Hakha peng ‘March Operation’: Khuami an zam, Inn an khangh, Biakinn an sawksam

0

Tinam Khua Inn Khanghnak (Photo: CJ)

The Chinland Post | 2022 April 5 – Chin ramkulh khualipi Hakha khua ah March 15 zing sml 11:00 tluk in bom thawng pehzulh in a thang. Cu bom thawng a than deuh hlan ah SAC Ralkap 60 hrawng cu Hakha in Thantlang lei ah hriamtling tein ke in an kal tiah theih a si.

Hiti thawngpang a thanh hi, Chinland Post nih kan si khawh chung in an cawlcanghnak kan dothlat, kan khumh. Cuchung in, March 15-31 karlak chung Hakha peng ah Kawl Ralkap an cawlcanghnak kan hlat khawh tawk le thawngzamh ciami chung in kan hun tial.

Nain, hi kahdohnak kong ah SAC ralkap le CDF nih thawng a thanhmi zeihmanh a um rih lo.

Kawl Ralkap Tlunkalnak le kahdohnak 

Cu SAC Ralkap pawl an kir le kir lo cu theih a si lo nain, March 18 ah Hakha in Zokhua lei ah lamhmai a zoh piaktu ralkap 60 hrawng he an chuak timi thawngpang a rak leng than. A thaizing, March 19 Rungtlang lei Gangaw lamthluan ah CDF he kahdohnak a chuak tiah theih a si. Nain, a cheukhat nih 60 lawng an si lo, a dangdang in an um caah a si, an pawhkaa ahcun, 150 tluk an si ko tiah minlanghter awk tha lomi pakhat nih The Chinland Post ah a chim.

Hi kong he pehtlai in, meithal le kahdohnak thawng cu a tlang a letlei in a tang deuh ah a ummi Hakha in meng 9 tluk ah ummi Loklung khua in kan theih khawh tiah khuami sin in March 19 ah kan theih.

Thil sining vun dothlat tik ah, SAC Ralkap pawl hi Hakha in Zokhua lei meng 6 (Nipi khua) tiang hmanh mawṭaw in an kal khawh lo caah ke in ramlak lei in an kal tiah theih a si.

Cuticun, Gangaw lam meng 11 pawnghrawng ah SAC ralkap le CDF karlak ah kahdohnak a chuak ṭhan i SAC ralkap a thimi an tam laihlum thawngzmahnak simi Hakha Post nih a rak thanh. “Gangaw lam meng 11 zawn ah kahdohnak a chuak ko. Nain, a thilo le hliammi kong bel a fiang lo tiah” kahdohnak he naihniam ah a umi khua upa nih Chinland Post ah a rak chim.

Cu hnu ah, SAC ralkap pawl cu phuhnih ah ṭhen in CDF Battalion-3 le Battalion-2 (Senthang) lei ah Gangaw lam zul ti loin Archuang tlang (Sakta khualu tlang) lei ah ke in phu khat an kal i hmunhma zohfelnak an tuah thiltheimi cheukhat nih an ruah damh. Cuka Archungtlang ahcun, March 19 ah CDF B-2 (Senthang) he cun minute 15 tluk kahdohnak a chuak, nain CDF nih hnu ah an kir tak hna tiah theih a si.

An kahdohnak kong he pehtlai in, CDF battalion-2 (Senthang) nih zaanlei sang ah hawi hngah ding an si caah an kir tak hna. Kahdohnak bawmtu ding hawi CNF an phanh hnu ah Meng 17 (Chorelva lon in an hngah hna) nain Senthang peng lei ah kahdohnak a dai.

Ralkap lei thiltheimi pakhat nih, “Kawl Ralkap pawl nih Meng 17 an lonh ngamlo nak a ruang hi Rungtlang i chiahmi meithalngan (Howitzer) nih a kah khawhnak tiang lawng ah an um ngam i, meithal ngan nih a phanh lonak ahcun an kal ngam tilo nak a langhter tiah The Chinland Post ah a hmuhning a chim.

Inn khangh le thil hrawhhralnak 

Nain, Gangaw lam lei a kalmi SAC ralkap pawl nih Tinam khua cu March 28 ah an khangh tiah Chin Human Rights Organization (CHRO) nih a thanh. Cu March 28 ah, “Tinam khua cu inn kua (9) khanghpiak an si” tiah kan theih.

Tinam a kangh cuahmah lio ahhin, Lamtuk khua chung in Bom le meithal thawng pehzulh in a thang. [Tinam zong ah] SAC ralkap pawl khuachung an rak luh lio ahhin biakinn tlang kha bom le methal in an kah hmasa tiah theih a si.

Hi March 28 zingka in hin, “Lamtuk khuahlun le khuathar karlak thlaan hmun zawn ah an i kap tiah” khuami nih The Chinland Post ah a chim.

Kawl Ralkap nihhin, an tuan hawile kahdohnak ah an thih tik ah Ruak tlukalpi lo in, an thihnak hmun ah an hloh beh hna. Cheukhat ahcun, khuachung a si ahcun, Innchung ah an chiah hna i, a inn he an khangh chih beh tiah covo burnak hlathlaitu phu lei nih an chim.

Tutan zong ah, March thla chung kahdohnak ah April 1 ah Tinam khua chak ah Kawl ralkap an i khanghnak an ruh pawl CDF Hakha nih video in an thlahmi hmuh khawh a si. Ralkap ruak hi, ruak 5 tluk tal cu a si lai tiah an ruah damh a si tiah thawngzamhnak ah hmuh a si. Nain, kahdohnak kong a theimi naihniam pakhat sin in, March 28 kahdohnak ah a thimi an si. Ruak hi Kawl ralkap ruak 3 a si tiah The Chinland Post ah a chim. 

Khuami nih humhimnak caah an zam, Kawl Ralkap nih thilri an sawksam

Tinam le Lamtuk khua hnih fonh in, inn 200 leng cu SAC ralkap an rak luh hlan in a zam i, kahdohnak a chuah ahhin nithum chung ramtang ah an rak zaamnak a si cang. Tinam khua hi minung 500 fai in, inn 103 hrawng khuasa an si i thawngpang chiat hnu ah an karh ngai i, a minung in zapi hi 700 fai hrawng an um lio a si tiah theih a si.

Nain, tutan kahdohnak nak thawng le ralkap tlunkal ruang ah khua naihniam, khuapi le ramtang ah an zaam dih tiah theih a si. Cun, Lamtuk khua zong hi inn 85 khuasa an si i minung 381 an um, nain tulio cu an zaam dih tiah theih a si. Hi Gangaw lamthluan ummi khua vialte hi Kawl Ralkap le CDF, CNA zarhkhat deng kahdohnak a chuah ruang ah khuakip le ramtang an an zaam dih.

Hitin khuachung in laihlum nih an inn le lo an zaam taak karlak ahhin, Innlo an khangh lo mi inn zong an duhpoah in an lut i, thilri an soksam, an hrohhral dih tiah theih a si. Zokhua lawng ah, pumpak inn 47, Biakinn pakhat, Sianginn quater telh in a zapi inn 47 an boah, an lut. Thilri tha deuh vialte an fir dih. Cun, Dawrthil zuar dingmi ramlak ah thuhmi zong Kawl Ralkap nih cun an hmuh caah, an i lak dih i, a man in tuak ahcun, ting 100 leng man a si lai tiah khuami chimmi cherchan in CHRO nih cun a thanh. 

Zokhua khuami pakhat nih, “Ar hi 100 leng an thah lai, cun Maheh hi 12 an thah,” tiah The Chinland Post ah March 29 ah a chim. Cun, aman tuak awk tha lomi, kan theih lomi zong a tam liangluang len rih lai. A ruang cu, Inn hi an boh, cun inn tang i vawlei tang phummi zong an hlai mi a tam caah thilman sunglawi an firmi a tam hringhran ko lai, kan tuak kho dih rihlo tiah a chimchap.  

Hitin Zokhua khua lawng silo in, Ruavan khua zong an hrawhhralmi le sawksam mi cu March 26 nih an khuami nih an va hmuh. 

March 26 Lungcawi Khuachung Inn an soksammi, arthahmi, (Photo: CJ)

Kawl Ralkap nih thilri an hrawhhralmi, innlo an khanghmi hi a tam tuk cang caah hin, a bu pakhat, a phu pakhat nih fawi tein khomhsuat hi hi a har tuk hringhran cang. Cucaah, Hakha Zatlang Uknak phu tbk., a silo ah Khuakip mino phu, Khrihfa bu tbk. nih felte in khomhsuat i, cazin khumh ah a tha. Hmailei ah dingthluk lairelnak ca zong ah hman khawh dingmi an si tiah covo lei runvennak phu tuanmi nih the Chinland Post ah ah hmuhning a chim.

Hiti bantuk in, Gangaw lamthluan ah kahdohnak le khuami zaam lio cingling ahhin, 2022 March 29 ah Chin ramkulh, Hakha khua ah zing sml 9:30 am tluk ah a rak lutmi Helicopter cu Cawbuk Sang chakhlei tlang lonh ah thingkung aa pah i a tla tiah theih a si. SAC Ralkap lei chimreltu nih cun, nikhua a chiatruang ah a tlakmi a si. Helicopter hi, tanghra camipuai a phi dingmi hna Question a phor tiah a ti. Nain, CDF tanhtu cheukhat nih cun, Ralkap helicopter a tlak hi a sawhsawh a si lo. A zuantawn nak a lamte zul ngam lo ding in, vanlawng kahnak he an bawh caah zong a si kho si tiah a ruahnak cu a pumpak Facebook cahmai ah a langhter ve. 

Kawl Ralkap pawl umkalnak a dawimi cheukhat le Online in thanhmi ah April zarhkhat nak tiang ahhin, Ralkap hi Chin ramkulh chung an chuahtak rih lo. A thenmi kha an i tong maw, a silo ah Ramtang ah maw an um rih ko timi a fiang lo. Nain, April 6 zingka ah Bungzung ahhin Kawl Ralkap hi an tam ngai i, za ringlo cu an si lai tiah theih a si.

About The Author

Na ruahning rak langhter ve.. (Leave a comment)

%d bloggers like this: