Kawlram US Embassy, Chin Cozah le Chin Media

0

Scot Marciel le Chin Media tonnak

Salai Josephbawi| 2020 January 8| Chin miphun vawlei lei in mit a kan autertu le thlarau taksa in nun a kan cawmtu, nihin dirhmun tiangah a kan kilveng tu cu US (America) an si tihi philh awk a tha lo.  1895 Kum mirang kuttang kan um hnu, Khrihfa missionary 1899 in  nihin 2019 kum a kum in (130)kum fai Cozah le Cozah in kan ipehtlaih lo nain America Cozah nih Chin miphun kan biaknak hoih in siseh, kan ramkhel kong in siseh, kan thanchonak kong in siseh an kan ngiat an kan philh lo tihi a lang ngaingai. A bik in Kawlram Cozah nih Chin ramkulh chungah Mirang pawl luhternak nawl a onh hi 2014 kum pinlei lawng a si. Cu lio 2015 kum Hakha puicim har kan ton lio ah a rak phan colhmi ah Yangon US Ambassador Derek Mitchell a si. Kan fanau Chinmi harnak an tong tiin kan dirhmun zoh le hnem ah a ra tiin ka ruat, Hakha khua nupa le Biaknak lei zong nih Laipuan te he sunglawi ngai in an rak don.

Derek Mitchell & Chin Media on Jan 4 2016

Miphun dang nak in Chin miphun hi an hnakkar ah an rak kan tenh hrimhrim ko. 2016 ah US Ambassador Derek Mitchell cu kan Cozah riantuanning, Zatlang cawlcanghnak le Media zalonnak ruah ah Chin ram a rak phan than.  January 24, 2016 Hakha a phak bak a ton hmasami cu Chin Media pawl kan si. Chin Media pawl zeitluk in dah Media zalonnak (Freedom of Expression) a um, Cozah he kan ipehtlaihning, Cozah le Mizapi karlak ah pehtlaihning le teltuamning, Zatlang bu pawl zeitluk in dah zalong tein pehtlaih hmuh ton khawh (Freedom of association)  le Cozah lei thanchonak rian kong zong zeitluk in dah fianghlangnak le thanchonak a um tbk lei hi biatak tein Media sin in an hlat le theih an duh lengmang mi hi a si.

2017 January thiamthiam ah US Embassador thar Scot Marciel Hakha a rak phan than. Chin Media pawl a kan ton hmasabik, kan dirhmun vialte kan chim than dih. Chin ram thanchonak, Cozah riantuanning, Eihmuarnak, Media zalonnak hna biaruah than a si.

US Embassy Political Advisor John Ryan le Chin Media & CSO tonnak

2019 October 24 nizan nai ah US Embassy in Political Officer Mr. John Ryan hruaimi amah, Ms. Mariah Mercer (US Delegation), Zin Wint Yee (Political Specialist) le upa an phan than I Chin Media le zatlang phu pawl he tonnak kan ngei than. Biaknak zalonnak kong, Media zalonnak kong, Mizapi nih the Ramkhel cawlcanghnak ah zeitluk in dah an iteltuam, Cozah le Hluttaw hi the zeitluk in dah Mizapi he pehtlaihnak an ngei izeitluk in dah an ifiang tihi an kan hal, kan iruah than hna. Tulio a lar ngaimi Aung San Milem kong, Hakha hmun samhnak kong, Ralhmung Certual ah Shopping Mall saknak, Timit Dinti kong, Paletwa Ralzam camp ummi dirhmun le boruak kong biahal a si.

US Ambassadors hna Derek Mitchell, Scot Marciel siseh 2019 chung a phanmi Political Officer John Ryan hna Chin ram an rak phak paoh ah Chin media a kan ton hmasa lengmang mi hi sullam tampi a ngei. Cu I ka hmuh khawh tawk cu Mizapi le Cozah karlak ah pehtonhtu Media zeitluk in dah kan biapit timi le Cu Cozah dirhmun le Mizapi lei umtuning a theibik tu cu Media kan si tihi kaa fianning a si. Media nih kan chimmi paoh tha tein an ichingchiah i Chin ramkulh Cozah tonnak ah siseh, anmah zung chinchiah awk caah an iken tawn khi Kawlram Democracy ningcang tein kan thancho khawhnak le remdaihnak a chuah khawhnak caah tampi a bawmh lai ti in ka ruah. Media lei kan biachim lio lungtho tak in an ngeih le bia an kan hal theo. Zeiko dah thlennak a chuahpi lai ti cu kan theih lo nain Ramkhat le khat pehtlaihnak caah le Chin ramkulh Cozah zeidah an lawh timi thlennak caah theihnak tal cu a si hrimhrim lai.

Media cu kanmah Mizapi karlak, Cozah le Mizapi karlak le vawlei kili zapi nih theih awk tha tiah ruahmi thawng  kha kap tampi in a tialtu lawng kan si. Chin ram a ummi Chin Media Network chungtel phu (16) hi Online tangka a kawlmi website bulbuluk sawhsawh kan si hna lo. Thangthat a herh caan a um, Soisel caan a um, lam hmuhsak caan zong a um. Asinain tulio Chin Ramkulh Cozah le Hluttaw cawlcanghnak hi zeitluk in dah Media nih Mizapi sin kan in theihter hna. Mizapi duhmi teh Cozah sin ah kan phakter khawh ve tihi a biapi ngaingai. A hlannak in Chin ramkulh Cozah zong Media minung he kan ipehtlaihnak a tha chin lengmang ko. Mizapi lei nih an aupi i Media i kan phuanmi bia bel Cozah nih tampi tanlak thiam a herh cang. Minung le Vuanci lung tluanhnak sawh in Media rian a tuanmi kan silo a biapi ngaingai. Caan tambik ahcun Chin Media pawl nih Chin Cozah riantuanning soisel le dirhthohnak kan tuah paoh ah Chin party tanh media le mitkem media ah an kan ruah tawn mi hi a poi ngai ve.

Nihin Chin ramkulh Cozah cawlcanghnak kong tial u kan ti ulaw a tambik cu Tender kong a si. Zeibantuk Tender dah an auh, khoika hmunhma ta le zei company pawl nih dah an sok le zei company nih zeizat a pek khawh le a silo ah anmah party pakhat pa nih a ngah tbk deuh an si. Cu Tender ngahmi in sakmi sianginn-siizung onhnak puai, Hlei onnak puai, zung onnak puai le Bawi an tlung tiin donnak puai deuh an si. Thil boruak tampi zoh ah Chin ramkulh Cozah lei lawng silo in kan uknak a thatlo ruang zongah cung lei rumro thil in kan kalnak zong a si kho.

Mizapi pi he naihniam bik in rian a tuanmi Sipin cawlcanghnak khi ngiat le theihcio a si. Zeitluk in dah Mizapi asilo ah mibu cheukhat aiawh tu zatlang phu ruahnak an lak timi hi a si. Sangkip nih thimmi Chairman cio hmanh rian herh hmanh ah auh khawhlomi an tam ngai. Tambik in kan hmuh khawhmi cu Hakha khuapi samhnak kong, Tender in Hakha Pyidawta Market le Timit Dinti rian hi hmuh khawh bikmi a si. Hakha khuachung khua leng hmunthur hlonhnak kong hmanh nihin tiang  thitha in an kal pi kho rih lo. Tawreba cinthlaknak ca tangka cawihnak kong zong chim len awk  aum rih.

Kan hmunthur kong, kan pawngkam kong, kan zaukphung thlennak kong, kan cozah kong, kan mibu pehtlaihnak kong , kan ramkhel kong le miphun dawtnak kong ah kan ihliptlau deuh le kan ruat hrimhrim a herh cang. Mah chungkhar pawcawmnak le siaremnak lawng kan zoh ahcun a thanchomi zauk phung mibu le afekfuanmi Cozah kan ser kho lai ka zum lo.

Kum (5) chung kanmah ai-awh in ramrian kan tuantermi hna kan Cozah, Kan hluttaw palai hna kan hman thiam hna lo chung paoh cu muilak ah tilawng khualtlawng kan lo rih ko lai. US cozah nih kan kong theih an duh tluk in Chin Ramkulh Cozah le Chin Hluttaw nih Media sin in asilo Zatlangbu sin in Mizapi dirhmun le duhning hngalh khawh izuam ve sehlaw zeimaw tal kan thangcho hnga tiin ka ruat.

Note: Catialtu pumpak ruahnak a si. (the views express in this article are solely the opinion of the author!)

About The Author

Na ruahning rak langhter ve.. (Leave a comment)

%d bloggers like this: