Chin Digest le CNLD Party, Hakha Peng Mino Chairman Salai Ngun Sang Aung Biaruahnak

0

Salai Ngun San Aung

Chin Digest Vol. 6, No. 4–

Chin Digest le CNLD Party, Hakha Peng Mino Chairman
Salai Ngun Sang Aung
Biaruahnak

Chin Digest: Min, Khua, Cacawnak, hmuhton mi, atu dirpi mi party min, atu ṭuan lio mi rian hna tawifiang tein na kan chim kho hnga maw?
Ngun San Aung (NSA): Keimah ka min cun Salai Ngun San Aung ka si. Ka khua cu Hakha peng, Cinkhua a si. Biblical School of Theology, Yangon in B. Th ka dih. Atu Yangon University ah History major in Master kum khatnak ka kai lio a si. 2015 ah khan, Bangkok i Mahidol University, Human Rights Department nih an tuah mi Asian Regional Advanced Learning course on Human Right ti mi ah certificate ka hmu, 2017 Taiwan Foundation for Democracy (TFD) le Taiwan Foreign Department nih tuahmi Asia Young Leaders for Democracy ti mi course ni 15 chung ka rak kai. 2018 ah Germany khuapi Berlin hrambunh Taz Panter Foundation le Germany Foreign Department i bawm in tuah mi Workshop on Journalism; Paving ways for Democracy ti mi zarh hnih chung ka rak kai. 2015 in 2018 tiang The Chinland Post ah rian ka ṭuan, cu pah cun Chin Christian University ah part time teacher in Social Science ka chim pah. CNLD party ka dirpi. Tu hi CNLD Hakha peng mino chairman, Hakha peng no. 11 in aa cuh ding mi Dr. Ram Ceu Hnin campaign manager ka si. Cun Zokhua peng mino chairman le Yangon University i Chin Literature and Culture Committee Chairman zong ka si chih.

Chin Digest: Party tampi chung ah atu na dirpi mi party hi zeiruang bik ah dah na thim?
Ngun San Aung: Hakha peng ah party pathum le independent zeimawzat an um. Cu chung ah CNLD-Chin party ka dirpi. A ruang cu kan ram hi a tlangpi cun miphun 8 aa fon mi kan si, tlangcung miphun pa 7 le kawl miphun ti in ramkomh ah khua kan sa. Kan i fonh sin tein nihin tiang kum 72 chung kan hruaitu Kawl pawl lungput le hruai ning kan zoh tikah miphun dawpdolhnak (Burmanization) kha an hriamhrei ah ser in kan ram pi hi miphun pakhat, biaknak pakhat, nunphung pakhat in kalpi an kan timh mi hmuh khawh a si. Cucaah kan miphun kan himbawmnak ding ahcun kanmah tein kan i runven le kan konglam kan i chim ve a herh. Bochan bik in NLD party nih kum nga chung an kan hruai tikah Centralization fak tuk in a hman mi, kannih milu tlawmte a si mi Chin miphun kan MP le Minister pawl hna cu miphun kong ah zeihmanh chimrelnak nawl ngei loin an chiah hna. Cucaah kanmah kong kanmah tein kan i chim khawhnak ding le kan miphun limhang kan runven i kan miphun sinak kan co khawh nakding ah zalong tein chimrelnak nawl a ngei mi miphun party kan herh ti hi ka hmuh mi a si. Miphun aiawh mi ramkhel nawlngeihnak (Political power) kan ngeih lawng ah Kawl nih cabuai cung ah bia an kan ruah lai i anmah sin kan i fonh sawhsawh chung cu fialchuk fialcho kan si zungzal lai ti hi 1951 thimnak thawk in nihin tiang kan ramkhel tuanbia nih a kan cawnpiak mi ka hmuh caah Chin Miphun party ah ka dirnak a si.

Chin Digest: 2020, thimnak caah nan Party mino cawlcanghnak theih kan duh ko?
Ngun San Aung: 2020 thimnak caah CNLD Hakha mino kan cawlcangh ning hi khuate i party sii-yung-yee a ngah sin te khan Hakha chung sang kip ah kal in mino committee sernak kan tuah, cun Hakha peng khuate tlawn kan i thawh i tu hin cun voi 2 tal kan phak lonak khua hi a tlawm cang. Inn nga ruk taktak lawng khua a sa mi le tlunkalnak a har tuk mi khua kan phak khawh lo mi zong cu pahnih si rua, a um ve. Cun khuapi chung ah Canvassing ti mi innkip ah kal in thimfung thlak ding sawmnak zong sang zeimawzat ah kan tuah. Zan ah Candidate pawl sang kip ah kan zul hna. Party chuah mi cazual kan phaw. Hi rian vialte felfai le hmual ngei tein kan ṭuanchuah khawh nakhnga ramkhel lei thiamsang mi hna sawm in cawnnak voi tampi kan tuah. Hmailei caah santlai chinchin ding mi mino si khawh zong kan i zuam.

Chin Digest: Nan party mino cawlcanghnak ah buaktlak in mino zeizat hrawng dah an i tel kho?
Ngun San Aung: Kan party mino thazaang hi khuapi chung lawngah 300-500 kar kan si. Tulio cu pulrai zawtnak (Covid-19) he a si tikah mino nih duh ning in kan cawlcang kho lo. Voikhat ah dihlak in chuah khawh a um bal lo nihin a cawlcang mi kha thaizing ah an i din i a dang an cawlcang ve ti khi a si tikah caan a pe kho mi hi 200 velchum kan si lai tiah ka ruah.

Chin Digest: A luacia mi Ramkomh Kawlram Thimnak kan zoh tikah Mino cawlcanghnak kan hmu tuk lo. Tutan, thimnak ah hin mino cawlcanghnak hi a lumsa ngaingai. Khoika in dah ramkhel ṭhanghphawhnak a ratnak a si hnga?
Ngun San Aung: Hihi keimah zong kaa lawmh taktak mi a si. Hmasabik ah kan nu le pa zong nih fale hi tha an kan pek lo hmanh ah an kan thlauh lem ti lo caah a si tiah ka ruah. Cun Hakha ah Chinbridge, CDES tibantuk social science, political science lei cawnnak a um cang tikah mino tampi nih ramkhel le zatlang cawlcanghnak ah i tel a biapit zia kha thuk deuh in an hngalh khawh cang. Cun a biapi ngai mi pakhat cu CNF nih kahdaihnak min an thut hnu in ramchung ah miphun dawtnak kong le ramkhel kong tampi cawnpiaknak an kan ngeih leng ah anmah umnak zong ah an kan auh an kan cawnpiak mi hi hrelh awk a ṭha lo mi ah ka ruah. Cun Social Media a thawn cang tikah ram chung ramleng in mi fimthiam le thil hngal deuh mi an ṭial mi ca zong tam deuh pi rel khawh a si cang i hi zong hi aa pehtlai tiah ka ruah.

Chin Digest: 2020 Thimnak caah mino nih mah le pommi party cio dirpi a si. Ruah ning le pom ning a kalh ngaingai. Hi nih hin thimnak dih hnu ah zatlang nun a buaiter lai maw asiloah a remh chin lai dah?
Ngun San Aung: Hi kong ah cun mino hruaitu kan biapi tiah ka ruah. Kanmah le kanmah kar i rualremnak cu hei chia rih usilaw, pakhatnak ah hi kan thathawhnak hi daihter loin miphun caah a kan funtom kho mi rian pakhatkhat kan i hmaithlak khawh a herh tiah ka ruah. Mino tampi cu kan thi a dai te ko lai. Cucu daihter lo ding a biapi. Cun ṭhencheunak a chuahter lo ding in fak piin kan i zuam ko. Tahchunhnak ah NLD lei mino hruaitu Isaac Bawi Za Lian le kei hna hi kan i ton paoh ah aa sivel ding phun in a kan ruat mi zong an um ko. Asinain rawl zong kan i hrawng, ruahnak zong kan i cheu kan i hal, hi thimnak a dih in zeidah kan tuah lai ti zong kan i ceihmai lengmang ko.

Chin Digest: Nan Party Policy lakah na uar bik mi pathum in na kan chim kho hnga maw?
Ngun San Aung: Kan party Policy hi uar bik mi ti in cun ka ngei lem lo. A ṭha dih kan miphun nih kan herh bak mi lawngte khi an si. Nain pathum nan ka hal caah a tawifiannak in pathum cu ṭial khawh kaa zuam lai. (1) Kan ramri, kan vawlei hmun le kan nunphung humhak kilvennak, (2) Kawl ram chung a um mi biaknak vialte nih tlukruang tein covo kan ngeih i zalonnak kan ngeih khawh ding nakding, (3) Nu le pa tlukruannak le mino sersiamnak ṭhawnter nak rian kawlpiak nakding.

Chin Digest: Nan party cawlcanghnak ah a chambaunak asiloah a tuah awk rian pahnih tein na kan chim kho hnga maw?
Ngun San Aung: Kan party nih hin tangka thazaang ah chambaunak tampi kan ngeih caah kan duh ning tluk in kan tuah khawh lo mi thil a tampi. Cun naite lawng in party fonh i a thar in register tuah mi kan si tikah party kong kan cawlcanghnak ah cozah rianṭuannak rak ngiatthlai kha kan tuah awk hnga tluk in kan rak tuah khawh lo tikah opposition thazaang a rak der tuk lawng si loin cu nih cun thimnak caah campaign kan tuah tikah kan duh ning tluk in thazaang a kan ngeihter kho lo tiah ka ruah.

Chin Digest: Candidate aa cuh ding mi pakhat nih a tuah hrimhrim awk pahnih in na kan chim kho hnga maw
Ngun San Aung: Candidate aa cuh ding mi nih cun amah he aa do mi party kip in candidate dang an sining an dirhmun le an dirpi mi biacah (message) kha a hngalh a herh i, cu hmanh ah ahodah ka caah zuamcawhtu ngan bik a si ti mi aa fian a herh. Cun MP ṭhutden khi a mitthlam ah a cuanter khawh cia a biapi, cuticun MP ṭuan ding ah a ṭha bik timhtuahnak a ngeihter lai.

Chin Digest: Atu na dirpi mi party hi tartlung tiang in ka dirpi ko lai tiah na ruat maw?
Ngun San Aung: Ramkhel cu a minung si loin a policy a si, i a party min sawhsawh zong a si lo caah CNLD nih Chin miphun caah a ṭha mi policy a ngeih chung cu ka dirpi ko lai. Hmailei ahcun kan miphun le ramkhel sining hoih in hi nak a ṭha deuh mi policy he party dang zong kan miphun lak ah a chuak te kho. Cucaah hihi ka thih tiang ka dirpi lai ti cu ka chim ngam lo.

Chin Digest: 2020 Thimnak ah nan party hi mino cawlcanghnak nih zeitluk in dah a bawmh khawh tiah na ruah? Mino cawlcanghnak um hlah sehlaw, zei dirhmun dah an si hnga?
Ngun San Aung: Hakha peng boruak cun mino cawlcanghnak hi party nih teinak kan hmuh khawh nakding caah 40% paoh a si tiah ka zumh. Mino hi um hlah usilaw zei dirhmun dah kan phak hnga ti mi tu cu ka chim thiam ve lo. Mino kan um lo ahcun kan nu le pa ṭheo an cawlcang hnga i hi nak zong in ṭhawn deuh khawh a si i der deuh khawh zong a si ko.

Chin Digest: 2020 Thimnak ah nan party nih teinak an hmuh ko lai ti na zum maw? Zeiruang ah?
Ngun San Aung: Tukum thimnak ah cun teinak hmu cia ha kan i ruat ko. Khuate kip kan phan dih, khuapi sang kip ah kan kal dih. Ramleng kan u le kan nu le pa pawl zong nih 2015 i NLD an rak aupi bantuk in CNLD an aupi ti awk tluk a si cang. Kan miphun ah kanmah tein kan dir a herh cang ti mi au-aw he mizapi kha miphun ah dir ṭi ding kan sawm hna tikah hmual a ngei i cucu Pathian zong nih a kan umpi i thlua a kan chuah tiah ka ruah. CNLD Candidate cu politician (Ramkhel minung) an si. Cun kum nga chung NLD rianṭuan mi nih mizapi lung a dongh tuk cang fawn hna.

Chin Digest: Ramhun thimnak ah a minung le party kong ah hin ruahnak aa kalh ngai tawn? Nang, zeitin na pom ning a si?
Ngun San Aung: Kan ram bantuk a no tuk rih mi ahcun party zong zumh a tlai dih lo i minung pumpak chinchin cu zumh dih a har ngai. Asinain mizapi ca rianṭuannak ding ah cun policy loin a ngah lo ti usilaw kan palh lai lo dah. Cucaah Party a biapi deuh ka ti lai. Party policy lonh in ho candidate hmanh nih rianṭuan khawh a si lo caah Party a biapi deuh tiah ka ruah.

Chin Digest: A ra lai mi 2025 Thimnak ah candidate i cuh ve ding in timhtuahnak na ngei maw?
Ngun San Aung: Ram le miphun caah ka si khawh tawk in ṭuannak lam a um mi paoh in ṭuan cu ka duh zungzal ko. MP dirhmun theng in ram le miphun caah rianṭuan ding ti mi saduhthah cu ka ngei hlei lo. Asinain cucu kan ṭuan khawh deuhnak lam a si ahcun zei tik paoh ah a ṭuan khotu sining tu cun kaa timtuah peng ko.

Chin Digest: A donghnak ah mino le mipi cung ah 2020 Thimnak kong he pehtlai in biasiaherh chim na duh mi?
Ngun San Aung: Pathian nih miphun tling ah a kan ser i ram le nunphung, caholh a kan pek, Amah zumtu ah a kan ser rih. Pathian pek mi thluachuah rosung kilven humhak ding ah hriam a tlai i nun a thap mi zong an um. Nang zong na ram le miphun kilvennak humhaak ding ah na ngeih mi na thimfung he hmainor ti dingin kan sawm hna.


Chin Digest Vol. 6, No. 4 (November 2020) ah chuah mi a si. Cauk a phanh khawh lo nak a tam caah Online in thazaang a kan petu caah kan rak thlah ṭhan mi a si. ~ Editor

About The Author

Na ruahning rak langhter ve.. (Leave a comment)

%d bloggers like this: