun, ‘Chin Miphun Thuamthil Hmuhsaknak Ni’ tbk. in a phunphun in minthlen ter an rak i zuam. Asinain, a luan ciami kum 8 ah, CNF le President Thein Sein cozah nih hnatlanak an ngeihmi cu ‘Chin Miphun Ni’ tiah tuah thannak nawl le Ulhni tuah piak ding timi hi a si. Nain, nihin ni tiang a tak in a tling kho rih lo.

President Thein Sein le Dr. Sui Khar (CNF) Kuttlaih lio

2012 Hnatlanak nih ‘Chin Miphun Ni’ cu a hun hlunghlaiter deuh ngai. A thar hlam bantuk ah a hung i cang than. Asinain, cozah a hun i thlen tik ah, hnatlaktu ah a telmi CNF lila cu biachimnak nawl pek lo tbk. a hung um. Atu kum 2020 zong ah chikhatte cu a hun buai ngaingai. Nain, atu ahcun a hung tha than bantuk in a um. Chin ramkulh le Ramkomh cozah huap in Thantlang ah Chin Miphun Ni cu sunglawi ngai in an tuah cuahmah. Mahbel, Ramkulh le Ramkomh sinak in Miphun Ni kan tuah an ti ruang ah, khuapi cheukhat an miphun ni tuah cu a sunglawi kho tawn lo. Cu chinchap ah, kan Miphun Ni tawlrelnak ah nawl hmete hmanh ngeih dawh kan silomi hi a fak khun mi a si.

Nain, a biapimi a simi ‘Chin Miphun Ni’ nih a rak i timhmi hi kan philh lo ding a biapi. Zeidah hnatlaknak an rak ngaih i, zei raung ahdah Miphun Ni siseh tiah an rak ti hi kan philh lo ding a biapi fawn. Hihi Chin miphun pumpak cio i kan rian a si. Asinain, Chin ramkulh cozah nih a thihphaih tuk ruang ah a nam ngam lo maw a si. Zei ruang ah dah, ‘Remdaih Hnatlaknak’ ah a tel ko cangmi a tak in ‘Ulhni’ ah an canter khawh lo timi bel cu, nawlngeitu cozah rian a hlei in a si.

Cucaah, USDP Thein Sein cozah nih an rak tuah manh tilo mi, atulio NLD cozah nih hin, Chin miphun ni a sunglawi le biapi tukmi ah kan chaihmi ‘Chin Miphun Ni, 20 February’ hi Ramkulh Ulhni (Public Holiday) ah an tuah awk a si ngaingai. Hi nihhin, CNF le Cozah nih an kalpi cuahmahmi ‘Remdaihnak Lamthluan’ chung hi hnatlanak hlawhtlinter zong a si. Cu nih cun, mipi karlak zong ah zumhnak a fehter chinchin lai. Atulio an tuah cuahmahmi thanchonak rian pawl a biapi tuk ko, asinain, ramkhel hmuitinh le hnatlaknak a simi Miphun Ni tbk. ah a tak in cozah nih tuanvo an laknak mipi nih kan hmuh a si ahcun, thil tha tuk a si.

Biadonghnak ah, Cozah nih Ulhni (Public Holiday) siseh tiah a thanh ruang ah zeihmanh sunghnak le zatlaknak a ngeih ding zong a si lo. Cucaah, tulio nawlngeitu cozah nih hin, ‘Chin Miphun Ni’ hi Ramkulh in Ulhni (State level Public Holiday) rau lo tein a tuah cang awk a si. Hihi hriamtlai phu CNF nih Ramkomh (Union) cozah he hnatlakpi cangmi a si ko caah, amah lawng rinh tilo in, a hlei khun in Chin ramkulh cozah nih raltha tein a nam in a nor ding zong a si.

____________________________

[i] Burma Partnership, ‘Agreement Between the Chin National Front and Union-Level Peace Working Committee at the 2nd Round of Peace Talks (Online) Laknak: <https://www.burmapartnership.org/2012/12/agreement-between-the-chin-national-front-and-union-level-peace-working-committee-at-the-2nd-round-of-peace-talks/>

[ii] Chinland Guardian, ‘No more procrastination to make CND public holiday in Chin State’ (Online) Laknak: <https://www.chinlandguardian.com/index.php/editorial/item/2242-no-more-procrastination-to-make-cnd-public-holiday-in-chin-state>

About The Author

Na ruahning rak langhter ve.. (Leave a comment)

%d bloggers like this: