Myanmar Ram Um, Tuluk le US Embassy Kar Facebook Chung Iphomhnak

0

Salai Van Bawi Mang–US embassy ah rian a tuan liomi George N. Sibley nih July 18 ah a tialmi Tuluk nih a tuahmi thanchonnak hna le South China Sea timi rili kong buainak a chuakmi hna nih Myanmar ram thanchonnak le ram pakhat dirhmun in a thazaang thawnnak ah zeitluk in dah hnursuannak a pek timi kha Irrawaddy thawngzamhnak ah a tial. Cucu US Embassy (US tanzung) nih an Facebook cahmai ah July 18 ah an tar than. Cuti Tuluk tlamtlin lonak le that lonak tialmi capar kong an Facebook cahmai an thlah hnu suimilam 6 hnu ah Tuluk Embassy (Chinese embassy- Tuluk tanzung) lei nih “US ram nih Kawlram/Myanmar a daw taktak lo, amah pumpak ca lawng ruat in a tuanmi ram asi” ti bantukin US that lonak, tlamtlin lonak hna cu cathanh (statement) an hun chuah  colh ve.

US le Tuluk cu vawlei cung ram hna lakah chawlehnak, thanchonak le ralkap thazaang lei in a thawng mi ram an si veve hlei ah aa rem lo ngaingai mi an si. US cu zauk phung (democracy) in aa ukmi an si i Tuluk cu Communist uk phung in aa hruaimi an si. An kalpi ning cio zong aa khat lo i, a biapi tiah an ruahmi thil man zong aa khat lo. US nih nuhrin covo kha pumpek in hmai a thlak lio ah Tuluk nih chawlehnak lei karhnak, thanchonak kha hmapek in rian a tuan. Covid-19 pulrai a chuah hnu in aa rem veve lomi asiloah ruahnak kalpi ning aa khat lo mi US le Tuluk ram pahnih pehtlaihnak cu a hung tluang lo chinchin. US lei, abik in president Donald J. Trump tiang nih Covid-19 pulrai zawtnak hi Tuluk lei nih an ser, anmah ralrin lonak in a karh mi asi ti bantuk in puhnak tampi a chuak. Cu bantuk puhnak thawngin ram pahnih kar irem lonak hmazun cu a vun puar chinchin. Cu caan ah, South China Sea timi rili kong buainak ah rili a donhtu ram asiloah rili ngeitu ram tiah a timi hna cungah hneksaknak le a nemnak in harnak peknak hna tampi a hun chuak. Sicun, tutan Facebook ah hmunhma lak in Embassy pakhat le pakhat hitin an buai, an i phomhnak hi zei ruangah dah asi? An iphomh ningcang van a tawinak in van zoh hna usih.

US Embassy Cachuah

US embassy riantuan lio le biachim lairelnak nawl ngeitu George N. Sibley nih Hong Kong he pehtlaih in Tuluk nih a biakam a zulh lonak le ASEAN ram chung ah ram pakhat cio dirhmun, ihruainak thazaang pawl kha upat lo in amah duh in aa thlak tiah a capar biahram a hun donh. Cucu Tuluk embassy lei nih, “Hong Kong cu Tuluk ram asi” tiah an cathanh ah catlang pakhat in dengteo in an hun leh colh ve. Asinain, Hong Kong mipi nih Tuluk ram ah um an duh lonak le anmah te in lairel khuakhan duhnak cu a ting thong in lam an zawh i an duhnak langhternak an thawk. A hlei ce in 2013 in atu tiang (July 1, 2020)  lam zawhnak cu a um peng rih.

Tuluk nih ASEAN chung rili chung nga tlaihnak le ramri kong, ram pakhat chung hruainak ah aa thlak ningcang le thanchonnak a kal ning cang kha US lei nih an duh lo, aa thlak awk asi lo tiah ruah. Cucu, “Rili chung nga tlaih khawhnak hmunhma kha tha tein ri khiah, biachahnak ti bantuk tuah lo in a tlerh in tlerh le, pawngkam rawhralnak a chuahtertu banhla cinnak hna kha Kachin ramkulh ah tampi  a cin. A dikmi phunglam in rili ramri ngeihnak tu hal loin, vawlei tang thil chuak le thingkung pawl cu phunglam he dikfel ngai in hruainak tuah lo in an fir. Lam le sul thanchonak lei bawmchannak ti bantuk pek ding asi mi kha pek loin leibaa in Myanmar ram ah thanchonnak a tuahter hna. Cu pawl nih Myanmar rammi hna thatnak le miaknak a pekmi nakin Tuluk sinah a miak tam deuh ding kha asi. Cu bantuk tuahmi cu, ram pakhat nih a ngeihmi thazaang thawnnak kha duh sah tete in athazaang hloh piak ning thar asi,” tiah Tuluk cu sual a hun phawt.

Tuluk nih, “Mi dang pakhat ah dinfel tein a dir khawh nakhnga bawmh na duh ahcun nangmah pumpak kha dikfel tein um hmasa ti asi. Atu ah ram thawng bik le zohchunh awktlak dirhmun in a um tiah US cu ho nih dah a chim khawh ti lai? Ram pakhat le pakhat pehtlaihnak ah zulh phung hna zong zulh duh loin amah pumpek in a pek i, amah ca zong lawng a ruat i daihnak kha hrawh in buainak meilak a cuk lengmang.________ Cun, amah ram chung lila hmanh ah ‘ramkhel miaknak’ le ‘mee hmuhnak’ lawng a ruah caah pulrai (covid-19) zawtnak hmanh a khamh kho ti lo. Cucu, amah sining hmanh kha iruat hmasa lo in amah belnang kha mi ram dang sinah thuh a timh,” tiah fak ngai tein a leh ve.

Tuluk Embassy Statement

Asinain, US nih cun Myanmar rammi hna ngandamnak lei, zauk phung thanchonak le karhnak, rii thai sii hloh, dohnak le dikfel mi chawlehnak lei thanchonak caah tampi bawmhnak a pek. Mino le nu pawl an covo thanchonak le rii thai sii in an luatnak ding caah US nih nuai thawng tampi dih in bawmhnak a pek tiah ati. “Myanmar ram chung hmumkip um Nu pawl cu Tuluk ram ah hlawh tha nan hmuh lai asiloah va caah pasaltha nan hmuh lai tiah hlen in Tuluk ram ah an luhpi hna i hlawhhlang riantuantu ding caah an zuar hna. ____ 2019 chung ah minung pakhat le pakhat zuarnak in a chuakmi chung ah zatuak nu 80% cu Tuluk ah zuar a tongmi an si. Cu bantuk in, Tuluk nih upadi phunglam in kilvennak zei hmanh a pe duh hna lo. ___________cun, rithai sii tampi hna cu Tuluk sin lawng tein a rak lutmi an si,” tiah US embassy riantuan lio catialtu nih atial.

Hika zawn ritthai sii le nuhrin covo buarnak kong cu Tuluk embassy lei cathanh ah biafang pakhat le catlang pakhat hmanh an telh lo. Biadang in chim ah cun, nuhrin covo cu an ihmaithlak cem mi le biapi ah an telh lo ti kha an dirhmun a hung lang ngaingai.

US embassy ah riantuantu pa nih COVID-19 kong ah US nih Myanmar ram zeitluk dah a bawmh ti le US nih zeitin dah pulrai cu a doh timi kong cu a telh lo. Asinain, Tuluk embassy lei nih fak ngai in lehrulhnak an hun tuah hna.

COVID-19 pulrai dohnak ding caah US nih zei bantuk bawmhnak dah a pek cang? Covid-19 dohnak caah US nih Myanmar cu cutin, kha tin ka bawmh lai tiah a chim sawhsawh peng ko. Asinain, cu pawl cu, “kan tuah te lai” timi bia lawng asi. US nih covid-19 dohnak caah zei bantuk seh thilri, PPE thil, hmurhuh (mask) hna a bawmh? Cu lio ah, {kan nih} Tuluk cu dawtnak he tampi kan bawmh cang hna,” tiah an bawmh cangmi zat ning tein a hun langhter. Cun, “Tuluk nih thanchonak lei a tuahmi cungah hnachuahnak lungput he dohdal dingin khua a khan peng. Tuluk le Myanmar pehtlaihnak, iremhnak le thanchonak rian ah bawmchanh in riantuan mi hna cu US nih hrawh a duh. Cu bantuk a tuahmi a tlamtlin SUAL ahcun, fakpi in a tuar hma ingtu ding cu Myanmar rammi an si tiah Tuluk nih Myanmar rammi nih tha tein ruah ding tiah ralrin ding phun in a hun chim.

A tawinak in kaphnih an ca van fun ahcun, Tuluk nih “US kha a palh, amah ram kha tha tein veng sehlaw, kan chawlehnak lei ah rak ithlak duh hlah seh” tiah ralrin apek. Cu ve bantuk in, US nih Tuluk nih zauk phung a thanchonak le nunrhin covo, a dikfel mi ukphung hna thazaang dernak dingin a cawlcang. Ram pakhat nih a ngeihmi thazaang limhang le a phunglam pawl upatnak a pe lo tiah sual a phawt. Kan palh veve lo an ti.

Acung lei van langhter mi ah aho dah a palh, aho dah dik timi cu careltu nih mah tein biachanak tuah ding kha asi ko. US nih, “Zauk phung” timi hrihrual kha aa tlaih i a luhnak ram kha rengmi a tam ve. Zauk phung tang in covo tete buar ahcun sum phomh in a phomh ve hna. Tuluk cu si lo. Nem tein, chawlehnak in a lem hna. Leiba tlawm tete in nga sio in asio. A donghnak ah cun, amah kengkual ah mehhang ah an cang tawn. Pakhat a um mi cu, kaphnih ca rel tikah tuak ahau ngai mi um. Tuluk lei in chuahmi ca zohfel tikah, “bia eng a tam. Kuan te tampi aa telmi meithal kuan in kah bantuk in a ngeihmi thawngpang poah in a van phomh. Asinain, ngakchia bia al a lo.” US embassy riantuantu pa catial zoh tikah, Tuluk doh duh ah Myanmar ram kha i phenhnak ding caah a hman.

Hihi zoh tikah, a sawhsawh buainak asi lo. Myanmar cu pawngkam ramri umtu ning hoih in celhmi ramkhel (geopolitics) ah a biapi taktak mi asi. Zauk phung thazaang a thawng ngaimi India (US he pehtlaihnak tha ngai a ngeimi) le communist in thazaang cakmi Tuluk kar ah {Myanmar cu} aa benh tikah, atu bantuk US lei nih an rak ithlak hi khuaruah har tuk ding cu asi lo. A hnu ah a ra thluamah ding asiloah ton thluamah ding buainak asi. Tuluk le India cu ramri ah buaibainak a hun chuak. Kaphnih kar ah daihnak a chuak kho rih lo. Zeidah an lawh lai hngalh a si rih lo?

Cu ve thiamthiam in, South China Sea rili buainak kong ah Tuluk lei nih, Vietnam, Philippines, Taiwan, Indonesia, Brunei, Malaysia hna ramri chung ummi hna kha ‘kanmah ramri asi ’ tiah an timi cu adik lo, phung lo le lih hrokhrol in an chim tiah US le Japan lei nih an doh. Cu ram pawl cu US he tha tein pehtlaihnak a ngeimi an si i US le Japan nih tha tein an dirh kamh fawn hna. Cu tikah, Tuluk nih US cung ah a lungtlin lo a zual hmasa chinchin.

Cu bantuk in ram khat le ram khat kar thazaang a tluk i keimah aa ti veve mi le ruahnak aa khat lo mi ram pahnih thazaang ‘power’ an i doh tikah, anmah he pehtlaihmi ram asiloah an pawngkam ramri hna ah fak ngai in hnursuannak a chuak tawn. Bia dang in kan chim ahcun, ‘Cold War’ timi ram pakhat le pakhat irem lonak, thazaang ‘power’ i dohnak kha anmah le ram cio ah siloin mi ramdang ah ral ituk ti bantuk kha a hun ithawk than cang rua tiah ruah khawh asi.

Catialtu Salai Van Bawi Mang cu The Chinland Post riantuannak ah a si khawhtawk chuah in zaanghleicawi in rian a kan bawm pengtu a si.  Chaing Mai University, Thailand ah Master of Arts in Social Sciences (Development Studies) a dih cangmi a si.

About The Author

Na ruahning rak langhter ve.. (Leave a comment)

%d bloggers like this: