Editorial: Chin Media Hi Junk Journalism Leng Kan Pet Kho Rih Rua Lo

0

TCP-Editorial| 2018 May 11| Thawngpang tial ning, thawngthannak catial ning (Journalism) hi a phun tampi a um ko lai… Social media le online ah tialmi cu duhpaoh in tialmi si caah hei chia ko usih. Cucaah, careltu nih a rel zia zong kan thiam ve a a herh caan kan phan chin thluahmah ko cang. Catialtu nih aa timhmi hi zeidah a si timi hi kan khen khawh ngai a haumi a si. Fian ngaingai a herh!

Catial ning phunphun kan timi chung ah khuazei in dah thawngpang an laak timi langhterlomi-Invisible Sources, hika le khika ah tiah chimrel lengmangmi tuanvo laklomi Ping Pong Journalism, timhtuahnak thalemlo he tialmi Hidden Opinions, catial ningcang hmanlo, thalomi siloah a hminsetlomi-Juck Journalism, Top Down Reporting, Hidden Agenda, Tabloid Journalism, kannih Laimi lak ahcun Copy-Paste Reporting…, tiah an um len. Kanmah he a pehtlai deuhmi lawng ka hun char i, ka hrilhfiah.

A dang tampi chimlo in char ka duhmi cu ‘Junk Journalism’ hi a si. Junk Food timi a fawinak le rannak in tuahmi cu taksapum ngandamnak caah a thatlo bantukin Junk Journalism cu careltu karlak lungthin damlonak a chuahpi khawh. ‘Junk Journalism’ cu careltu nih an rel awk le theih awk, hngalh awk hrimhrim a simi kongkau tu kha telh/tial kho lemlo in, Careltu nih rel duhmi, hmuh duhmi, theih duh sawhmi awrka thawtnak pawl kha an lungtlinter nak ah lungthin zulh (Alu-laih) in phuahchommi a hleihluat deuh pawl telh chihmi khi an si tawn. Culeng ah, a fawinak le a rannak rumro in, thanh le tialmi phun a si.

Cucaah, careltu nih kan hngalh a herhmi cu fimkhur tein carel thiam a si. Zeihmanh hi mitchinh buin cohlan dih awk an tha lo. A thatnak lei si zong ah a chiatnak lei si zong ah mitchinh in zumh ding a si lo. Careltu pumpak pakhat nih atu ka relmi hi zeitindah an tial ning a si i, zei ruahchannak he dah an tial i, an tialmi ahhin, thawngpang nih a tlinh dingmi tahfung a tlinh maw timi ruahchih zungzal a hau. Tutan le kan hnulei hrawnghrang ah (tlawmpal) bia alnak a chuahnak a ruang cu zeidah a si timi kan i fiang ko lai dah!

A fawinak in, Junk food cu takpum ngandamnak ah a that lo bantukin Junk Journalism cu lungthin ngandamnak caah a tha ve lo. Nain, a um ve fom cu ta, a ei le a khai, a rel zia thiam veve an hau ko rua hnga.

Junk journalism sullam tawinak in cun, a fawinak in thawngpang, news-article tialmi kha mizapi sin chuah (publish) hlan ah fianghlang tein hlathlainak um lo le kherhlainak felfai tuah lo in tialmi thawngpang khi a si ko.

A bik in ‘Junk Journalism’ nih aa tinhmi cu thawngpang tialnak maivan (website) ah careltu tam (traffic) ding sawhsawh le mah nih serchom (phuahcop) in tialmi (a hmanmi a lo tung nain lihhrawkhrawl telh in) thawngpang in mizapi dirpinak ngah khawh izuam khi a si. Junk Food, khulrang in tuahmi rawl cu takpum caah a thatlo bang, Junk Journalism phun dang in armchair journalist zong an ti i, sercop mi thawngzamhnak ti zong theih a simi ‘makeup journalism’ zong an ti phahmi a si.

Cucaah, careltu nih thawngpang kan rel tikah, media nih aa timhmi, ziaza le zulhphung (Media Ethic) he zohchih lengmang a hau; cu lakah a biapimi media tlaihtleng panga ‘Five core principles of Journalism’ timi a si. Cucu thawngpang a dikfelnak (truth and accuracy), zalongte in tialmi thawngpang a sinak (independence), Kaptanh le tanhhlei a ngeihlonak (fairness and impartiality), midang caah harsatnak chuahpilo, minung sining zoh chih pengnak (humanity and do no harm), tuanvo laak ngamnak (accountability) hna hi a puitlingmi media nih an dirpimi a si…

Editor
2018 May 11

About The Author

Na ruahning rak langhter ve.. (Leave a comment)

%d bloggers like this: