Responsibility to Protect (R2P) Zeidah A Si?

0

Salai Bawi Lian Sang | 2021 August 15 — Responsibility to Protect (R2P) cu 2005 kum United Nation tonpumhnak ah chungtel vialte an zapi nih lungtling in hnatlaknak an ngeihmi vawleipi ramkhel biatiam (Global Political Commitment) a si. Cucu, UN chungtel ram a simi nih ningcang lo in nawlngeihnak an hman tik ah siseh, rammi hna nih ningcang lo in fahnak an tuah tik ah ramdang nih rak zuan hnawhnak nawl khi a si.

R2P: A luh khawhnak lam

A tanglei sualnak phun 4 langhter mi he a khatmi sual tuahnak ah a um tik ah R2P cu a cawlcang in riantuan dingmi ti a si. Hi sualnak (Crimes) phun 4 ah hramhram tuah, a mibu tampi cung i sualnak tuah (Atrocity Crimes or Mass Atrocity Crimes) pawl an si. A bik in cozah nawlngeihnak kha ningcang lo hman in, mipi sin ah sualtuah kha a kham mi a si. Cucu;

  • Miphun ning in thah, hlohnak (Genocides)
  • Ral thawh lio ah ningcang lo in tuah mi sualnak (War Crimes)
  • Miphun hme deuh tlau ding in tuah, miphun dawpdolh nak tuah (Ethnic Cleansing)
  • Ramchung mipi he aa ralkahmi sualnak vialte cu timhciamman tein sualtuah nak (Crimes against humanity)

R2P nih zeidah a tuah khawh? 

A tawinak tein kan hun langhter ahcun, R2P nih a tuah khawhmi hna cu:

  • Kaphnih, nawlngeitu le namnehmi hna kar ah remnak serpiak,
  • Ralring peknak (Ningcanglo in nawlbuarmi ralrin pek)
  • Chawlehthalnak lam phih piak (ramdang he pehtlaih in chawlehnak tuah lo ding in khenkham),
  • UN nih UN Cahren (Charter) No.7 hnatlaknak ning in Security Council sin ah nawlngeihnak pek (mahhi a hnu cem tuan dingmi). Cucu;
    1. Rem daihnak lam a hrawk kho tu tihnung ral a um tikah,
    2. Rem daihnak a hloh, rawhral sual tikah,
    3. Rem daihnak zei rel lo in a tuah sual tik ah,

UN nih UN charter No. 7 bantukin Security Council ah nawlngeihnak pek in ral dohnak (or) raldohnak a si lo mi humhimnak le Rem deihnak serpiaknak nawl a ngei.

R2P timh mi (3) cu zeidah a si?

  1. Mah le ram cio ah sualnak phun (4) um lo ding in humhimnak tuah ding
  2. Mah le ram hoih in mah tein humhimnak lak ding, an tei kho lo sual ah cun International nih bawmhnak a pek lai
  3. A reng khawh chung le hmualngei ding in `uanvo a lak lai

R2P Hman Balnak Ram Hna

(1) Kenya, 2007/2008

Ram chung thimnak a dih in President pakhat hruaitu a tuan in buainak a chuak. Miphun hme lohtlau dih tiang dirhmun a phan. Minung(1000) hlei an thi I mipi(500,000) ralzam in an um. France ram ramdang lei Minister nih UN Security Council ah report a tuah hnu ah UN an lut.

(2) Ivory Coast, 2011

Rampi Thimnak a dih in President hlun nih a rian in chuaktak a duh ti lo ruangah UN ralkap pawl ni 5 ah an lut. Ni 11 chung ah President thar nih President hlun a tleih i, ICC ah a kuat.

3) Libya, 2011

UN ralkap cu R2P in riantuan hram an thawk. UN Security nih kah daihnak nawl a chuah hnu ah NATO Ralkap an lut. Misual Gadaffi a tli i zeitindah a thih kha mipi theih cia a si. A dang R2P an hmang mi case pawl zong an um len rih. ###

About The Author

Na ruahning rak langhter ve.. (Leave a comment)

%d bloggers like this: