Mi vantha Thantlang Peng? : Vice President hmunma le thimnak boruak

0

Catialtu - Salai Mang Hre Lian

VP hmunhma kianhding, Pyithu ah miza tlinter ding, Pyine ah Pyine cozah hngawng diik ngammi thim ding

By Salai Mang Hre Lian

Biadomh: NLD in Chin ramkulh ah thimnak aa cuhding MP cazin an chuak i tampi mizapi aw-aan a chuak. Lungtling he a vuivai he. Abik in Thantlang le Hakha ah mino an um lo caah le pengtlang huap an tlawm caah a si bik. Thantlang zong khat lei in a rak buai ve. Abik in CNLD pawl an buai. Party hruaitu tiang in Party chung thilri le ca cu zapi hmuh in thlah tikah a tui ngai. Ram le miphun caah MP thatha i cuhnak seh ti kan duh cio caah a si ko. Asinain Thantlang peng hi cu 2020 thimnak ahcun kan vantha bik lai dah. Aa cuhding makmak kan ngeih hna.

Vice President Pu Henry Van Thio (VP Pu Henry Van Thio)

NLD in Amyotha Hluttaw ah aa cuh rih lai. Party pakhat phung ah Vice President a tuan liomi cu Party nih cozah an dirh khawh ahcun VP an pek than phung a si. Suu Kyi lungput bel zeitin a um hnga. Tlangcung miphun dang caan an si hnga maw? NLD lawng nih cozah dir khawh cu a har lai tiah zumh cio a si. Cuti a si cun Vice President a si ti lo kho (Cozah dirhpi tu Party nih VP an tuan kho). Cozah nawlngeitu ah an thim lo zong ah Thantlang peng nih MP tlinter ah a palh lai ka zum lo. A ruang cu: –

Vice President a tuan chung Chin ramkulh caah Budget tam deuh pekding in a nawrpi tu ah aa tel tiah zapi nih ruah a si. Vice President dirmun in Chin ramkulh ca ah a saduhthah a tuah dih rih lai lo. Tampi tuah a duhmi a um lai. Cucu VP a si lo zong ah, Union Minister a si lo zong ah pehzulh a duh lai.

Vice President a si bantuk in aralaimi cozah an dirh tikah upat peknak a um cia. MP sawhsawh in a biachimmi kha midang nakin an upat lai — NLD lebang cozah sertu Party ah aa tel cun. (Kawlram cu Seniority hi ramdang nakin an upat deuhmi a lo. Ramdang bel ahcun MP sawhsawh a si ahcun Sernior timi nakin Policy Debate tuah khawhnak cung in an bia hi a nung. An upat hna. Dr. Sai Mauk Kham bel USDP nih cozah an ser khawh lo tikah VP a rak si bal nain Hluttaw ah USDP pawlisi cu a kalpi kho lo. Nain pumpak in a Constituency hmunhma a chimmi bel ah zei dah a lawh hnga – catialtu nih hngalhnak ka ngei tuk lo). An ngaihpiak deuh lai. NLD cozah dirhtu ah aa tel chin cun a biachim mi biatak in an ruahpiak lai. A halmi le a chimmi za ah za in a tlamtling lai lo nain amah tihzah ruang ah tampi cu an ruahpiak lai ka zumh. Amyotha Hluttaw cu Thantlang ca lawng ah a si lo. Chin ramkulh ai-awh MP a si. 2008 phunghrampi nih a onhmi chung in Chin ramkulh cozah nawlngeihmi thanchoternak, hluttaw thawnternak tbk tampi bia a chim kho lai (NLD Party nih an MP pawl hi hluttaw ah biachim an rengh pah hna nain anih cu a pumpak sinak nih tampi thlennak a tuah kho lai ka zumh). Chinmi ca ah kan duhmi upadi kong, ramkhel buainak kong a chimh khawhmi tampi a nung  khomi a si.

Thantlang peng nih amah kan tlinter ahcun Chin ramkulh le Thantlang peng ca ah chir awk a um lai lo tiah ka ruah.

Pyithu Hluttaw ca ah miza MP chuahter ding

Pyithu Hluttaw ah a tling ding MP cu Thantlang in No. 1 he No. 2 Constituency he a kan ai-awhtu a si lai. Thantlang peng dihlak a aiawhtu a si lai. Chin miphun le Kawlram ramkhel ca ah upadi ceihmaihnak, biatung dirh khawhnak, thanchonak le a dangdang pawlasi ceihmainak ah a fitmi hrim a herh. Remdaihnak kong, tlangcungmi tuarnak kong a chim kho fawn lai. Tihmi a ngeih lai lo (Amyotha Hluttaw MP he an i theithiam ahcun Chin ram kong (Chin National Issues) tampi a chimpiak khawh lai). MP tampi hmai ah fimthiamnak in le hngalhkauhnak in a chim ahcun tampi a bia a nung lai. A fiangmi, a mak mi pawlisi le biatlang pawl a chim khawh a biapi tuk. Cuti a si ahcun miphun ca ah a herhmi pawlasi tha a chuahpi khawh lai.

Thantlang peng ca hrim ah a biapi khun. Peng dihlak a aiawh caah No.1 le No. 2 Pyine Hluttaw in a tlingmi MPs he naihniam tein bia an i ruah, rian an tuantti a herh. Hluttaw Budget ting 1000 phawt i biaruah lawng a si awk a si lo. Thantlang kong vialte an ceihti, an tuanti dih lai. 2008 phunghrampi nih a onhmi chung in Thantlang peng thatnak ca ah khua an khaang lai. Thantlang peng thanchonak pawlasi an ser lai i hluttaw ah ningcangte in bia a chim lai. Thanchonak nak plan le pawlisi a chim lai. Thantlang peng nih a herhmi thanchonak, budget le tuanding cu ningcangte in le fiangte in a chim khawh ahcun a ngaitu Hluttaw palai, cozah lei pawl an i fian lai i cohlan a fawi tuk lai.

Pyithu Hluttaw ah Thantlang peng kong a chim, a hal i a tlamtling mi paoh cu Chin ramkulh cozah nih a tawlrel tikah Hluttaw palai nih an timhmi pawlisi le phungning in a tuan maw tuan lo, cu bantuk pawl kha Pyine Hluttaw MP hna he biatakte in an zohfel lai. Eihmuarnak an dohtti lai. Ramkomh Hluttaw ah a thu mi MP dang nakin pawlisi kong, upadi kong le thanchonak kong aa fian deuh i a chim thiam deuh ahcun an upat lai. A fiangmi pawlisi cu a halmi vuanci pawl nih tuah an duh khun lai (sa khann a remnak ah khan bawh cu a nuam tuk cu ta). Bawmh an duh khun lai. Cucaah Thantlang in Pyithu a tling ding cu thanchonak pawlisi, upadi le Thantlang peng a cul kho ding mi, harnak, herhnak, chiatnak thatnak a thei, a hngal i Pyine MP he naihniam tein rian a tuan khomi kha thim a herh lai.

Pyine Hluttaw ca ah cozah hngawng a diik ding MP

Aluancia cozah pahnih ah mizapi nih chim bikmi cu cozah an eihmuar. An fel lo. Hluttaw a nung lo. Hluttaw nih Cozah cu Check and Balance a tuah kho lo. Chin ramkulh Hluttaw nih a ser mi upadi pakhat hmanh an nung lo. Upadi an ser mi zong Ramthen dang ta lak chom i Chin ramkulh he aa kaihkuah lo mi a tam. Cozah nih eihmuarnak a tuah tuk. Company pawl nih fel huaha lo in rian an tuan tuk ti hi kan buaipi bik mi a si.

Cucaah Thantlang peng kan thanchonnak le Chin ramkulh ah a thami cozah le a felmi hluttaw a si khawhnak ah Pyine MP a biapi tuk hringhran. Cu MP nih Chin ramkulh thanchonak, ramkulh cozah nawlngeinak phung le phai vialte cu Hluttaw ah a chuahpi khawh a herh. Hluttaw nih a cohlan ahcun ramkomh Hluttaw ah an kuat lai. A nun ahcun 2008 phunghram nih a pekmi chung in Chin ramkulh cozah nawlngeihnak le hluttaw riantuannak a thawng lai.

Chin ramkulh ca ah a thami upadi a ser kho mi si a herh. Kan vawlei hmunhma kong, kan Chin Acts kong a dirpi kho ding a herh. Ramkomh cozah le Hluttaw zong zuamcawh in a au ngammi a si a herh. Chin ramkulh ca ah phunghrampi ser a herh i hmailei caah ahran tuanchung tiang in a nawr ngampi a si a herh. Kan caholh cawnnak, khuate lei thanchonak, company riantuannak dikfel lo a ngia khotu, eihmuar dohnak tbk a nawr khomi MP bak Pyine ah kan herh.

Pyine hluttaw cu hmun thu a si lai ca ah mizapi he naihniam tein a um i miphun thanghphawknak (nationalism) a aupi kho ding, mino le zatlang bu hna he kutsih in a cawlcang kho ding a si kha a biapi tuk lai. Nihin kan boruak ah a biapi bik cu mino hna ramkhel ah teltum ve nak le zatlangbu le MP hna riantuantinak hi a si. MPs a simi nih cun a leng i zatlangbu he zeitin dah rian kan tuanti lai, NOGs le Company le a dangdang hna nih zeitin dah thanchonak le anmah le an rian cio an tuan ti kha a hngalh a herh. Cu hna nih miphun le ram caah ningcangte in an tuan khawh nak le an thazang a thawn deuhnak ah a bawmtu a si a herh. Phithu le Amyotha MPs he biatak te in a pehtonhtu le cozah he riantuanti thiamnak lam a ser khomi MP a si a biapi tuk.

Cun Pyithu Hluttaw MP he i bawm in eihmuarnak a um tiah an ruah lomi cu ralthate in eihmuar dohtu sin ah report an tuah lai. Eihmuar dohtu phu an hlathlaiter hna lai. A dik lo in rian a tuanmi vuanci, company pawl dantat nak tuahter thluahmah hna a herh.

Thantlang peng MP aa cuhding zoh tikah Chin ramkulh le Kawlram ahcun aa miak bik kan si bak lai. VP hmunhma chuh rih duh hna hna usih. Pyithu Hluttaw ah miza bak tlinter hna usih. Pyine Hluttaw ah cozah a hngawng a diik ngam ding le Chin ramkulh kan covo caah a nawr ngam ding thim hna usih.

Thantlang peng nih MP thim zia kan thiam ahcun Ramkomh le Chin ramkulh cozah, Hluttaw cu kan tuiter bak ko lai hih. Kan uk kho ngai lai. An kan tihzah fawn lai. Cucu a tak ah a si kho tiah ka zum bak fawn!

Biadongh: Vuanci tuannak in MP tuanhi a har deuh an ti tawn. Aa zuammi MP cu khua fakpi in ruah, carel le vuanci pawl nih thate in rian an tuan khawhnak caah pawlisi an serpiak hna. Cucaah an rian a tam. MP nih pawlisi tha an ser khawh lo ahcun vuanci riantuan hma a kal lo. An eihmuar, ningcang lo in riantuan a chuak. Cucaah ramdang Democracy ahcun MP hmunhma (role) hi biapi tuk ah an chiah. Salai Van Bawi Lian (Martin) bia i hlan ahcun Chin mi cu kung-kan-mat pah i vuanci tuanding le cozah rian tlaiding lawng ka uar hna. Kan upat hna. MP cuh aa tim cangka in a eihmuar lai, tangka a duh kan ti hna. Sipuazi in MP cuh a tuakmi kan tam cang. Hihi thlen in MP a felmi le eihmuarnak, palhnak a dohmi thim khawh kan herh hringhran.

Tutan ah NLD lawng nih cozah a ser lai tiah aho hmanh nih za in an zum lo. Cu tikah Party fa pawl nih cozah ah hmunhma ngah le MP sinak in an aw-aan biapi kho. Cucaah Chin miphun nih kan ram damnak, remhdainak, a dikmi thanchonak, dikfelmi cozah le Chin mi kilkamhtu MP le cozah an chuah nakding ah thimfung thlazia thiam hna usih. Kung-mat in ramkhel tuak hna hlah usih.

Thantlang peng in MP aa cuh ding

Pyithu Hluttaw

Pu C Za Cung (NLD)

Salai Van Bawi Lian @Martin – (CNLD)

Pu Zo Peng (USDP)

Amyotha Hluttaw

Pu Henry Van Thio (NLD)

CNLD le USDP an i fiang lo.

Pyine Hluttaw No. 1

Pu Chan Ham (NLD)

Salai Cei Bik Thawn asiloah Pu Lal Maung Cung (CNLD in Thantlang EC nih thimfung a tlak hna hnu ah a teitu aa cuh lai)

USDP in Pu Van Thawng aa cuh ti lai lo tiah kan theih.

Pyine Hluttaw No. 2

Pi Ni Sui Lian (NLD)

Saya Rung Kaw (CNLD)

Dr. Hmuh Thang (USDP)

 

About The Author

Na ruahning rak langhter ve.. (Leave a comment)

%d bloggers like this: