NGOs nih tangka cawih riantuannak nih thil tha a chuahpi taktak maw?
Catialtu Lily Partha. Photo: Facebook (pumpak)
By Lily Partha| Naitan khua lei (kan rian umnak) ka kal cu rian kan tuan timi upa pawl he sau ngai bia kan i ruah. A tulio khua lei thil sining an ka chimh cheuh le hromh mi ka vun tial ve lai.
A hlan deuh zong ah siseh, atu zong ah siseh cozah le NGOs pawl nih Kawlram siifaknak a zor, a tum in a tlawm khawh nakding ah an i zuam len. Cu an tuan mi tampi lak ah pakhat cu ‘tangka coih’ hi aa tel. Phun dang in, Mirang holh in cun ‘Micro-credit Project’ kan ti lai cu, tulio theih fian ning. Mah rian hi aa tinh mi cu a tha bak! Rian thawk a duhmi caah a tlamtlin nak tangka a karh (interest) tlawm le niam tein chuah piak si.
Kei ka kal tawnnak khual lei cu a lengah, pumpak sin ah tangka an cawi tik ah an ngei mi chiah a hau. Cu hnu ahcun, a karh (interest) 15-20% pek a si. Zeihmanh chiah awk a ngeilo mi nih cun har ngai in a tangka karh 40% tluk in tangka an cawi. A karh chamnak ahhin leiba dirhmun in a chuak kho lo mi an um liangluang. Cun, leiba ngeih an i ziak tuk cang fawn. Atu ah, cozah siseh NGO siseh tangka an choih hna tik ah a karh hi 2% lawng a si. Cu ruang ah, khuami pawl an ii lawm. An tha dam deuh mi a lo. Nain, mizapi zawt chin nak tu a rak si maw tihi ka ruat theo. A cheu caah a that hnem mi um lai nain mi tampi caah a rak si dih lo.
Khua lei ah tangka coihnak (micro-finance) rian an thawk tik ah a cheu cu cawnpiaknak (awareness training) cu an tuah piak hna lo. Zei ruang ah, tangka an coih hna?, tangka coihmi rian a si ning?, zeitin tangka i khon khawh ding? si timi fian ding chim ta lo in tangka an pek colh hna.
A cheu NGOs cu anmah lila khua an phan lo. Khuabawi kha an hei chonh i tangka i cawi a duhmi an um cun rak khawm hna law minung pazeizat nih an duh lai timi rak ka chim an hei ti. Khuabawi nih khuami cu thawng a thanh hna. A karh fawi tein tangka a kan coih duhmi an um. A duhmi ka inn ah meeting a um lai i meeting kai man 1,000 si lai an ti hna. Cun, mipi tampi cu an i lep, an duh tuk! Cu tangka cawinak kong ah, khua mi 50 meeting an kai cun khuabawi zankhat ah 50,000kyats a hei ngah. Cucu thil sining an chim mi a si.
Min cazin luh dih hnu cun tangka cu a herh ning in an chuah piak hna. Tangka an cawi tik ah, a min menmen tein “khoika ah na hman lai, zei tuahnak ah an hman lai?” timi cu aa telh ve sawk. Nain, khuami nih cun an herh tik ah zei poah an chim ve ko. Mah ti cun fawi tein tangka an chuah piak hna. A cheu khuami hna cu tangka an ngah in angbali ‘che’ hei ti le zuu an dinnak ah an hman i an tangka inn zong an phak pi lo ti si.
Mahbel, tangka a karh tlawm tein ngahnak timi hmun thum hna ah a la, a cawi mi an um. Rian an tuan duh ti lo! Mah le mah bochan nak a zor. An khua ‘Zaw’, a dam lo ti in ka hmuh. Voikhat cu cozah lei in cawmpei zua uh tiah inn khat ah cawmpie pathum hrawng an pek hna. Khuapi in khuate lei tiang phorh tik cun songkhoi ‘salaeih’ chung senh ti cu cawmpei an thi dih ti si. Cu lio hrawng cu an khua dihlak nawn cawmpei meh an ei an ti. Nih chuak lak ah ngeihchia ngai thil zong a rak si.
Kan mipi dirhmun hi kan cozah siseh ah anmah caah rian kan tuan timi pawl nih tha tein an theih i an i fian ngai a hau. Kanmah lei nih kan i timh mi cu a tha kho tuk mi a si ko lai. Nain kanmah nih khuami caah le ram caah kan ii timhmi hi kanmah lila tah kan i fiang ma? Cun, khuami pawl tah fianh ding in kan chim kho hna ma? timi hi mizapi caah kan ti tikah kanmah le kanmah bia kan i hal a hau hmasa tawn. Kanmah nih cun mipi caah thatnak kan ti ko lai nain mipi caah zawtnak a rak si chin tawn mi tam ngai.
Atu cu cozah nih khuate lei ummi thanchonak tiah NGOs pawl fawi ngai in a luh ter hna. Keimah zong cozah silomi bu, NGOs ah a tuanmi ka si ve ko. Nain, NGO nih a tuanmi hi mipi caah a tha dih hrim hrim lai lo. Minung lungput hrawktu, mah le mah caah timi a rak tam pi theo lai. Kanmah thanchonak ah ruam kainak ah mipi cu hmang hna hlah uh sih law a tha tuk hnga.
Hihi, naitan ka khual tlawn i khua a ka ruah ter mi a tam tuk hringhran mi lak ah pakhat a si. Ka ruahnak le ka hmuhmi ka vun tial. Ka thiam caah tial si lo in kei khua taktak hmun tampi kalmi ka si tik ah tulio kan tonmi kan hmunh mi ka tial bia si. A hlei khun in, kanmah Laitlang ah thanchonak rian a tuan liomi, NGOs siseh, Lai khuate lei ah tangka cawih in rian a tuanmi nih kan theih ve ding le tangka cawi mi khuami hna nih kan i ding duh caah tawite ka hun tialmi a si.#
Catialtu Lily Partha cu atulio the Promise-Myanmar timi South Korea nih Yangon ah hrambunh in thanchonak riantuan mi phu ah lutlai a tuan lio mi a si. ~ Editor
About The Author
