Pupa Ram Ngeitu Pu Khen Dum Le Pastor Sui Hmung Lian Hraam Thawng
Hakha lamzawhnak (Photo: TCP)
Salai Elvis| 2019 January 27| Chin ramkulh cozah nih tawlrelmi Hakha khuachung sersiamnak le inn hmun cawhmi kongah pupa ram ngeitu hna le hmunhma ngeitu upa cheukhat nih an lungfahnak kong an chimphuan. Tutan ah Pu Khen Dum le Pastor Sui Hmun Lian an hraam thawng cu a tanglei bantuk in a si.
Pu Khen Dum: January 24 Chin ramkulh cozah nih Hakha khuachung kauhnak kong fianternak le ton biaruahnak an chimmi chungah biahalnak le bialehnak a caan a um an kan ti ruang ah hika hmun hin biahal le leh ka duh hna.
Chief Minister Salai Lian Luai nih a chimmi cu Hakha ah inn, lo ngei lo pawl ngei ve hna seh ti ruangah hi thil kan tuahmi hi a si a ti caah kan i lawm ngai te. Keimah ka vawlei inn hmun 26 hmunhma an ka chuh cang. Hmun khat ah sing 25 ca in kan tuak ah cun sing 650 man hi inn hlang caah ka pek cang tinak a si. Kei cu misifak te ka si, annih cu Chief Minister tiang an si. Inn hlang pawl an dawt taktak hna ah cun anmah tangka tein minung pakhat ah sing 500 cio in hrambunh chiahpiak cio hna seh law cu hrambunhmi in riantuan hna seh law a tubantuk in lothlo vialte zong hi dai tein kan um ko lai.
Cun Hluttaw Speaker Pu Zo Bawi nih khuasersiamnak kan tuahmi paoh ah hin rampi (cunglei) nawlpeknak in kan tuahmi a si a ti. A si tak ah cun nawl an peknak hna catlap cu mizapi sin ah kan hmuhsak seh. Cun Hakha a ummi a kan thawl. A taktak ah cun keimah hi Hakha khua tlaknak AD 1400 kum ah inn 18 Hakha tlaknak in nihin inn 5000 leng, chan hleihnih a rak um cangmi miphun Hakha kek bak chan sarih tiang thla a cam mi kan si. Kan pupa hna nih mipem dawlaw, sathlai dawlaw tiah thla an cam i amah Pu Zo Bawi zong khi mipem a si i nihin ah fimthiamnak le nawlngeihnak (Power) he a um hnu ah Hakha i kan pu le pawl thlacamnak cu a lingtalet in a ti, minung a kan thawlmi hi thanh ka duh. Kan pu le nih mipem hna caah thluachuah an hal bantuk in Hakha kek pawl an lung an fahter tikah hin thla an cammi pakhat a um i mah cu a cung ah a tlung lai. An thlacamnak cu “thingbang to hna seh law, Dar bang kuai hna seh law, min bang cim hna seh law, li bang i hnin hna seh law” tiah kan pu le nih thla an rak cam. Cu an thlacamnak cu a cung hrimhrim ah a tlung lai.
Pu Sui Thio nih aa thawh i 1889 July thla i vawlei man (tax) a pe lo mi hna paoh cu Pupa ram nan ngei lo i vawlei tonghthamnak nawl nan ngei lo a kan ti’ hi kum lio ah hin Laitlang ah zei bantuk cozah hmanh an rak um rih lo i khoika cozah sin ah dah vawlei man hi kan pek lai? Cu caah mah hna pawl hi kan miphun le kan ram riantuantu ding, kilvengtu dingah kan thim hna. Inn hngaktu dingah Uico kan zuat i mah uico cu mifir zong a bauh hna, fir lo zong a bauh hna. Cu bantuk in amah hi inn hngaktu Uico kan zuatmi bantuk a si.
Pastor Sui Hmung Lian: Kan vawlei cu pupa ram a rak si. Ral Hu nih ekah 6.80 cu Mara Khrihfabu caah tiin a kan hlutmi a si. Chin ramkulh cozah sin ah kan rak chuak bal, ekah 4.70 an kan chuh i ekah 2.20 lawng kan in pek hna tiah ca an kan pek. Kan lungtlinlo caah cozah sin ah ca kan chiah than. NLD cozah cu mizapi nih bochanmi nan si. Kan i bochan hna lio ah Mara Khrihfabu vawlei nan kan chuh caah Vawleicung hmunkip ah NLD nih Mara Khrihfabu hmunhma cu an kan chuh tiah nan tuanbia chia chim kan duh lo. Upatmi Chief Minister le tuanvo ngeitu hna cabuai cungah ton biaruahnak ngeih hnu ah a phi kan kawlti hna lai’ tiah hika hmun in kan sawm hna. Thaizing kip lei ah keimah pumpak in ca ka rak tial lai. Nan kan tawlrelpiak lo ahcun Vawlei pi theih in Mara Khrihfabu cungah nan tuanbia a chiat lai ka phan caah cabuai cungah ton biaruahnak kan ngei ti hna lai tiah kan sawm hna.
Pu Hrang Kep, Pu Biak Peng le Pu Mang Nawl nih biachimmi (hraam thawng) kan rak peh than te lai.
Biakilh: A cunglei cabia hi The Chinland Post nih interview tuahmi le hal chommi an si lo. Lamzawh lio i The Chinland Post live thlahmi chung ah an biachimmi ca in kan hun tial thanmi an si.
About The Author
