May 23, 2025

Rakhine Ramkulh Ah Chin Miphun Kong – Part 2

0
Rakine map

Salai Mangpau

Rakhine Ram Um Chin Miphun

Rakhine ram um Chin miphun hna hi Rakhine ram chaklei, hmunlai, thlanglei hmun pawl ah an um cio hna. Suntu, Asho, Saipawng, Khamaw, Lautu, Letu, Laksaw ti in miphun tengnge an um cio.

Cun, Rakhin Yoma nitlak lei um Chin miphun hna hi Tantwe, Kuahchin, Taungup Chin, Ann Chin, Myebon Chin, Minbya Chin, Kyaukpyu Chin, Mrauk U peng le Laymyo Chin tiah an rak um ṭhan.

Rakhine Yoma nichuah lei Chin miphun um mi ah Ciankhin Chin, Pantaung Chin, Pyi Chin, Aunglan Chin, Pyimana Chin, Layway Chin, Taungdwingyi Chin, Taungngo Chin, Thayet Chin, Mindon Chin, Ngape Chin, Sidoktaya Chin ti mi pawl peng kip ah hmuh khawh a si.

Cubantuk vun chim tik ah Chin (Asho) hna nih pengkhat le pengkhat hawikomhnak, dawtnak hi hlan pu/pa chan he pehtlai mi min hi chungkhar dawtnak, khuaram dawtnak, pengtlang dawtnak min bunh in hlan lio chan tein Sho ti mi hrambunh in miphun dawtnak he komh in Chin ti mi min pakhat chung ah um ding in lungrualnak an rak tuah.

Lungrualnak ah langhtermi ah hin Salai, Mai lungthin a chuah ter.

Rakhine ram Taungup pengkomh chung um mi khua 31, Thandwe pengkomh khuapi le khuate dihlak 18, Gwa pengkomh ah khuapi le khuate 10, Ann pengkomh khuapi le khuate 79, Minbya pengkomh chung um khuapi le khuate 77, Mrauk-U pengkomh chung um khuapi le khuate 13, Rathedaung pengkomh chung khuapi le khuate 2 ah um mi inn dihlak 7,000 leng le milu sing 2 hlei an um tiah theih a si.

Chin miphun tamdeuh umnak hi Taungup, Thandwe, Ann, Maypung, Minbya peng ah an um. Nihin ah Asho Chin, Sungtu Chin, Lautu Chin, Laysaw Chin, Letu Chin miphun pawl caah mah le holh in Chin Affairs Minister zung nih cacawnnak an awnh hna.

Rakhine Miphun Nih An Khuhnenh Lai

Rakhine ram hi Chin ram nak in a ngan deuhvak te lawng a si nain minung an karh taktak. 2014 ah 3,118,000 tluk an um cang. Lairam cu 500,000 kuakap lawng kan si. Chin ram nak in Rakhine ram hi a let 6 in minung an tam. Rakhine ram khualipi Sittwe in Paletwa cu meng 120 tluk lawng a hla. Tinbaw le seh bunh mi vokkuanglawng in kal khawh a si. Fawite in in hlat khawhnak hmun a si caah, miphun i cawhmeh khawh tuknak a si. Rakhine ram ah minung an i tet ngai cang i, ram lawnnak Paletwa lei ah an rak kai lai ti mi hi a fiang ko. Cucaah cucu zeitindah kan kham khawh ve hna lai timi ruah taktak a herh. Daithlan awk kan ṭha ti lo.

Arakan Army-AA Ralrin A Herh

Rakhine Ram cu lamsul a ṭha deuh. Khua a tam deuh. Minung zong an tam deuh i, Kawl ralkap nih an tei khawh ngai hna caah, AA hi an cak taktak. Kawl ralkap hmanh nih an zenh mi hna an si. Hi hna hi Laimi caah ral an si kho. Ram chuttu an si kho. AA hi Rakhine Ram le Chin State ramri le Chinram chung deuh ah umhmun an khuar. Hihi dawi awk an fawi lo. Chin State chung in dothlennak tuah an i timh tikah, Lairam caah harnak tampi a chuak kho. Naite ah Paletwa peng khuate cheukhat in minung 300 renglo Mizoram ah an zam tiah Kawlram thawngpang ah an tial. A ruang cu Rakhine Ralkap pawl ruang ah a si. Hmailei ah hi hna nih, Laimi kha dawichuah i, Paletwa Peng ah Rakhine pawl tampi an luhter hna lai ti mi phan a um taktak.

Chinram Paletwa khuapi ah Jan 11 ah khuabawi pakhat le siangcachim sianguk pension pakhat cu an inn cia ah an thah hna tiah theih a si.

Khuabawpa Pu Aung Way le sianguk pension Pu Sa Ne Aung hna cu thah an si hnu ah, an inn ah an ruak in hmuh an si, Paletwa khuachung hriamtlai cawlcang mi ah AA le Mara MDF an si i, mah hna nih cun khuabawipa le sianguk pa hi an thah hna tiah Pu Aung Way chungkhar pakhat nih a chim tiah Voice of Myanmar News nih a thanh. Palewa peng ralzam hi thongkul tluk an si nain tucu Paletwa khuapi chung mipi an him ti lo caah an zaam cio hna tik ah ralzam dih lak hi thongsawmli (40,000) leng an si cang caah ramchung ramleng Chinmi vialte nih zuanhnawh le bawmhchanh an herh tuk.

 

Hmailei Lampi Duah Ding

Sittwe in Paletwa hi Kaladan tivapi zulh in Km 158 a hla. Paletwa in India ramri tiang 129Km a hla. India cozah nih Kaladan Project a tuah mi hi sipuazi le zeidang ṭhanchonak mit in zoh ahcun, kan miphun caah a miak taktak. Hi project caah US$214 million a dih ding a si. Hi project hmanh in tangka tam tuk kan ram ah a lut ding a si. Ramri tiang India cozah nih lampi a kan pemh piak lai. Cucaah ramri in Chinmi nih saduhthah a herh ve mi cu Kaletwa in Lailenpi in Hnaring in Thantlang tiang highway hi aa peh kho ding a si. Cuti tuah khawh ahcun Thantlang le Hakha peng caah sipuazi tampi a ṭhanchoter lai.

A tanglei map hi zoh u law, Hakha in Paletwa tlawn duh tik ah, Mandalay-Yangon-Sittwe in kal a rak hau. Matupi in Paletwa tlawn duh ahcun, Paletwa-Sittwe in kal hmasat i, cu hnu ah motor in Kawlram lei ah va luh i Mindat lei in kal a hau. Mindat lei in kal ahcun a nainak bik in Km 802.1 a hla tiah Google nih an tuak.

Chin State cozah nih Paletwa-Matupi-Hakha highway hi biapi taktak in ruah le tuaktan a hau cang mi a si. Kan ngakchiat lio in atutiang a si ti tluk a si. Hi cu Kawlram cozah le Chin State cozah santlaih lo bak a rak si. Atanglei map bantuk in Paletwa-Matupi hna kan kal lai ti mi cu, atu Global Village chan ahcun a si kho hrimhrim ti lo. Hi ning tein Chin State cozah hi a daithlan i a der ahcun, Paletwa hi Rakhine nih a kan chuh khawh ko.

Cucaah Paletwa-Matupi-Hakha motor lampi tha taktak tuah ding le Paletwa-Kaletwa-Lailenpi-Hnaring-Thantlang-Hakha highway tuah ding hi Chin State cozah nih vision pakhat ah aa ngeih mi si a herh. Kan ram a rum deuh tik ahcun a si kho tuk mi a si.

Atu bantuk in lampi lianlian kan tuah khawh ahcun, thilri le eidin lei cawkzorhnak ca lawng siloin khualtlawngmi (tourist) umkalmi in, tangka tampi kan hmuh lai. Zeicatiah nihin ni ah Kaladan River hi tourist nih an kal duh ngaingai mi hmunhma pakhat a si cang. A ruang pakhat cu, vawleicung tivapi vialte hi an kham dih cang cang hna i, kham bak lo in kokek tein a luangmi tivapi hi tlawmte lawng a tang cang. Kaladan River hi khamlo mi tiva lian bik panganak a si cang an ti. Cucaah hi tipvapi hi tourist caah a sunglawi chin lengmang lai i, hi Paletwa Peng hi tourist khualtlawngmi in tangka tampi a luhnak hmunhma ah a cang te dingmi a si.

Cherhchanmi /

1.တိုင်းရင်းသားယဉ်ကျေးမှုနှင့်ဓလေ့ထုံးစံ(ချင်း)၊ရခိုင်ပုံသေဝတ္ထုများ(ပထမတွဲ)ဦးစက္ကိန္ဒ၊

  1. ဝိသေသတိုင်းသမိုင်းအစသိန်းဖေမြင့်၊

3.အရှိုချင်း(သို့မဟုတ်)မြေပြန့်ချင်းနီငြိမ်း(အညာတက္ကသိုလ်)၊နိုင်ငံ့ဂုဏ်ရည်(၈၂/ဝ၆)၊ 4.ရခိုင်ဒေသမှတောင်ဇလပ်ပန်းရနံ့သင်းတဲ့မောင်မောင်ကျော့(ပလက်ဝ)၊နိုင်ငံ့ဂုဏ်ရည်(၁ဝဝ/ဝ၇)၊

5.ချင်းတိုင်းရင်းသား တို့၏ လူ့အမူအရာအချို့၊ အရှိုချင်းလူမျိုး သမိုင်း ဆလိုင်းဒါဝိဒ်။

6.မောင်မောင်ကျော့(ပလက်ဝ)

  1. Salai June Nilian Sang

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *