Laimi nih zei tin dah ramdang secular (vawlei lei cawnnak) sianginn kan kai khawh ve lai?

0

Catialtu_Salai Bawi Tha Thawng

Salai Bawi Tha Thawng| 2016, December| — Ram pakhat thlennak le ram thanchonak ding ah, a biapi bik ah ruah peng mi cu (educated or technical human resources) hi asi. Kawlrampi nih dothlennak a hmuh hnu ah, tthanchonak rian ttuan ding mi le tuah ding mi thil tampi a um, cu lawng si lo in lam zong tampi a chuah. Mah chung ah hin Chin mi nih teh zei tin dah tthancho nak cu kan i lak ve lai, kan tuah ve lai ti mi hi ruah lo awk ttha mi asi lo. Ttthanchonak kan ti tik ah, kap tampi in ruah awk le tuah awk a um, mah lak i a herh bik mi pakhat ah ai tel mi cu, educated/skillful human resources hi asi. Thanchonak kan kalpi lai, kan tuah lai kan ti asi ah cun, fimnak a ngei mi le thiamnak angei mi i tel kha a bia pi tuk mi si. Thanchonak ah hin ramkhel kong, chawlet rian, cozah rian, civil society, INGO, NGOs rian kong kau pawl ah si seh, kan mah tein kan ttuan ve le kan i uk ve lai le thlennak le tthan cho nak kan tuah lai kan ti asi ah cun, kan mah Chin mi chung in educated human resource kan ngeih le kan chuah a haoh lawng si lo in kan mah nih kan ram ca le kan miphun caah kan ttuan a herh mi asi.

Mah educated/techinal human resources cu sectors tampi in tthen khawh asi. Asinain, mahbantuk sector tampi tthan chonak tuahnak ding minung caah hin, kawlram cozah nih a pek khawh mi fimthiam nak cawnnak ding ah university le institution ttha mi kan ngeih mi a tlawm rih lawng si lo in, a luh le kai khawh ve zong a har fawn, cunpinah zapi zaran kai khawh nak ding caah a man zong an fak. Tahchunh nak ah, medical doctor, engineering, computer, University of Foreign Language (UFL), Law tibantuk le a dangdang quality a ngei mi caa a cawng mi dah ti lo cun, quality education a pe kho mi cozah cawnnak kan ngeih mi a tlawm ngai. Cupinah, priviate nih tuah mi Myanmar Imperial College, Yangon International Education Center, Diplomatic School tibantuk le international level le standard a ngei mi sianginn le institution pawl nih le a man an fak tuk. Cu asicaah cun, mah kan chim mi cozah le private nih tuah mi chung ah luh khawh ttung lo ah cun, ramleng ca cawn fimthiam nak kawl hi, lam pakhat cu a rak si ve. Ramleng caa cawn sianginn kai hi a fawi mi thil cu asi lo nain, ngahkhawh lo ding mi thil pakhat zong asi ve hlei lo. Cuasicaah, Chin mi chung in mifim thiam kan chuah ve lai, sector phun kip ah mi fim thiam le rian tthuan kho tu ding mi le than chonak a ser kho ding mi Union level ah si seh, State level ah si seh, Township le community ah kan chuak ve lai le kan ttuan ve lai kan ti asi ah cun, ramleng ca cawn nak hi, i hmai thlak kho ve hna usih ti hi abia pi ngai.

Scholarship cu zei caah dah kan herh

Ram leng chuah nak ding ah mi zei bantuk nih dah sawk ding le tuah ding asi, zei tin dah kan sawk cio lai, zei  bantuk qualification le experiences dah kan ngeih cio a herh ti mi bia hal nak hen peh tlai in a tang lei ah a tawi nak in ka van ttial. Kawlram  chung um Kalay, Mandalay le Yangon siagninn kai hmanh ah phaisa a dih ning kan theih cio mi asi, ramdang sianginn kai chinchin ah cun, phaisa zei tluk in dah dih hnga ti mi ruah lo awk ttha lo si, tahchunh nak ah visa, vanglawng man, umnak, zawtfah sual i thlopnak, rawlman tibantuk le siagninn kai nak a herh ding mi le a dih ding mi vial te hi a tam ngai ngai.  Mah vial te cu teh zei tin dah kan tuak tan ne hnga ti mi bia hal nawk zong a um rih hnga.

Mah ramdang sianginn kai nak ding caah cun, mah tein phaisa dih lak liam i a kai mi zong an um, a cheu bang asiloah cheu thum cheu khat a liam i a kai mi zong an bantuk in, bomhnak pakhat khat ngah i, mah tein fangkhat hmanh liam loin, (full scholarship) nih liam piak dih mi zong an tum thiam. Laimi zapi zaran nih, pumpak phaisa dih in ramleng fimthiam nak cawn hi kan i harh ngai mi asi caah, (full scholarship) ngah khawh nak (phaisa dih mi vialte) liampiak tu kha kan herh bik nak cu asi. Caa cawnlio ah phaisa lei kong kau ah lungre theihnak le hna hnawh buaibai nak ngei lo tein full scholarship ngah in ca cawn hi kan herh bik le a ttha bik mi asi.

Ramdang siagninn kainak hen peh tlai in 2010 hnu hin, full scholarships a ngah mi Chin mi chung zong in an van um ngaingai i, siahngakchia a tam u nih an kai nak ram pawl hna cu Asia ram (Thailand, Hong Kong, Philippine, Malaysia, Korea), USA, le Europe deuh ah hin an si. Cupinah an kai mi program hi Master level tam deuh lawng si lo in social sciences hen aa peh tlai mi subject a tam deuh fawn. A ruang cu, full scholarship a pe tu buu or cozah nih, social science hen ai peh tlai mi subject a cawn ter hna ah cun, sianginn an dih tik ah, mah siahngakchia nih an cawn mi subject le fimthiamnak kha mipi ca le khuaram tthanchonak ding ah hman khawh deuh mi subject pawl asi ruang ah si deuh tawn. Pumpak tthanchonak ding a bawmtu subject pawl, medical doctor, engineering le business tibantuk pawl hi cu scholarship pek a tlawm deuh ngai fawn.

Si cun scholarhsip cu zei tin dah kan sawk ne lai, a ho te sin ah dah kan sawk lai, ti mi bia hal nak he peh tlai in, van langh ter ka duh. Scholarship hi rampakhat cozah zong nih si seh, buu (organizations), le minung pakhat foundations zong nih si seh siahngakchia caah tuah asi. A cheu khat cu, sianginn lila zong nih pek mi a um thiam tthiam. Full scholarship hi a tam u cu ramthancho lio mi (developing countries) um mi siahngakchia caah, a tthangcho cia mi ram um mi cozah, foundations, university le buu (organizations) nih bomhnak ah pek deuh mi asi. Mah scholarship sawk nak ding ah cun, a tang lei ah van ttial mi pawl hi, zapi huam in a herh deuh mi pawl an si.

  • Qualification le degree

Bachelor kai duh mi nih cun (1) kawlram ah mah le subject cawn mi cio ah official Bachelor degree ngeih a hau (2) mirang ca English test record (TOEFL a tlawm bik 500 or 550) asilo ah (IELTS a tlawmbik 5.5 or 6.0, 6.5) band ngeih a hau, cun (3) mah le cawn mi subject mark tthat ngaingai a hau fawn. Mah phun thum ngeih khawh asi ah cun, ramkhat cozah nih tuah mi asiloah buu pakhat khat nih a tuah mi scholarhsip sawk khawh asi.

Masters kai duh mi caah cun, (1) kawlram ah mah le subject cawn mi ah a tlawm bik official Bachelor ngeih a hau, Master ngeih zong ah ttha tthiamtthiam, (2) mirang ca English Test record (TOEFL a tlawmbik 550 or 580) asiloah (IELTS a tlawmbik 6.0, or 6.5) ngeih a hau, (3) mah le cawn mi sujbect mark tthat ngaingai a hau fawn, cun (4) rian tuannak experiences a tlawm bik kumhnih ngeih khawh a hau (rian a ngei mi an duh deuh hna). Mah rian experiences kongkau zong ah hin, mah nih ram leng i kai timh ding mi subject he pehtlai in experiences ngeih mi kha a biapi ngai ngai mi asi fawn. A cung lei kan van ttial cia mi a herh ding mi pawl (criteria) a ngei mi nih cun, scholarship a pe tu le a bawm tu hna cozah le bu sin ah sawk khawh asi.

Application Form

Scholarship sawknak ding ah cun, scholarship a pe tu buu asilo ah cozah nih form an tuah mi a um, mah form cu pakhat le pakhat ai lo cio lo. Asinain, a tlang pi in hal tawn mi cu, pumpak  nih i tinh mi le hmai lei rian ttuan ning kong kau kha (essay or statement)ttial ter asi.  Culawng si loin, zei ruang ah dah scholarship hi na sawk, sianginn ramdang ah tlamtlin tein kai khawh va si law, sianginn nai lim tik ah zei dah tuah le ttuan nai tinh, cun zei ruang ah na cawn ding mi subject nai thim, ti mi bia hal nak he pehtlai in, caa tluan ttail ter asi rih. Mah caa tluan tial ter mi hi a biapi tak tak mi si caah, a ttial bal lo mi le ttial ai harh deuh mi nih cun, experiences a ngei cia mi sin ruah nak hal khawh zong asi asiloah, internet ah sample (zohchunh awk) ding zong lak khawh thiam thiam asi.

  • Recommendation Letter

Ram leng sianginn sawknak ding caah cun, recommendation letters hi a biapi ngai mi asi fawn. Recommendation letter hi, phun hnih in hal asi tawn; pakhat nak ah academic recommendation asi i, minung pakhat nih a rak kai cia nak sianginn ah ca thiam le thiam lo, a mark that le that lo le ramdang sianginn kai nak ding ah ai tlak le thlaklo tibantuk ttial mi caa asi. Mahbantuk caah cun, sianginn rak kai nak professor or saya/ma te nih ttial piak deuh asi. Pahnih nak ah cun, professional rian kong hen ai pehtlai mi asi i, minung pakhat nih rian a rak ttuan nak or volunteer a rak tuannak manager asiloah a boss pakhatkhat nih ttial piak mi caa asi. Mah bantuk caa ah cun, rian a tuan nak ah a zia za le a rian ttuan ning, a ngeih mi experiences/skill zei tluk dah asi timi le hmailei sianginn kainak ding ah ai tlak le tlak lo tibantuk kha ttial asi. A cheukhat boss te le sianginn saya/ma te hi, recommendation letter ttha tein a ttial thiam lo mi zong an um tawn tik ah, mah tein i ttial siloah, mi dang sin ah ruahnak hal hnu ah, an mah boss le saya/ma te hen i chimh i ceihhmai hnu ah, recommendation kha dawh deuh le ttha deuh in ttial piak khawh asi.

  • Working Experiences

Masters le Ph.D kai duh mi caah cun, working experiences hi a bia pi tuk. Cu caah cun, ramdang sianginn kaihlan le sawk hlan ah, rian ttuan ta le working-epxeirnces ngeih ta ah a ttha bik. Mah le cawn duh mi hen ai pehtlai in rian ttuan khawh ah cun that hnem nak tam pi a um fawn. Scholarhip ngah nak ding ah mah experience nih khan a bomh lawng si lo in, ramleng sianginn kai tik ah mah experiences nih khan, caa cawn nak zong ah tampi a bomh khawh fawn. Rian ti tik ah, volunteer rian le salarly a tlawm mi te rian asi zong ah experiences tha tein ngah khawhh nak ding mi asi ah cun, ttuan khawh i zuam kha a bia pi ngai mi asi. Mah rian ttuan pah lio zong ah, ramdang ah short course le training tete zong sawk khawh asi, cu lawngsiloin IELTS le TOEFL zong study tuah khawh pah asi.

  • Sianginn luhnak (Admission)

Scholarship petu buu (organizations) le cozah an rian ttuan ning ai lo tawn lo. A cheukhat scholarship nih cun, scholarship pek lawng si lo in, sianginn luhnak tiang zong tuak tan piak dih asi, nain, a cheu khat scholarship nih cun, scholarship phaisa bawmhnak lawng pek i, sianginn luhnak cu pumpak nih tuaktan a hau mi zong a um ve thiam. Full scholarship ngah hnu i, luhnak ding university nih a herh mi English test score ngeih ah cun, sianginn luh cu a fawi te mi asi.

Ramdang sianginn kaikhawh ah cun

Ramdang sianginn kai khawh ah cun, quality a ngei mi fimthiam nak kha ttha le duhdim tein lak le cawn khawh asi. Cunpinah, mah caa va cawn nak ding ram ah part time rian ttuan khawh asi, ram kip in a ra mi siahngakchia hen i pawlkomh khawh le experiences i lak/thlen khawh asi, mah lawng si lo in, a thang cho lio mi ram zong ah internship tuah i, rian thla thum in thlaruk tibantuk zong va ttuan khawh asi.  Culawng si rih lo, ram ttha mi le sianginn sang mi hna (vawlei cung ram nih theihpi ve mi universities ttha deuh pawl hna) ah kai khawh ah cun, sianginn dih tik ah, kawlram chung lawng ah rian ttuan si lo in, Southeast Asia le ram dang dang zong ah, mah le cawn mi subject hen pehtlai in rian ttuan/ngah khawh nak a lam tampi a um fawn.

Full Scholarship petu ram cheukhat

2016 tiang ah scholarship a pe mi hna ram chung ah ai tel mi hna cu:

  1. Australia cozah
  2. USA cozah,
  3. Korea cozah,
  4. Japan cozah,
  5. New Zealand cozah,
  6. England cozah
  7. Germany cozah, le

Europe chung ai tel mi ram hna nih hin an pek. Cu lawng si lo in, mah le buu (organization) in scholarship a pe mi zong tampi an um ve. Cupinah vawlei cung ramkip nih ngeih mi minthang sianginn hna zong nih an mah le sianginn cio ah scholarship program an ngeih ve thiam thaim, mah  bantuk zong cu sawk khawh asi. Siangin pakhat nih a herh mi le scholarship a pe tu ram le bu (organization) nih scholarship sawk nak ding ah an herh mi catlap, certificate te hna ai lawh lo caah, an mah sianginn university website chung ah zoh in tuak tan khawh asi. Full scholarship ngah hnu ah cun, mah scholarship a pe tu nih, kawlram in ramleng sianginn a kai in a dih tiang a herh mi vial te liam piak dih asi. A hramthok visa sawk nak in, vanlawng ticket, sianginn man, rawl, um kal nak, inn hlannak le a dang dang a herh mi vial te kha bomh dih asi.

Sianginn le subject thimning

Ramdang ah caa cawn ai tim mi nih cun, caa cawn duh mi sujbect le University thim thiam zong hi a bia pi tuk. Mah pumpak nih cawn duh mi subject le kai duh nak university kha zei tluk in dah minthan le a tthat, (sianginn course design le ca chim tu saya/ma te si hna seh) mah pawl kha, a hlankan in (a tam u cu sianginn website) ah hlat i theih khawh ah cun ttha. Cu lawng si loin, ramdang sianginn a kai bal mi le thil sining theih deuh mi sin zong ah ruahnak hal khawh asi. Tahchunhnak ah, pumpak in mah sianginn le course a rak kai le a dih cia mi sianghnak chia tthing pawl nih, sianginn an dih hnu ah, zei  bantuk rian dah an ngah le rian an hmuh ning le an thancho mi te pawl zong kha, zoh i, hlat hlai khawh asi.

 Kawlram Scholarship sawknak information tlawmpal

A buaktlak in, kawlram  chung ah scholarhsip kong hen peh tlai in hlathlai nak cu a tang lei website cheukhat ah hin zoh khawh asi. Cupinah, [Google Search] a thiam mi caah cun, scholarship programs, sianginn le subject te pawl zong mah tein kawl khawh asi lawng si lo in, hlat hlai nak le pehtlaih nak zong mah tein tuah khawh asi.

  1. Myanmar Study Abroad (http://myanmarstudyabroad.org)
  2. Scholarship Information (http://scholarship-positions.com)
  3. Development Scholarship (http://www.scholars4dev.com)
  4. Ramdang Embassies Website pawl

A hnubik ah, kan chan ti luan ai thlen cuahmah lio, lam ai on lio le lam (opportunities) kan ngeih lio ah thanchonak sector phun kip ah le rian ttha kan tuan ve khawh nak ding ah cun Laimi nih quality a ngei mi fimthiamnak cawn khawh nak asi mi le lam pakhat asi mi ramdang sianginn kai zong hi sawk kan i zuam ve awk asi. Timtuahnak tha tein ngeih le canhman tein study tuah ah cun, ramdang sianginn kai nak hi, aho ca paoh ah ti khawh le phak khawh ding mi asi. Cu lawng siloin, full scholarship hi, caa thiam tuk le smart tuk mi lawng nih ngah le hmuh khawh peng mi si lem lo in teimaknak, lungsaunak, biataknak le timhtuahnak ttha tein a ngei mi tu nih hin, tam deuh an hmuh tawn.

[Ramdang scholarship le siangin kainak kong kau hen pehtlai in ruahnak hal ding le hlat hlai nak le, fian lo mi hal duh ah cun, a tang lei email address ah hin peh tlaih nak tuah khawh asi]

Salai Bawi Tha Thawng (Baw Tha)

Email: cliffordthawng@gmail.com

Note: Salai Bawi Tha Thawng nih 2016 December chuak Muko Mekazin ah a rak ttialmi, careltu caah siaherhnak he kan vun thlah than.

About The Author

Na ruahning rak langhter ve.. (Leave a comment)

%d bloggers like this: