ခ်င္းျပည္နယ္၊ ခ်င္းလူမ်ိဳး – ယခင္၊ ယခုုႏွင့္ မနက္ျဖန္ (၁)+(၂)

ခ်င္းျပည္နယ္၊ ခ်င္းလူမ်ိဳး – ယခင္၊ ယခုုႏွင့္ မနက္ျဖန္ (၁)

ဆလိုုင္းအိုုက္ဇက္ခင္| ၄၊ ဇန္န၀ါရီလ ၂၀၁၉
ယေန႔သည္ (၇၁) ႏွစ္ေျမာက္ ျမန္မာႏိုုင္ငံလြတ္လပ္ေရးေန႔ျဖစ္ပါသည္။ ထိုု႔အတူ လြတ္လပ္သည့္ ဌာေနသား မ်ိဳးႏြယ္စုုမ်ားအျဖစ္ ေရွးဦးမဆြကပင္ အေျခခ်ေနထိုုင္ပိုုင္ဆိုုင္လာခဲ့ၾကသည့္နယ္ေျမ ေဒသမ်ားကိုု စုုစည္းကာ ခ်င္းျပည္နယ္ဟုု ယေန႔သိရွိသည့္ ခ်င္းျပည္နယ္ႏွင့္ ခ်င္းလူမ်ိဳးမ်ားအေနျဖင့္ ဗိုုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းဦးေဆာင္ေသာ ဗမာျပည္ (Proper Burma) ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ ခ်ဳပ္ဆိုုခဲ့သည့္ ပင္လံုုကတိက၀တ္မ်ားအေပၚအေျခခံကာ ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုုႏိုုင္ငံအျဖစ္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၾက မည္ဟုု သေဘာတူ၍ လက္တြဲပူးေပါင္းလာခဲ့သည္ မွာလည္း ႏွစ္ (၇၀) ျပည့္ေျမာက္ခဲ့ၿပီျဖစ္ပါသည္။

၁၉၄၇ ခုုႏွစ္ ေဖေဖၚ၀ါရီလ (၁၂) ရက္ေန႔ ရွမ္းျပည္၊ ပင္လံုုၿမိဳ႕၌ျပဳလုုပ္သည့္ ညီလာခံသိုု႔တက္ေရာက္ ၿပီး၊ ပင္လံုု စာခ်ဳပ္ဟုု ယေန႔သိရွိၾကသည့္ ျပည္မ-ေတာင္တန္းပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ ေရးစာခ်ဳပ္ကိုု ခ်င္း ေခါင္းေဆာင္မ်ားက ပါ၀င္လက္မွတ္ေရးထိုုးခဲ့ၾကျခင္းမွာ လြတ္လပ္သည့္ျပည္ေထာင္တစ္ခုုအေနနဲ႕ အျခားလြတ္လပ္သည့္ျပည္ေထာင္မ်ားႏွင့္ ေရရွည္အက်ိဳးတူပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရန္ခ်ဳပ္ဆိုုသည့္ ပထမဦးဆံုုးႏွင့္ ေနာက္ဆံုုးစာခ်ဳပ္ပင္ျဖစ္ပါသည္။ သိုု႔ရာတြင္ ပင္လံုုစာခ်ဳပ္တြင္ လက္မွတ္ေရးထိုုး ခဲ့ၾကသည့္ ခ်င္းေခါင္းေဆာင္မ်ားသည္ ယေန႔ခ်င္းျပည္နယ္ဟုု သတ္မွတ္ထားသည့္နယ္ေျမတစ္ ခုုလံုုးကိုု ယူေဆာင္၍ လက္မွတ္ေရးထိုုးခဲ့ၾကျခင္း မဟုုတ္ပါ။

ပင္လံုုစာခ်ဳပ္တြင္ လက္မွတ္ေရးထိုုးပါ၀င္ခဲ့သူမ်ားမွာ တီးတိန္နယ္၊ ဟားခါးနယ္ႏွင့္ ဖလမ္းနယ္တိုု႔သာ ျဖစ္ပါ သည္။ ကန္ပက္လက္-မင္းတပ္နယ္သည္ ၁၉၄၇ ခုုႏွစ္ မတ္လ (၃-၅) ရက္မ်ားအတြင္း ထီးလင္းၿမိဳ႕တြင္ ခ်င္း-ဗမာခ်စ္ၾကည္ေရးညီလာခံက်င္းပ၍ လြတ္လပ္ေရးအတြက္ ဖဆပလႏွင့္ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မည္ဟုု သေဘာထားေပးခဲ့သည္။ ပလက္၀နယ္သည္ ခ်င္း၀ိေသသတိုုင္းႏွင့္ပူးေပါင္းရပ္ တည္ရန္ ၁၉၄၇ ခုုႏွစ္တြင္ ေတာင္တန္းေဒသ စံုုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ႏွင့္ေတြ႔ဆံုုစဥ္သေဘာထား ဆႏၵျပဳခဲ့ၿပီး ၁၉၄၈ ခုုႏွစ္ ေဖေဖၚ၀ါရီလ (၂၀) ရက္ေန႔တြင္ ဖလမ္း ၿမိဳ႕တြင္ က်င္းပျပဳလုုပ္သည့္ညီလာ ခံသိုု႔ ပထမဆံုုးအၾကိမ္ အင္တိုုက္အားတိုုက္ တက္ေရာက္ပါ၀င္ခဲ့သည္။ ထိုု႔ေၾကာင့္ ခ်င္းျပည္နယ္ တစ္ခုုလံုုးအေနျဖင့္ ပင္လံုုစာခ်ဳပ္၏အႏွစ္သာရျဖစ္ေသာ ျပည္မ-ေတာင္တန္းပူးေပါင္းေရး သေဘာ ထားအရ ျပည္နယ္တစ္ခုု (ထိုုစဥ္က အသံုုးအႏႈန္းအရ ခ်င္း၀ိေသသတိုုင္း) အျဖစ္ စုုစည္းရပ္တည္ႏိုုင္ ရန္ အခ်င္းခ်င္းပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈကိုု ၁၉၄၈ ခုုႏွစ္ ေဖေဖၚ၀ါရီ (၂၀) ရက္ေန႔မွစ၍ စတင္ေဆာင္ရြက္ ႏိုုင္ခဲ့သည္ဟုု ဆိုုရပါမည္။

ထိုု႔ေၾကာင့္ ျပည္ေထာင္စုုျမန္မာႏိုုင္ငံအျဖစ္လြတ္လပ္ေရးရရွိေအာင္ ဗမာျပည္ႏွင့္ ကခ်င္၊ ခ်င္း၊ ရွမ္း ေတာင္တန္း ေဒသမ်ား ပုူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကသကဲ့သိုု႔ ယေန႔ခ်င္းျပည္နယ္အျဖစ္ ျပည္ေထာင္စုု ျမန္မာႏိုုင္ငံအတြင္း ျဖစ္ ထြန္းတည္ရွိလာႏိုုင္ရန္အတြက္ အနည္းဆံုုးအုုပ္ခ်ဳပ္မႈဆိုုင္ရာေဒသ (၃) ခုု ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္ကိုုေတြ႔ရပါသည္။ ထိုုထက္ပိုု၍ စိတ္၀င္စားဖြယ္ေကာင္း သည့္အခ်က္မွာ ယင္းေဒသ (၃) ခုုအတြင္း ကနဦးေနထိုုင္ ခဲ့ၾကေသာ၊ ယေန႔ထက္တိုုင္ေနထိုုင္လွ်က္ ရွိၾကေသာမ်ိဳးႏြယ္စုုမ်ားသည္ ဘာသာစကားရင္းျမစ္ႏွင့္ ယဥ္ေက်းမႈဓေလ့ထံုုးစံတူ မ်ိဳးႏြယ္စုုမ်ား ျဖစ္ၾကေသာ္လည္း အုုပ္ခ်ဳပ္မႈ မတူေသာ လြတ္လပ္သည့္မ်ိဳးႏြယ္စုုနယ္ပယ္မ်ားအျဖစ္ တည္ရွိခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ခ်င္းျပည္နယ္သည္ အုုပ္ခ်ဳပ္မႈပံုုအားျဖင့္ တစ္ျပည္ေထာင္ (unitary) စနစ္မ်ိဳး အျဖစ္တည္ ရွိၿပီးသားအေနအထားျဖင့္ ျမန္မာႏိုုင္ငံ၏လြတ္လပ္ေရးၾကိဳးပမ္းမႈျဖစ္စဥ္တြင္ ပါ၀င္ခဲ့ျခင္းမဟုုတ္ဘဲ သီးျခား လြတ္လပ္သည့္နယ္ေျမမ်ားက လြတ္လပ္သည့္ကိုုယ္တိုုင္ေရြးခ်ယ္ဆံုုးျဖတ္မႈျဖင့္ အခ်င္းခ်င္း ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့ ၾကျခင္းသာျဖစ္ေၾကာင္း သတိျပဳႏိုုင္ပါသည္။

ထိုု႔ေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုုင္ငံ လြတ္လပ္ေရးရရွိေသာ (၇၁) ႏွစ္ေျမာက္ေန႔တြင္ ႏိုုင္ငံေတာ္အား ဖက္ဒရယ္ ျပည္ေထာင္စုုအျဖစ္ ေရွ႕တိုုးခ်ီတက္ရန္ ႏိုုင္ငံေတာ္အၾကီးအကဲမ်ားက ဦးတည္ခ်က္ထားသံႏၷိဌာန္ျပဳၾက သကဲ့သိုု႔၊ ခ်င္းျပည္နယ္ သည္လည္း ဖယ္ဒရယ္နယ္ေျမမ်ားအစုုအစည္းတစ္ခုုျဖစ္ခဲ့ျခင္း၊ ျဖစ္ေနဆဲရွိ ျခင္းကိုု မေမ့မေလ်ာ့ဘဲ အခ်င္းခ်င္း သာတူညီမွ်ျဖစ္ျခင္းႏွင့္ တန္းတူအခြင့္အေရးဖန္တီးေပးျခင္းအႏွစ္ သာရမ်ားျဖင့္ ျပည္နယ္ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုုးတက္ေရးႏွင့္ အမ်ိဳးသားစည္းလံုုးညီညြတ္ေရးလမ္းေၾကာင္းကိုု ဆက္ လက္ဦးတည္ေဆာင္ရြက္သြားၾကရမည္ျဖစ္ပါေၾကာင္း။

ဆလိုုင္းအိုုက္ဇက္ခင္

ခ်င္းျပည္နယ္၊ ခ်င္းလူမ်ိဳး – ယခင္၊ ယခုုႏွင့္ မနက္ျဖန္ (၂)

ဆလိုုင္းအိုုက္ဇက္ခင္| ၄၊ ဇန္န၀ါရီလ ၂၀၁၉|

အဂၤလိပ္အုုပ္ခ်ဳပ္မႈလက္ေအာက္တြင္ လက္ရွိခ်င္းျပည္နယ္သည္ အုုပ္ခ်ဳပ္မႈ နယ္ေျမေဒသ (၃) ခုုအျဖစ္ ရပ္တည္ခဲ့ပါသည္။ ခ်င္းေတာင္တြင္ အဂၤလိပ္တိုု႔၏ ပထမဦးဆံုုးအုုပ္ခ်ဳပ္မႈယႏၱရားစတင္ သည့္ေဒသမွာ ပလက္၀ေဒသျဖစ္သည္။

ပလက္၀ေဒသသည္ ၁၈၂၆ ခုုႏွစ္ မတိုုင္မီအထိ လြတ္လပ္ေသာေဒသအျဖစ္ တည္ရွိခဲ့သည္။ ၁၈၂၅ ခုုႏွစ္တြင္ အဂၤလိပ္တိုု႔ ပလက္၀ေဒသကိုု က်ဴးေက်ာ္ လာေသာအခါ ပလက္၀ေဒသတြင္ ေနထိုုင္ၾက သည့္ ခူမီးမ်ိဳးႏြယ္စုု အၾကီးအကဲမ်ားသည္ အဂၤလိပ္တိုု႔အား အျပင္းအထန္ခုုခံတိုုက္ခိုုက္ခဲ့သည္။ သိုု႔ေသာ္ လက္နက္အင္အား မမွ် သျဖင့္ ေနာက္ဆံုုးတြင္ အဂၤလိပ္ႏွင့္စစ္ေျပၿငိမ္းေရးစာခ်ဳပ္ကိုု ခ်ဳပ္ဆိုုခဲ့သည္။ ခ်င္းေတာင္တစ္ခြင္၌ အဂၤလိပ္တိုု႔ႏွင့္ စစ္ေျပၿငိမ္းေရးစာခ်ဳပ္ကိုု ခူမီးမ်ိဳးႏြယ္စုု အၾကီးအကဲမ်ားက ပထမဆံုုးခ်ဳပ္ဆိုုခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ယင္းစာခ်ဳပ္အရ အဂၤလိပ္တိုု႔က ပလက္၀ေဒသရွိ ခူမီးမ်ိဳးႏြယ္စုုအၾကီးအကဲမ်ား ၏ အုုပ္ခ်ဳပ္မႈကိုု ဆက္လက္အသိအမွတ္ျပဳေပးခဲ့ ေသာ္လည္း၊ လက္ရွိ ပြီ၀ုုန္းေအာက္ပိုုင္း မွ ေက်ာက္ေတာ္ၿမိဳ႕နယ္၊တင္းမေက်းရြာအထိနယ္ေျမကိုု အဂၤလိပ္တိုု႔အား စစ္ေလ်ာ္ေၾကးအျဖစ္ ေပးအပ္ခဲ့ရသည္။ [ပြီ၀ုုန္းသည္ လက္ရွိခ်င္းျပည္နယ္ႏွင့္ ရခိုုင္ျပည္နယ္နယ္စပ္ ျဖစ္ပါသည္]။

အဂၤလိပ္တိုု႔က ၎တိုု႔၏အေစာင့္ေရွာက္ခံျဖစ္လာေသာပလက္၀နယ္ကိုု အဂၤလိပ္-ျမန္မာ စစ္ပြဲအၿပီး ၁၈၂၆ ခုုႏွစ္ တြင္ စစ္ေတြခရိုုင္အတြင္း သြတ္သြင္း၍ အုုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ေသာ္လည္း၊ စစ္ေတြခရိုုင္ရွိ လူမ်ားစုု၏ ဘာသာစကားႏွင့္ သမိုုင္း အစဥ္အလာမတူညီမႈေၾကာင့္ ႏွစ္ေပါင္း (၅၀) ခန္႔အၾကာ ၁၈၇၄ ခုုႏွစ္တြင္ စစ္ေတြခရိုုင္ေအာက္မွခဲြထုုတ္ကာ ရခိုုင္ေျမာက္ပိုုင္းခရိုုင္ (Northern Arakan District) အျဖစ္သီးျခား အုုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့သည္။ [ပလက္၀ေဒသသည္ ရခိုုင္ျပည္နယ္ႏွင့္နယ္နိမိတ္ခ်င္း ထိစပ္ၿပီး ေရွးရခိုုင္မင္းမ်ား လက္ထက္ ကူးလူးသြားလာမႈမ်ားရွိေသာ္လည္း ေရွးရခိုုင္ပိုုင္နက္လက္ေအာက္ခံအျဖစ္ အခြန္ပဏၰာ ဆက္သရသည့္အေထာက္အထားမ်ိဳး မရွိခဲ့ပါ။]

ခ်င္းေတာင္ေျမာက္ပိုုင္းသို႔ အဂၤလိပ္တိုု႔က်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္လာေသာအခါ စီးယင္းႏွင့္ တာရႊန္းမ်ိဳးႏြယ္ စုုအၾကီး အကဲမ်ားက အဂၤလိပ္တိုု႔အား အျပင္းအထန္ခုုခံ တိုုက္ခိုုက္ခဲ့ၾကသည္။ အဂၤလိပ္တိုု႔က ခ်င္းျပည္ေျမာက္ပိုုင္းေဒသကိုု က်ဴးေက်ာ္ ၀င္ေရာက္ၿပီး ၁၈၉၆ ခုုႏွစ္တြင္ တီးတိန္နယ္၊ ဖလမ္းနယ္ ႏွင့္ဟားခါးနယ္တိုု႔ပါ၀င္ သည့္ေဒသမ်ားကိုု ခ်င္းေတာင္တန္းစည္းမ်ဥ္း (The Chin Hills Regulation, 1896) ျဖင့္လညး္ေကာင္း။ [ပလက္၀ ေဒသကိုု အဂၤလိပ္အုုပ္ခ်ဳပ္မႈေအာက္သိုု႔ သြတ္သြင္းၿပီး ႏွစ္ေပါင္း (၇၀) တိတိအၾကာတြင္ျဖစ္သည္]။ ကန္ပက္လက္-မင္းတပ္နယ္ကိုုမူ ၁၈၉၇ ခုုႏွစ္တြင္ ပခုုကၠဴ ခ်င္းေတာင္တန္းေဒသ (Pakkoku Chin Hills Tract) အျဖစ္လည္းေကာင္း အုုပ္ခ်ုဳပ္ခဲ့သည္။

၁၉၄၈ ခုုႏွစ္တြင္ ခ်င္း၀ိေသသတိုုင္းအက္ဥပေဒ (Chin Special Division Act, 1948) ကိုုျပဌာန္း သည္။ ယင္းအက္ဥပေဒအရ အဂၤလိပ္အုုပ္ခ်ဳပ္မႈ ေအာက္တြင္ ရွိခဲ့ေသာနယ္ေျမသံုုးခုုကိုု ခ်င္း၀ိေသသတိုုင္း အျဖစ္ ေျမာက္ပိုုင္းခ်င္းခရိုုင္ႏွင့္ ေတာင္ပိုုင္းခ်င္းခရိုုင္ဟူ၍ ခရိုုင္ (၂) ခုုျဖင့္ ဖြဲ႕စည္း ခဲ့သည္။ ေျမာက္ပိုုင္းခ်င္းခရိုုင္တြင္ တီးတိန္နယ္၊ ဖလမ္းနယ္ႏွင့္ ဟားခါးနယ္တိုု႔ ပါ၀င္ၿပီး၊ ေတာင္ပိုုင္း ခ်င္းခရိုုင္တြင္ ကန္ပက္လက္-မင္းတပ္နယ္ ႏွင့္ ပလက္၀နယ္တိုု႔ အျပင္ ယခင္က ဟားခါးေတာင္ပိုုင္း နယ္အျဖစ္ရွိခဲ့ေသာ မတူပီနယ္ကိုုပါ ထည့္သြင္းခဲ့သည္။

လြတ္လပ္ေရးရရွိၿပီး ႏွစ္ေပါင္း (၇၀) ၾကာျမင့္သည့္ေနာက္ ေျမာက္ပိုုင္းခ်င္း ခရိုုင္ေအာက္ရွိ တီးတိန္ နယ္သည္ တီးတိန္ၿမိဳ႕နယ္ႏွင့္တြန္းဇန္ၿမိဳ႕နယ္မ်ား အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ဖလမ္းနယ္သည္ ဖလမ္းၿမိဳ႕ နယ္ (ယခင္က ျပည္နယ္ ၿမိဳ႕ေတာ္အဆင့္မွ လက္ရွိတြင္ ခရိုုင္ၿမိဳ႕) အျဖစ္လည္းေကာင္း၊ ဟားခါးနယ္ သည္ ဟားခါးၿမိဳ႕နယ္ႏွင့္ ထန္တလန္ ၿမိဳ႕နယ္မ်ားအျဖစ္ ဟားခါးခရိုုင္အဆင့္ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ေတာင္ပိုုင္းခ်င္း ခရိုုင္ေအာက္ရွိ ကန္ပက္လက္-မင္းတပ္ နယ္သည္ ကန္ပက္လက္ၿမိဳ႕နယ္ (ယခင္ ခရိုုင္ရံုုးစိုုက္ၿမိဳ႕အျဖစ္မွ ၿမိဳ႕နယ္ရံုုးစိုုက္ရာၿမိဳ႕) ႏွင့္ မင္းတပ္ၿမိဳ႕နယ္မ်ား အျဖစ္ မင္းတပ္ခရိုုင္အဆင့္ျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ မတူပီနယ္သည္ ခရိုုင္ၿမိဳ႕အျဖစ္တိုုးျမ်င့္ခံထားရၿပီး၊ ပလက္၀နယ္ သည္ ခရိုုင္အဆင့္မွ ခ်င္းျပည္နယ္တြင္ နယ္နိမိတ္အက်ယ္ဆံုုးၿမိဳ႕နယ္အျဖစ္လည္းေကာင္း ျဖစ္တည္လွ်က္ရွိေန ပါသည္။ သမိုုင္းသည္ သင္ခန္းစာ ျဖစ္သကဲ့သိုု႔ ေနာက္ထပ္အမွားမ်ား ထပ္မျဖစ္ေစရန္ သတိျပဳရမည္ျဖစ္ ပါသည္။

အပုိင္း (၃)-(၄) ဆက္လက္ေဖာ္ျပမည္။