PART-III : Chin Miphun Ni Kum 70 Tlin Camtuak Conglawmh Ni Caah Chinmipi Sin Biathlah; Pu Lian Uk

0

Pu Lian Uk

3. Chin National Day ngeih ding an rak ruah ning kong 10

Interim Chin Affairs Council ah Pu VomtuMawng kha Chinram (Chin Special Division) uktu nganbik (Chin Affairs Minister), Captain Mang Ttung Nung kha Chin Minister zung ah Parliamentary Secretary, Pu Lian Tthum kha Chinram in thimmi Union Parliament chung Chin MP nih Chin Special Division kong meeting an tuahtik meeting cantlaitu Chairman tibantukin Union Parliament ah an chiah mi hna MP an si nain Chin Affairs Council ah an chiah tthiam ve hna.

Angaite ah cun Chin State rak sisehlaw atu lio bantuk khin Chin State in thlah mi Union Parliament le Chin State parliament cu adang in rak chiah awk asimi kha Division ramtthen uknak ah Council rian kha Union MP chung Chin MP pawl hitin an rak kemhter men ko hna. Chin State Parliament ticu cu kum 70 dengmang tiang amin hmanh umlo in Burma colony Chin Affairs Council ti lawng in an rak chiah cu asi.

An pathum Mirang uk lio ralkap Indian rank le British rank sang in achuak mi an si hna. Panglong minthut hlan Mirang colony pali chungah Kawlmi (Barmar/Burma/Myanmar) ram colony, Chinram colony, Kachin ram colony, Shan ram colony ti in uk lioah Kawlmi/ram nih colony pakhat in anmah lawng an i-uk ve. Cu lio in Kawlmi miphun ni Myanmar/Burma/Barmar Amyotha neh an i-ngeih kha a thei mi an si. Cu tikah Miphun ram pakhat cio veve kan si caah Kawl miphun nih Kawl National Day an ngeih bantuk in kanmah Chin miphun zong Chin National Day kan ngei kho ve ti in Chin National Day ngeih ding kha Chin Affairs council ah bia an chah. An rak thiam tuk hna!.

Mirang chanlio ah Chinram Chin Hills Regulation 1896 upadi in ukmi kan si tikah Chin Hills Regulation chung upadi cu Mirang nih Chinram bawi chung uknakphung kha remdaihnak ah an rak cohlanpi ning hna in rakttialmi bawichung uknak phung upadi a rak si. Chinram bawichung uknak upadi chung ah chankhat hnu chankhat apa nih afa nih afa chin tibantuk in uknak kha ro in ichanh mi uknakphung a rak si. Independence kan hmuh mi cu democracy in i-uk nak phung kha asi. Cu tik ah Independence hmuh hnuah Chinram uknak upadi kha bawichung uknak in maw kan ttial rih lai maw ti mipi thimmi hruaitu nih uk mi in dah kan ttial lai ti kha Chin ram mipi iceih hau arak si.

Cucaah Chin Affairs Council nih an tuahmi Falam khua ah Chinram chung pumpuluk uktubawi chung hna he an michia zatlang ai-awhtu hna he minung 5000 an kai mi Conference ah bawichung uknak phung cu chan hnu a dong cang ti in Conference a kai mi vialte ramukbawi le khuachung bawi hna he zatlanghe bawiuknak phung in zatlang nih democrcy in thimmi hruaitu nih ukmi phung ah thlennaklei thimfung tamtuk in an peek cio. Cucaah mipi nih thim mi democracy uknak phung ah an rak thlenni February 20 ni 1948 ni cu Chin miphun nun lam ah abiapituk tiah Chin National Day ti in 1951 ah retrospective hnu lei kir in an rak ser. Kawlram bupi cozah nih Chin National Day kha an cohlan pi colh ve hna.

1948 February ni 20 Falam khua Chin Conference ah an tuahmi thlennak a phi chuak ah an tialmi Chin special Division Act 1948 chungning in Ramukbawi an zaka ah Khua tlangkulh-uktu Chairman ti in siseh, Khuachung bawichung zaka ah khuabawi kha siseh, thim arak si. Cu thimtik ah ramuk bawi arak si mi zong kha Chairman ah thim tthan mi an um i, khuachung bawichung zongkha khuabawi ah thim than mi an rak um len hna. Cucaah uktu thimnak ah uktu tthing bawichung thimnak ah itel hna hlah seh ti khamkanhmi phung arak umlo ti afian nak a si.

Cu ve bantuk in Pu Vomtu Mawng a changtu Chin Affairs Minister ah Falam peng Zahau khuatlang Ramuk bawi Pu Thang Tin Lian fapa asiko bu ah Chin ram uktu alubik Chin Affairs Minister ah Chin MP 14 nih an thim tthan ve. Cucaah ramuk bawi le zatlang karlak ah hnahnawhnak enteinak iralnak Chinrampi huap zong in a pel hmanh a um ve lo ning afiannak ngai asi. Cu pinah zatlang michia kha bawichung he aa khat in an duh ning cio in mee peek khawhnak nawl peek cio ve mi nih hlanlio zatlang michia timi hna kha bawi si dihnak ah cawi san a si. Cuti bawichung uknak phung kha democracy mizapi tamdeuh hnatlaknak in khuachung le khuatlang uktu thimnak phung ah thlen mi nih zatlang kha bawi chung he aa khat in bawi sivenak ah cawisannak arak si caah atu ah “Michia”=Subjects timi a umti lo mi nih Chin miphun zapi in bawi si dih ning tet-te afianter.

Chin National Day camtuak kan conglawmh ciomi nih hin atthatnak tampi lak ah ramdang a thangmi tefa hna kha nu le pa chimh len haulo in Chin miphunpi ni conglawmhnak an kai le an inuamhnak in Chin miphun kan si ti kha i-uanthlarpi ngang in Chin Nationalism kha alak ter ngainak hna nicaan zong a hung si. Curuang ah Chinmi phun caah Chin National Day cu Chin miphun le Chin ram a hmunh camcinnak caah adirpitu athlungpi bik ah a hung si cang. Kan thlau ti lai lo.

Part II … a ra zau lai…

PART-I : Chin Miphun Ni Kum 70 Tlin Camtuak Conglawmh Ni Caah Chinmipi Sin Biathlah; Pu Lian Uk

PART-II: Chin Miphun Ni Kum 70 Tlin Camtuak Conglawmh Ni Caah Chinmipi Sin Biathlah; Pu Lian Uk

About The Author

Na ruahning rak langhter ve.. (Leave a comment)

%d bloggers like this: