Ka Lung A Ka Lentertu Thil Pahnih
The Chinland Post| 2018 December 2| A chia siseh, a tha siseh, kan hmuhton cionak hmunhma nehnang va hmuh than tikah zuunthing phawh than a si caah lunglenter cio a si. 2015 Hakha Khuahlun mimcimh kan ton lio i, Hakha Khuahlun khuabawi le upa, Hakha khuanu khuapa le he umnak hmun kan va helhnak hmun ka phak than fate ka lung a ka lenter zungzal.
Chinram Chief Minister Hung Ngai le a cunglei upa hna he kan helhnak hmun hartong mi caah kan va hal i, Ui Ar thawl in a kan thawlnak le President Thein Sein nih a kan pek than dihnak ralkap cozah lio an minung hawi velo bang an kan bengh an kan thongh, an kan chuih. Ui le Ar thah le nawn bang an kan tuahtonnak duh ah cepa duh lo zongah cepa a um lo mi tiang an nawlngeihnak hmang in an kan chuhlaakpiaknak nehnang hna liangluang philh khawhlo in vun ruah than tikah lunglen a zualter chin tawn.
A vun ichap thanmi cu Hakha Khuahlun umthutnak ngeilo in Hakha Khuathar kan unau hna sin kan um lio ah Hakha penguk bawi nih an inn license kan laakpiak dih hna lai a rak ti. Hluttaw speaker Pu Zo Bawi nih an tah aihraam lio ah a phung silo. Tihaang cinnak anmah le hmun cio cu ngeih dih ko hna seh a ti caah a tutiang inn license kan ngeih cio nakin siseh, a voihnihnak President Thein Sein nih hmun a kan pekcio mi ah penguk bawi, sipin penguk bawi le khuabawi nih 2017 kum dih hlan i, inn a sa lomi cu an innhmun kan chuhthan dih hna lai, tiah bia an chahmi kha lamsul lei Vuanci Pu Sui Thio nih an mitthli hmanh a hul rih lo. Chuh than lo in an sak khawh tikah sa te ko hna seh tiah an kan chimrelpiak thawng in innhmun kan ngeihcio nak hi a si. Philh hin hna hlah usih.
Mah lio ka lungah a chuakmi cu hlan kan pupa hna biaroriah a kan chimh tawnmi ah ti thuhnak ummi ngapi nih ti a nawiter bal lo. Tiva kam um tialtereng le tibubuhluk nih ti an nawiter tawn an timi kha a rak dik ko hi ta ka ti. Nihin kan Chinram a kan uktu cu Democracy phungdik hmangin NLD cozah an si. Democracy phungdik nih cun santlailo le sifak zawn a ruat, ningcang te in rammi a uk hna. Eihmuar thuhnawh a tuah lo. A umcia mi le a sining tein zapi caah rian a tuanmi cozah an si. Cozah nih mizapi kan duh herhmi le kan thancho khawhnak caah a lamkip in bawmchaan tuahpiaktu ding ah Department a chiah dih hna. Mah Department cio nih cozah tinhmi ning tein mizapi caah thiltha, thilfek, thildik an kan tuahpiak awk ah chiah an si.
Media sin ah Chin ramkulh sipin vuanci Soe Htet nih Chinram cu ramthen le ramkulh 14 lakah sifakbik ram kan si a timi hi a dik tuk ko. An chim bantuk in sifak santlailo mi hawihlei in an kan zawnruah awk a si. Namnehlo tein bawmchaantu si hna seh ti ka duh.
Hakha khuanu khuapa nih mizapi tonpumhnak ah upa mifim nih an chimmi cu nihin ni tiang dinti thiang kan hmu kan hmang kho rih lo. Zapi tein kan hman khawh cio naklai riantuantu sinah chim awk tiin bia an chah. Kan santlaihlo bu le ka sifahbu tein Pathian zaangfahnak le dawtnak thawngin ka fale nih inn hmete cu 2018 chungah ti he mei he an ka serpiak dih cang nain nihin ni tiang kan um khawh rih lo caah ti hi innchungah dorkhat zong a um lo. Mei zong cu Meter pakhat zong a kai ve rih lo. Ti he Mei he Meter a kai zatning tein a man peek phung a si i hi Democracy phungdik cu a si. Ti hi Gallon in an rel, Mei hi Unit in an rel, ti cu meter pakhat Gallon zeizat a kai kan hngal lo. Mei tu cu pek tawn a si caah a fiang ko.
1. Kan umnak khawh rihlo mi inn caah sipin zung in timan ah Ks.18,000, Vawlei man ah Ks. 3,000, Hmunthur caah Ks.500, azapi Ks.22,150 liam dingin ca an ka pek. A thaizing ah Ti man le hmunthur man hi awlh awk le vawlei man Ks.3,000 ka van nawl hna. Kan bawipa a um lo, thaizing ah ca tial law ra than an ka ti. Catialmi he ka van nawl than hna. Sipin Area chung a si caah na umlo zongah, na hman lo zongah pek hrimhrim ding a si an ti. An cazin ningin ka peek dih hna. Sipin Area chungah hin dotthum in kan um lio a si.
1. Innsak dih, ti he mei he a hmang cang mi, 2. Innsak timei laak a si cang nain a umkho rih lo mi, 3. Inn lawng a sa i Ti mei a la rih lo mi kan si. Hi dotthum hi Sipin Area chung umdih mi kan si.
Man halmi kan um, hal lo mi an um. An chim bantuk in aa ruangte le ningcang tein phungning tein an kan tuanpiak awk a si. A um lo mi man an kan halmi hi sipin phunglam ka hngalh lo caah a si ko lai. Ka rak theihbal mi cu sakap ballo mipa meithaal aa put i ramvaih ah a kal an ti. Sa pipuam umnak Area ah va kal law na kah ko lai an ti, a va kal tlawmpal ah phung tiah meithaal kah thawng an theih, a ra phan colh ve. Zeidah na kah an ti, Vomkhuai ka kah a ti hna. Na kahmi vom cu tah an ti, saram umnak Area a si nan ti caah ka kah ko cu tiah a ti hna. A um lo mi pi cu a kah ve ko. Mah sakap pa cu ka lung ah a hung chuak tawn.
2. Electric lam mei haltu nih mei man caah Ks.2,500 a kan hal ve. Kan um rih lo mei zong kan vang bal rih lo. Asinain, zung in zeica hmanh ka hmu lo, ca pek hmasa phung a si ka ti. A si ah cun kan dawt hna Ks.1,000 in ka pe kun a ti. Kan pek awk taktak cu an voucher N0.0041520 ningin meter box caah Ks.500 lawng asi. Kan dawt hna a timi Ks.10,00 ah khan Ks.500 hi a kan eihmuartu a rak si. Upadi ningtu in tongkhawn hraamhram in a rak kan uk bal mi ralkap uknak nehnang liangluang kha Democracy phungdik nih a khuhnenh cang hna ti in lung hnangam tein kan um cang lai kan ti.
A cunglei thil nih zuunthing a ka phawhter than mu ti ka ruah ah ka lung a ka lentertu thil pahnih tiin Democracy phungdik nih nawl a pekcia bang ka langhter duhnak hi a si. Ti le mei he meter bunh dih a si cang caah meter a kai zat ning tein a man kan pek phung hrimhrim a si. Kan hman zat in meter a kai ning tein kan pek hna lo ah cun Upadi ningin dan an kan tat phung a si ko ti zong hi langhter ka duh fawn. Cozah Upadi ka al hna tinak a sihrimhrim lo, Upadi cu mi pakhat nih al le hrawh khawh a silo cu zapi hngalh a si ko.
Cu a si caah Lutlai nawlngeitu sinah kaan nawl duhnak hna cu sifak bik ram kan si caah zaukphung dik he aa ruang tein rammi nan fanau hna hi kan zawn kan ruat uh. Kan daw uh, kan kilhkamh uh, kan huppheng ulaw hnangam tein kan umter cang u ti hi a si.
Catialtu;
Pu Khua Kung
Hakha Khuahlun
