‘Nawi Tikham’ tuah ding an tharchuah: Mi cheukhat lung awtawm in an um

TCP Hakha — Chin ramkulh khualipi Hakha nitlak lei khuataw ah ummi neel Nawi ah Tikham (Dam) tuah an timh tiah theih a si. Hihi a hlan ah pumpak in an rak caihkhan bal cangmi a rak si, nain, hlawh a rak tling lo tiah kan theih. Atu ah, an hun thawk than tik ahhin, mizapi cu lawmh ding maw si, lawmhlo ding timi karlak ah an buai tiah theih a si.  

Hikong he pehtlai in, Ramkulh Sipin Lutlai hlun Pu Thla Hre nih, “Halkha ah Rili fa-te kan ngei ve cang lai” timi tlangtar in a pumpak Facebook ah July 22 ah a thanh.

Hakhua ah khuasami pakhat nih, “hi kong hi fakpi in ruahhaumi cu a si, thur le hnawmtaam kong he a pehtlai, Siipin nih Cawbuk Sang i hnawmthur thletmi, atu innhmun thar an samhmi i hnawmtam ding, vawlei tang in hmuh khawhlomi hnawmtam vialte tbk. hi zohchih a hau. Vun ruah ah, Inn hnulei zunput thlang ah dinti tikhor cawh he a khat lai. Cun, tlang le khuachung lei in a fenhmi vialte le a dil dingmi vialte, ruah chihlo awk tha lo. Cun, a dawhnak hoih ‘aesthetic aspect’ lawng kha an chimmi a si fawn tik ah fak deuh in ruah a hau. A dawh kan timi lila hi zoh than a herh. Cun, a hlei khun in, Hakha khua kan samh an ti i, Khuathar ah Ekah 100 kong ah a buaibai, nihin tiang an lim setset  hlan ah, Ekah 676 an samh chap i a buai thiamthiam. Cu nak vialte in, Nawi cu Dinti caah a si lai an ti ko ahcun, Timit Dinti hmanh an lim hui lo. An tuah cuahmah mi an riantu hi lim khitkhet hna sehlaw a tha deuh hnga” tiah a chim.

Pu Thla Hre catial ning ah, “Nawi Dam (Nawi Tidil Nganpi)” tiah an pek dingmi zong a langhter i 2008-2009 hrawng ah Pu Ni Kung (DC), Pu Mang Hram (Tleicia) hna tawlrelnak in Hakha upa ceukhat hruainak in Prof. Dr. Khin Maung Chit le a hnuzul hna he an rak zoh bal cang timi zong a langhter.

Hi rili fate nih,

 Chin ramkulh ṭhanchonak a bawmtu
 Halkha khua kan nun a kan cawisangtu
 Timit lei kuang vialte cinthlaknak ti a pe khotu
 Hmailei minung sing 2 tiang Halkha dinti a pe kho tu
 Fing le tlang a dawh tertu
 Khua caan a ṭhat tertu
 Nga tampi zuat khawhnak
 Sangphawlawng in tlawnlen khawhnak
 Ti lio thiamnak
 Electric hmuh khawhnak
 Mi zapi tlawnlen ṭhatnak
 Khual tlung mileng tampi rat duhnak
 Pangpar dum le lente celhnak a phunphun sersiam khawhnak
 Lung anuamh tercaah minung ngandam nak apeetu
 Khua a dawh tertu
 Hotel hmunhma ṭhatnak
 Pawcawmnak rian tampi ṭuan khawhnak
 Lo ngei 16.59 acre caah paw cawm nun daan thlenn khawhnak
 Golf lentecelhnak a dawh ter tu
 University a dawh tertu
 Fingtlang a hninghno tertu
 Tangka lutchuak tampi a kan hmuh tertu
 Minung tampi a karh tertu
¢ Rilikam khua nih acomi nuamh nak Kan ngei ve lai
 Chin ramkulh le Halkha min a than tertu, a si te lai tiah Pu Thla Hre nih cun a tial. 

Asinain, Nawi Tikham (Nawi Dam) tuah dingmi kong ah a nuam lomi le duh lomi khuami, pumpak le chungkhar tampi an rak um.

“Nawi Dam kan tuah lai nan timi kong ah Pu Zo Bawi, Pu Sony Thang Cung inn te ah nan ra i thil sining ka nu le ka pa le, ka u le nan rak chimh hna a tha tuk. Nan dirhmun, nan sining kan in theih thiam piak hna. Kan lung nuam ve lo. Ka Pu le ka pi nih tuan tuk ah a kan kal tak. Ka pa nih dinfelnak le tlukruan tein tlawnlen hi a kan cawnpiak, na pu duhmi si a kan ti. Hakkauh le porhlawt le mi zeirello te hna hi an duh lo. Dinlo i ka pu kutneh a simi dum he inn he um dihmi Cozah nih theng (seh) in an chunh dih lio ahhin Halkha i a rak pemmi nih inntung an dirh nak ca cun tuah ko hna seh an rak ti. Kan Nawi rawn balte atu cu Cozah kut ah kan in pe siang ti lo. A dang nan lo hma ban (Timit ti lak, Halkha khua chung hmun thur …) nan chuah rih lo mi pawl kha chuah ta u law tha lai. A Dingfelmi, zumh awktlakmi le mi phun a dawt taktak mi mino hruaitu tha a chuah tik ah Nawi Dam tuah ding cu kan ruah than te hna lai” tiah Nawi Dam kong he pehtlai in, Lily Ca Hlei Tial nih pumpak Facebook ah July 22 ah a langhter.

Hi Nawi Dam kong ah Online Social Media cung ah an duhnak an langhter cio mi hmuh khawh a si. Mi cheukhat nih an duh, an lungtlinnak an chim. Micheu khat nih an duhlonak an langhter. A cheu nih pawmkam zohkhennak lei in an chim i, a cheukhat nih Budget lei kongkau he chimrel a si. A dih dingmi le lim dingmi kong ah lunghrinhnak a ngeimi zong an um len. Cucaah, hi kong he pehtlai in, fiang deuh in mizapi sin ah chimfiannak a um ah a herhmi a si. A ruang cu mizapi he a pehtlaimi (public interest) a si. 

“Cun, Pu Thla Hre Facebook catial ning in, atutan ah Vice-president Pu Henry Van Thio nih Nawi Dam hi Hakha ca le Chin ramkulh caah a herh tukmi a si caah ka tuah hrimhrim lai a tinak zong a langhter.”

“Atulio Chin ramkulh i cozah zung ah lutlai riantuanmi pakhat nih thil tha tuah cu kan lawmh ding a si ko. Nain, rampi phaisa in tuah dingmi si ko caah zapi caah thatnak a chuahpi dingmi a si ah a tha bik. Tahchunnak ah, keimah hi cozah lutlai le hawile nih Kawl lei in an ka tlawn tawn. Cu ahcun, Hakha lenpi nak pawl le Hakha zohnak ah kan hman tawnmi Hakha Khuacuanh Tlang cu atu cu View Point tiah a man pek in luh a si. Cucu a tha lo ngai, zapi ta cu zapi ta in a um awk a si ko.  Cun, atu ah thanchonak nih an phanh hna, hihi hitin a si zungzal lai lo. A thialtak hna caan a um te lai, cutik ah zeitindah kan cawlcangh telai i caansau a nguhmi (sustainable) thanchonak a si khawh lai timi tiang hi nan khuapi caah nan ruah hau” tiah a chim.

Khuami tampi nih ‘Nawi Dam’ zong cu an tuah zong ah, mizapi caah silo in pumpak hlawhnak hna a si than ko lai timi lunghrinhnak an ngeihmi zong an um theih khawh a si.#