Chin Dothlennak Kum (33) Tlinnak – Upat Pek Conglawmhnak Catawi

0

The 33rd Chin Revolution Day at Camp Victoria 2021 March 20/The Chinland Post

Salai Henry Lian | TCP-Hakha| 2021 March 20 | CNF/CNA riantuannak hi Chin mipi nih kan thinlung, ruahnak le chawva in dirkamhpi tlakmi a sinak a ruang pathum in vun langhter ka duh. Pakhatnak, kumpi kum (33) chung an i pumpeknak; Pahnihnak, ram le miphun rian an tuannak ah an ngeihmi a dikmi tinhchihnak; le pathumnak, Kawlram level tiang in bochan awk a tlakmi hruaitu an ngeihnak hna hi an si. Chin mipi nih dirpi tlak an si ko timi a ruang kan chim hlan ah atu lio kan sining le boruak tawi tein kan chim a herh.

February 1, 2021 ah Gen. Min Aung Hlaing le a mi hna nih kan ram ah hramhram in uknak an lak.  Cutikah, ram pumpi in duhlonak kan langhter.  Nihin ni tiang ah khua kip ah a thi mi kan um.  Hma a pumi kan tam. Tlaihkhih a tongmi rel cawk lo kan si.  A tlaumi le ram leng tiang nunnak caah a zaam mi kan um.  Cucu kanmah Chin miphun lawng nih ton mi a si lo; Ram ning pi in kan ton mi a si.

Cuticun, hmun kip ah hramhram in uknak a la mi ralkap duhlonak langter a si tik ah khua zeiin dah bawmhnak a ra lai, tiah khat lei ahcun hnabeisei in kan cuanh.  Kan rampi nih UN/UK/US nih an ralkap vun kan thlah piak hna sehlaw a kan bawmh hnga, tiin ram leng bawmhnak kan hngak. Khat lei ah, ramchung ummi kan miphun ralkap nih a kan bawmh ko lai, a kan zuan hnawh lai, tiin ruahchannak kan ngei. A bikin, palik le ralkap nih a kan thah, a kan vuak, a kan tlaih tikah bawmtu cu hlam a si.

Culio ahcun, kannih miphun nih kan ngeihmi kan ralkap Chin National Army cu kan hlam cio ve.  Mipi, zapi zaran, kan saduhthah lebang ahcun Thantlang khua hna, Halkha khua hna ah Min Aung Hlaing le a mi pawl duhlonak kan langhter I , lam kan zawhnak ah kan Chin ralkap nih an meithal put i hnu le hmai, keh lei vorh he rak kan zul hna she ti zong kan duh. Kan saduhthah a tlin lo tikah kan Chin ralkap hna cung le an hruaitu hna cung zong ah kan thin a hung. Kan ngeih a chia. Kan volh kan pamh sual hna. An thang zong kan chiat i an kong zong kan ceih hna. Social media ah khat lak in kan tial.

Sihmanhsehlaw, miphun a dawmi taktak kan si ahcun bia kan chim hlan ah fim khur tein khua ruat in thil sining hna hlathlai hmasa ding a si. Chin ralkap lei ah a tlam a tling lomi a um sual maw?  Zei nih dah a tem ttawn hna?  Chawva lei in maw asi loah minung lei in dah? Asiloah cozah le an karlak ah teh zei bantuk chawnhbiaknak a rak um? Zei hi dah hruaitu pawl nih khua an khan cuahmah tbk tete khuaruah hnu, hlat hnu, le i chawnhbiak hnu ah bia hi chim usi law kan miphun le ram caah thiltha a si deuh hnga maw ti zong ruah a hau.

Chin ralkap ningzahter cu kan miphun ning zahnak, An mualpho hi kan miphun mual phonak, An thazang a der ahcun kan miphun thazang der a langhnak, San an tlaih lo ahcun kanmah santlai lonak a si ko.  A donghnak ahcun santlai lo miphun an si tiah miphun dang nih kanmah mipi lila an kut dong a kan sawh te ni a phan kho mi a si.  CNF/A hi kan huhphnenh ding tluk in teh kan huhphenh maw?  Dirkamh ding tluk in teh kan dirkamh maw? An harsat lungretheihnak le an thilrit hna teh kan zawn/chawng kho hna maw?

CNF/A hi ttanh awk a tlakmi le dirpi awk a tlakmi Chin ralkap an si hrimhrim ko. Ramkhel an tuahnak an tuanbia ah thiltha, thilchia an tonmi a phunphun a um ko lai.  Tuanbia tha a um bantukin tuanbia tha lo zong a um khomi a si ko.  An hruaitu hna zong a tlamtling lomi le mah zawn lawng ruat in rian a tuanmi zong an um kho men ko. An lung a puamnak le anmah le anmah sang ngai in an i chiah caan hna zong a um men ko lai.  CNF/A ah ralkap hna rak tuan bal i kan lung a fakmi zong a um ko lai. Kan rak ton  sa mi thil a chiakha tukmi zong a um men ko lai. An tlinlonak hi vun kawl cio ahcun a tam tuk hringhran ko hnga.  Hi vialte hi kan dawt hna ruang ah le kan bochan hna ruang ah kan uhtanhmi si hram ko seh.

CNF/A riantuannak hi upat pek awk le thangthat tlakmi a si hrimhrim ko timi a ruang pathum vun langhter ka duh.  Kumpi kum (33) chung an i pumpeknak hi upat pek awk le thangthat awk tlak an sinak a ruang pakhatnak a si.  March 20, 1988 kum thawk in nihin ni tiang ram le miphun caah, tiin rian an tuan.  An nunnak pek le thap in ram le miphun rian hmaithlak in an tuanmi hi upat pek lo awk a tha lo.  An tha a ba, an ti a hal, rawl lo in an um, an khua a sih, tupi le tlang ah an um, an nunnak a liam, harnak a phunphun an tong.  Sihmanhsehlaw, a zei bantuk harsatnak hmanh nih kan miphun caah le kan ram caah tiin an i pumpeknak khi a dawnkhan kho lo, a hrawk kho lo, a hnin kho hna lo.  Kan Chin mi hna tuanbia ah CNF/A bantuk in kumpi (33) tiang in ramkhel a kalpi khomi bu dang kan theihmi a um sual maw.  An I pumpeknak le kan miphun an dawtnak cu kum pi kum (33) chung an cawlcanghnak zoh ahcun hmuh khawh a si. A fiang ko.  Atu March 20, 2021 ni hi kum (33) a tlin ni hi a si.  Bawipa nih a kutcak in lamhruai rih hna sehlaw, an riantuannak ah khuaawng pemnak pe hram ko hna seh.

CNF/A nih ram le miphun rian an tuannak le ramkhelnak ah an ngeihmi a dikmi hmuitinhnak, kawltung hi upat pek awk le thangthat awk tlak taktak an sinak a ruang pahnihnak a si.  Pathian zangfahnak le thluachuah peknak thawng in kannih Chin miphun hi Kawlram (Union of Burma) a dirhtu miphun kan si. Cucu February 12, 1947 kum lio i Panglong khua ah a cangmi tuanbia ah hmuh khawh a si.  Kan miphun aiawh in kan pupa le nih Panglong Biakamnak ah minthut nak an rak tuah.  Sihmanhsehlaw, kan Kawlram ramkhel a sining tein a rak kal khawh lo caah le Ne Win nih 1962 thawk in Uknak a chuh i , atu 2021 (Min Aung Hlaing) tiang kan tonmi ramkhel diklonak ruangah Panglong Biakamnak chungah aa telmi covo hna cu kan chin miphun nih kan rak ting co lo.  CNF/A nih an i tinhmi cu, cu Panglong Biakamnak i kan covo hna kan hmuh than khawhnak kha a si.  Cucu a tawinak in chim ahcun atu lio ah kan aupi cuahmah mi federal democracy cu a si.  CNF/A i tinhmi cu:  mahte khuakhan lairelnak (self-determination), miphun dang he i tluknak (ethnic equality), le democracy hi an si. CNF/A nih an dirpi mi le an i tinhmi cu Kawlram rak dirh lio, a hram bunh lio le sersiam lio i kan hmuh ding hrim a simi nihin ni tiang kan hmuh rih lomi covo kha a si.  Zei bantuk hriamtlai phu siseh, ramkhel tuahmi party si hna seh, Panglong Biakamnak he a kalhmi (in a pialmi cu) phu poahpoah cu Kawlram tuanbia he kalh in ramkhel tuahmi an si.  Atu tiang ah (kumpi kum 33 tiang) CNF/A hi kan pupa ke neh a zultu le a pehzulhtu an si.  Hi tinhmi pakhat te hmanh hi dirpi phu le nunnak pek phu cu a si.

 

CNF/A nih ram le miphun rian an tuannak le ramkhelnak ah upat pek awk le thangthat awk tlak taktak an sinak a ruang pathumnak cu Kawlram rampi level zong ah bochan awk le hman awk a tlakmi hruaitu an ngeih ruang ah a si.  Ram pakhat asiloah miphun pakhat ah hruaitu tha ngeih hi thluachuah lian taktak a si.  Zeicah tiahcun, zeizong vialte hi hruaitu cungah a hngetchan ruang ah a si. CNF/A nih hin ni tiang kum (33) chung a nun rihmi, an cawlcangh khawh rih mi hi hruaitu tha an rak ngeih caah a si.  Ramkhel ah a dikmi tinhmi an chiah khawhmi hi Kawlram ramkhel tuanbia fiang tein a theimi hruaitu hna an rak um caah a si.  Abikin, CNF/A i hruaitu hna hi Kawlram i ramkhel a tuah ve mi miphun dang hna i an hruaitu hna he tahchunh khawh an si.  An fimnak, an khurkhua ruahnak, an i toidornak, an thiamnak le cawnnak, tibantuk lei zong ah miphun dang hruaitu he zong level pakhat in a dir khomi hruaitu an si.  Kawlram, rampi huap zong in aa tel khomi an si.  Miphun dang zong nih bochan mi an si hna.  Miphun pakhat caah hruaitu a har lio caan ah kannih chin miphun nih CNF/A i hruaitu, bochan awk tlakmi kan rak ngeih hi a sunglawi tuk hrinhran. Khuazing Pathian nih a kan pekmi thluachuah a sang bikmi pakhat ah aa telmi cu rampi level in hruaitu kan ngeih mi hi a si ko.

Cucaah, miphun hawi hna, CNF/A cu atu lio ah san an tlaih ah siseh, tlaih lo ah siseh, an thawn ah siseh, an thazaang a der ah siseh ka zahpi hna lai lo.  Kumpi kum (33) chung an i pumpeknak (nunnak tampi a liam) le kan pupa keneh zul in ramkhel an hnornak ah a dikmi tinhmi an ngeih ruang ah le rampi pakhat level zong a phan kho mi hruaitu hna an ngeih ruang ah upat awk a tlak mi le thangthat awk a tlakmi an si hrimhrim ko. Kum (33) chung CNF/A hruaitu pawl nih foundation fek tein an thlak cangmi hi a ka kip in a thancho nakhnga kan miphun dihlak nih tuanvo kan ngei.  A bik in, tuchan kan mino hna hrim nih an liang cung ah cu tuanvo cu an lak le an i khinh a herh. 1947 kum lio i Panglong Biakamnak ah kan hmuh dingmi kan covo hmuh ding caah pupa hna rian pehzulh in March 20 ni 1988 kum ah CNF/A nih an rak thawkmi rian hi tuchan kan mino hna nih teh kan pehzulh kho lai maw? Chin miphun nih kan khua ,kan ram ah daihnak, dinnak, le democracy kan hmuh hlan tiang lungrualnak in kan kutza tlaih in kaar hlangti hna usih ti in… by Salai Henry Lian

Note – Catialtu pumpak hmuhning le ruahning a si.

About The Author

Na ruahning rak langhter ve.. (Leave a comment)

%d bloggers like this: