Catialtu Philip Nun Uk Thang, Photo: Facebook (pumpak)

Philip Nun Uk Thang — Kawlram ngandamnak lei zung nih siseh, ramkip ngandamnak rian tuantu phu (WHO) nih siseh ralrinnak le zulh ding tete an tial tikah, COVID-19 in i runvennak caah kut tawl hi biapi ah an chiah. Ti le sahphiat in second 20 chung tawl, siloah, ti le sahphiat um lo ahcun, zu dat aa telmi kut tawlnak haang (alcohol based hand sanitizer) in tawl ding ti a si.

Cucu ti le sahphiat in i tawl siseh zu dat aa telmi kut tawlnak haang siseh mi tampi nih cun COVID-19 nih a kan phorh rua tiah kan ruah khawh men. A si ah, COVID-19 ca lawngah maw kan kut kan i tawl lai, pumpak thianh hlimhnak le ngandamnak caah dah kan i tawl lai?

Si lei thiamsang nih an chimnak ah, thilri pakhat khat, a bik in a thurmi thilri cungah (surface) mit nih hmuh khawh lomi rungrul le hrik (bacteria le virus) tampi an um an ti. Cucu kan mit nih a hmuh khawh lo caah, kan kut kha mit hmuh khawhmi thur-hnawm aa kawp/benh lo, phundang in mit hmuh khawh tiang in a thur lo ahcun, a thiang ko rua tiin tha thi in kut tawl lo hna in kan ding ei men __ thingthei le zeidang ei supsap kan ei ahcun kan kut hmanh tawl loin kan ei caan tampi (keimah lila zong ka ei lengmang tawn ko).

CHRO nih Lam riantuantu hna sin ah Covid-19 Runvennak pek lio. Photo: CHRO Twe Let Project (Facebook)

Cucu hmuh khawh lomi rungrul le hrik cu mirang nih cun bacteria le virus tiin an auh. An pahnih te in zawtnak a kan petu rungrul siloah hrik cu an si veve. Nain bacteria tampi cu zawtnak an pe lo. Cu hrik coronavirus tiah auhmi nih a chuahpimi zawtnak kha a tawinak in COVID-19 tiah an auh, a sullam cu Coronavirus Disease 2019 ti a si ko. Hi zawtnak hi i chawnh a fawituk caah an tih khunnak cu a si.

Kha ti bantuk in, kan hmuh khawh lomi minung caah ral a ser khomi thil tampi an um caah kut tawl hi felfai tein tuah ding a si. COVID-19 lawng hlah, a dangdang zawtnak simi chungtlik, tlangrai, thluaktha-hri phin zawtnak le TB zawtnak tibantuk zawtnak in runvennak ding caah a biapimi a si. Ti le saiphiat in second 20 chung kut tawl nak nih COVID-19 hrik a thianter khawh. Hi COVID-19 hi thiamsang nih dothlatnak an tuah tikah thau nih a tuam ti a si. Thau nih a tuam caah ti sawhsawh nih a thianh kho lo i, sahphiat he tawl a hauhnak a si. Zei he dah aa lawh ti ahcun, sa a thaumi kan einak kheng ti sawhsawh nih a thianh kho lo i, saiphiat hman a hauh bantuk khi a si ko.

Cu ruangah COVID-19 hrik in khamnak dingah ti le saiphiat na hman hrimhrim a herh. Zei maw caan ti le sahphiat a um lonak hmun, ramlak le rian tuannak tibantuk ah zu dat aa telmi haang hi hman ding ti a si. Ti le saiphiat a um ko ahcun, ti le saiphiat tawl hman hi lung a hmui deuh. Kut tawlnak haang a si ahcun, zu dat 65-70% in a cunglei aa tel hrimhrim a herh.

Hi kut tawlnak haang le ti le sahphiat in kut tawl timi hi mi zei maw caah cun thil thar a si kho men. A ngaingai ahcun, mitampi caah cun hihi thil thar a si lo. Tuah lengmangmi a si. Khual tlawn le leng chuah tibantuk ahcun, kut tawlnak haang hi an i ken lengmangmi a si. Ka chim duhmi cu COVID-19 ca theng lawngah kut tawl kha si lo in, kanmah pumpak thianh hlimhnak le ngandamnak dingah kan hman peng ding khi a si. Ramdang ahcun, mah kut tawlnak haang hi mi tam deuh nih cun an rak hman pengmi a si. COVID-19 hmanh khi va kiang sehlaw, hi kut tawl timi hi kan tuah peng ding a si ko.#

About The Author

Na ruahning rak langhter ve.. (Leave a comment)

%d bloggers like this: