Myanmar Ram Caan Karlak Sianghngakchia Cacawnning

Salai Mangpau | September 27, 2023 —

Nihin Myanmar ah 2020 kum Covid pulrai le 2021 kum hramthawk in ram buai ruang ah hngakchia sianginn kai ning hi phun 10 a um tiah an hmuh.

Pakhatnak phu : Mi-ngei rum an fa le cu ramdang ah cacawn an kal mi phu an si.

Naihniam bik ah India ram, Thailand ram, Mizoram chung private (Mirang-English holh hman) sianginn le cozah singinn cheukhat ah an fale sianginn ah ca an cawn ter hna.

Pahnihnak Phu : Ramchung, khuapi deuh khuasa mi ngeirum hna an fale cacawnning a si.

An fale cu International School, ramdang he aa pehtlai mi (Curriculum-cacawning) in cawn mi private singinn ah ca an cawng. Cheukhat cu Myanmar ram cacawnning (Curriculum) duh lo in inn ah mah private te in ca an cawng. Mah hna cu minung tlawn an si.

Pathumnak Phu : SAC ralkap cozah nih a dirhmi sianginn ah cacawnmi phu an si.

Myanmar ram pi huap hngakchia 100 % ah atu phu hngakchia hi zatuak 50% cacawn mi an si. 2022 kum ramchung cacawng mi milu 5 million leng an um. Myanram ram hngakchia cacawng mi dihlak milu 12million an si i, 7 million cu hmundang an phan tinak a si. Pathumnak phu cacawnning zohtik ah hngakchia cacawnnak ah thleidannak a um. Cozah rianṭuantu bawi, mi ngei- mirum hna nih an fa le cu khuapi minthang cozah sianginn ah ca an cawn ter hna. Mah sianginn cu misifak santlailo le khuate um mi fa hna caah sianginn kai khawh a si lo, Myanmar ram pi a huap in buaktlak in fimthiamnak a pe kho lo.

Palinak Phu : Tlangcung hriamtlai phu nih an dirh mi sianginn a si.

Karen hriamtlai nih sianginn 1000 hrawng, Kachin hriamtlai nih sianginn 500 hrawng, Mon hriamtlai nih sianginn 200 leng, Karenni, Shanram le Ta-An timi tlangcung hriamtlai phu pawl dirhmi sianginn dihlak 2000 leng an um. Sianginn pakhat ah cacawng mi sianghngakchia buaktlak in 100 hrawng in tuak ahcun sianghngakchia cacawng mi 200,000-300,000 karlak hrawng cacawnmi an si.

Panganak : Biaknak bu pawl nih dirh mi sianginn a si.

Biaknak bu dirhmi hi Buddhist nih Bakah tiah ti mi sianginn hi 2000 hrawng a um. Christian bu nih dirhmi sianginn 500 hrawng, Muslim bu pawl zong ca an chimh pah ve hna. Ramchung cacawng mi dihlak 200,000-300,000 karlak hrawng an um.

Paruknak Phu : Ralzaam phu hna nih dirh mi sianginn a si.

Ralzaam hna nih an dirhmi sianginn hi tamdeuh cu Thailand ramri ah kum caan saupi dirh in a um cang. Nihin ah Banladesh ram Rohingya ralzaam zong nih sianginn dirh an timh ve cang. Buaktlak in sianghngakchia 20,000 le 30,000 karlak an um.

Pasarihnak Phu : Malaysia, Thailand  ah riantuan a kal mi hna nih dirhmi sianginn a si.

Thailand ram ahcun sianginn 100 hrawng a um. Malaysia ram ah cun sianginn a zat theih khawh a si lo. Buaktlak in hngakchia 10,000-20,000 hrawng an um.

Pariaknak Phu : SAC nih  uknak a lak hnu ah Internet (Online sianginn) a si.

Sianginn 70 leng a um tiah theih a si. Sianginn pakhat ah hngakchia 1,000 hrawng a um i, hngakchia 70,000 leng an um. Ramchung cacawng an si caah internet line rawk caan, thinphan in cacawn peng a si caah hngakchia le saya/mah caah thinphang a si i tlaihkhih an tong pah lengmang.

Pakuanak Phu : SAC nih uknak a lak hnu ah khua hrambunh in dirh mi sianginn a si.

Chinram, Karenni, Sagaing, Magwe ram pawl ah dirhmi khua hrambunh sianginn an si. CDM saya/mah le khua mi hna komh in dirh mi sianginn ah hngakchia cacawng mi buaktlak 200,000-300,000 karlak hrawng an um lai. Cheukhat cu NUG pom rih lo mi sianginn zong an um. Mah khua cacawnnak ah SAC ralkap nih bomb le khua inn khangh an ton lengmang caah himnak a um lo mi ah thingphang in cacawng mi an si hna.

Pahranak Phu : Mah Pahraphu hi cacawn lo in a tlaumi mino phu an si.

SAC dirh mi sianginn ah cacawn duh lo, sianginn dang zong ah cacawng lo an si. Khua hrambunh sianginn zong tuah awk a tha lo mi khua ah a um mi an si hna. Cacawnnak in a tlau mi hngakchia hi 5 million hrawng an phan lai tiah ruahdamh a si. SAC dirhmi sianginn a kai mi 5 million le hmunkip a kai mi hngakchia tuak tik ah cacawng lo in a um mi hi 5 million hrawng an si tiah ruah a si. Mah pahranak phu hngakchia 5 million caah lungretheih an si. Hmailei rampi sersiamnak, ṭhanchonak kong ruat tikah lungrethei a si ko.