August 7 Ni Hakha Khuahlun Kokek Ram Ngei Lungput Ti In The Chinland Post Ah Ca An Chuahmi He Pehtlai In Cawbuk Lei Pumpak Pupa Ram Ngei Nih Fianternak

0

676 Ekah Hakha Sangthar samhmi Hmun a si/ TCP

Editor Cakuat by Pu Run Peng| 2019 August 15| Hakha Khuahlun kokek ram ngeitu lungput tiin kokek ram ngei aa timi hna nih Hakha ah pupa ram a um hrimhrim nak le Pupa ram phunthum a umnak kong an hun tialmi cu biadik a si caah kan cohlan ve ko.

Hakha Khuahlun kokek ram ngeitu le thingram Committe he zoh in hnatlaknak ngeih hnu ah hmanding tiah an timi ruahnak le tlangram a si dih an timi tu hi chan nih a kal tak mi ruahnak le hngalhnak a si deuh cang ko.

Cawbuk lei hmunhma i vawlei an ngeih ning hi a  phunphun in a um ve. Khuabawi hlun pawl nih tuanvo  an ngeih lio ah an rak pekmi hna, cun aa zorh le aa cawmi hna, minsak man ah aa pe mi hna, nifar/ fanu le man ah aa manh mi ti in Laiphung ning tein vawlei kan ngeihmi hna hi a rak si.

Atu ah cun Hakha Khuahlun mi hi Khuahlun lawng si lo in sangkip ah mah le siaremnak cio ah a ummi tampi kan um cang i cu hna lak cun pumpak ram a ngei peng mi le pawcawmnak caah ram aa cawkmi tampi kan um ve. Cawbuk lei hmunhma ah vawlei a zuarmi le a cawmi pumpak Pupa ram ngei panga ruk in vun tial usih law.

  • Pinlung sachoh i aa telmi Pu Kio Mang nih Pu Lei Rian (Run Peng pa) sinah Matupi lampi mengli tung thlanglei khi Sacuan va tiang a zorh dih cangmi a si.
  • Pu Khua Kung nih Pu Ral Ling sin ah a zuar (Lian Hnin pa sualnak thlang)
  • Pu Khen Uk nih Pu Phu Thuan a zorh (Tuaihmawng bo thlan thlanglei)
  • Pu Ral Mon nih Pu Ral Kham a zorh (Dawt Cung pa) (Vokrawh len)
  • Pu Sang Cut fa Pa Kil Thang nih Pu Hram Hmung a zorh
  • Phu Thuan nih Thang Hliang a pekmi hna- Pu Tei Vak a zorh (Lungtat chiahrawn thlanghrawng)
  • Chitipi Hrawng khi Uk Mang (Sung Tial pa )ram a si.
  • Nawi Hring ai hrawng khi Thang Hliang ram a si.
  • Nu Thut Hrawng khi Pu Kio Hlei (Sang Cer pa )ram a si.
  • Hriangsih (Ba car) hrawng khi Lal Hnin (Mang Cem pa) ram a si.
  • buanglei ahkhin Hmung Thio, Sang Tling, Chia Peng, Pu Zam Lian, Pi Sai Tial, Nawl Cung, Zang Hre, Rev. Van Hre hna leng ah a dang ram aa zorhmi hna le aa cawmi tampi an um rih i cu hna vialte chung ahcun (Pu Chia Peng) lawng hi Hakha Khuahlun ah a ummi a si ti kha kan hun fianter. Kan i fian ahcun Hakha Khuahlun kokek ram ngeitu hna le thingram lei committe he zoh in hnatlaknak ngeih hnu ah hmanding timi hi a dikmi ruahnak a si lo caah hnatlakpinak kan ngei kho bak lo. Zeitik tiang hmanh hi cathanh hi kan hna atla lai lo tiah theih cioding ah kan hun langhter i zorh ciami vawlei cu a zuartu pa vawlei a si ti lo a cawtu pa vawlei a si cang ti hi i fiang cio cang usih.

Hakha Loram ngei nih mipem caah vawlei an siang lo tiin mi hrokhrawl le mitha lo pawl mirawi hmang pawl i an chimmi hi an lih lawng te a si. Hakha kan Pupa nih mipem dawtnak le thluachuah an hmuhnak ah an khuahrum sin ah thla an rak campiak hna leng ah an loram zong an thlawhter ve hna i thleidannak um lo in a zorh zong an zorh ve ko hna caah Hakha pawngkam vawlei hi  khua dangdang in a rak kan pem i Hakha i inntung bunh in a ummi hna kut ah hnarcheu a um ti hi kan hun fianter than. Hi hna hi Hakha ah an um cang caah Hakha khuami an si ve cang caah an i cawkmi vawlei cu an vawlei a si ko cang, an co tin awk a si tiah lungthiang tein kan pom ko.

Vawlei a caw i Hakha a ummi pali nga in vun tial usih law, Pi Za Tlem, Pu Ngun Peng, Pu Hrang Vung, Pu Ral Hre Mang, Pu Khua Hnin hna khi hal khawh an si. 1894 vawlei laknak upadi ning lo le Laiphung ning lo in mi vawlei chuh riangmang i  Hakha nih vawlei an siang lo tiah lih a chimmi hna poh cu Hakha nih kan herh bak hna lo. An khua le an ram ah kirthan hna sehlaw an caah a tha bik lai.

Cun ekah (676) upadi ning lo sangthar samhnak hmun ah khin vawlei a ngeimi le inn a sa mi hna nih kan cawkmi a si tiah 90% hrawng nih an ti i Laiphung ah vawlei i caw i zorh hlah u ti a um lo. Laiphung ning tein vawlei i cawk le i zorh cu kan Pupa chan in atu tiang kan hmanmi Lai phunglam a si ko. Inn an sakmi zong khi 1894 vawlei laknak upadi ning lo in tuanvo ngeitu hna nih lam an chunh ruang le innhmun an tah caah an dum an hau an thirhri hling an chah an hrawhpiak hna ruang ah pei an vawlei him an duh caah an vawlei te ah an i sak cio ko cu. Ho vawlei hmanh an va eng hna in an va chuh tung hna lo. Cucaw ti awk tlak in an sualnak kan hmu hna lo. Sipin Area a fek cang mi Area leng ah a si dih fawn. Theh a fialtu hna le nan theh lo ahcun a zizut nan si lai a ti tu hna pawltu khi Pathian lei zong in minung mithmuh zong ah an palh deuh lai lo maw?

A kan pem riangmang i (Lungthin tha kan mipem hna le kanmah ) a kan sarhsettu poh hi Hakha ah um hna hlah sehlaw Hakha i vawlei kong buaibainak vialte hi a dai dih ko hnga.

Biakilh: Hakha i Buaibainak a chuahtertu mipem poh cu Hakha i a ummi Hakha lungput a ngei mi poh i kan ral nganbik an si. Lungrual tein kan kham cio a hau cang.

  • Cawbuk lei pumpak pupa ram ngei le vawlei ngeitu pawl aiawhtu Pu Run Peng

About The Author

Na ruahning rak langhter ve.. (Leave a comment)

%d bloggers like this: