Tuaktaan A Herhmi: Hakha Pastorte le Ralkap Tonnak

0

Biahmaithi — Ralkap sining (nature of military) thleidan ding phunphun a um; cu hna cu (1) Mipi tang ah (mipi ukmi) a ummi ralkap (Civil Supremacy). 2. Uknak le ram sining nih a pek rih lo ruang ah mipi nih nawlngeihnak zeimaw zat a cheuhbaoh mi ralkap le 3. Mah duh paoh in (dictatorship) mipi a uk duhmi an um. 4. Mah vialte uknak chung in aa tlum lo i mipi uk kho lo in thahrum a hmang mi khi Ralhrang ti an si.

Kei nihcun nihin Kawlram a uk kho lo aa thei ko buin uknak a ngeih khawhnak ding ah zeipaoh a tuah (mipi thah, ngakchia thah, Pastor thah, naupawi thah, a ka rem lo paoh thah ding, tbk…) ngamhmi Ralhrang ah ka hmuh hna.

Nain mipi kan thi! Kan duh bak hna lo, kan cohlang kho hna lo. Kan thah ve hna, nain teirulcham a si lo. Kan i that cuahmah cang nain mithah puai a si lo. Dohthlennak tuah ruang ah mithahnak nawl laisen kan ngeih lo bantuk in, meithal le hriam an ngeih ruang ah an duh poah in tuahnak nawl an ngei ve lo. An kan tuahtonak a ruang cu Ralhrang an si caah a si. Kan tem tuk hrinhrang! Temh ciocio ah a hlei in mipi, nu le ngakchia hna an tem khun.

Cu kan temhmi thlopnak caah a lam cu dohthlennak in teinak a si, a biapi cu kan tei hrimhrim a hau. Nain kan tei lo hlan lo cu kan tuar ko lai. Kan tei lo cu kan thih le nunchung saltan a si ko ti cu zapi ruah mi a si. Nain hi caan ah kan temhnak a dintuai deuh ding ah khuakhan cu a biapi hrinhrang ko. Cu khuakhannak cu zapi tuanvo a si–a bik in cu khuakhan piak khawh ding cu kan biaknak hruaitu an si ko. Cucu ahopaoh nih kan biaknak upa an tuanvo tiah ruah mi le kan hngat mi hna a si ko.

Cu a theipar cu nizaan nai ah a chuak i Hakha Pastor hruaitu cheukhat le Duh-Taing-Hmu tiang biaruahnak a chuak, a voi zong a tam cang. Ziah a chuah? Pastor nih maw an hal hna? Duh-taing-hmu nih maw a hal hna? Hi biaruah a chuahnak a ruang hi theih a har. Pastor nih bia kan in ruah lai an ti lai cu ahohmanh nih nan ruah lai lo i, kei zong nih ka ruat bak lo. Aa ralmi kar ah biaruahnak hi fawite in a chuak lo; nain a chuak kho, a ruang cu;

  1. Na ral na tih caah le teinak ah biaruahnak na ngei a hau (a caan lakta a hau theo). Kan rem bak lomi le kan huat bak mi zong herhbau kan ngeih ahcun ti awk that lo in chawnh an hau tawn ko.
  2. Kan i timhmi khennak caah hman khawhmi kan si caah a si kho. (Hman duh ruang ah bia an kan ruah kha a poi lo nain, an i timh mi chung ah fawih lo a biapi.
  3. Thawngtheihnak (Information Channel) caah hman an kan duh kho. (Cucu Ralhrang lei nih an i timh mi a si kho)

Pastor pawl i tonnak chung in ka hmuhmi;

Point 1: Khuachung i kahnak kong ah, biaruahnak ngeih a si,

  1. CDF unau pawl cu zapi Himnak a ruatmi le zapi caah riantuanmi an si bantuk in khuachung i kahnak a si khawh an hrial lai, zapi harnak phak ter lo ding a si khawh chung an tuan lai.
  2. Ralhrang nih khuachung i ikahnak an thok hmasa lai lo, zapi tlerhkhonhnak le a herh lo in meithal puahnak an tuah lai lo. Cu caah thinphang tuk le lau tuk i umlo ding le khuah chuahtak lo ding in thazang i pek ding. Ralring deuh in mahle inn cio ah um ding, a herh ahcun him deuhnak hmunhma sersiam ding.

Comment: CDF nih an hrial lai, zapi harnak phakter lo ding a si khawh chung in an tuan lai timi hi cu CDF lawng silo in meithal a tlaimi Ralkap he Rallokap he zulh dingmi vawlei cung ralzulhphung a si. Ralhrang nih kahnak an thok hmasa lai lo, herh lo in meithal an puah lai lo (Cucu an biaruahnak a phituk). A tha ngai ko, Nain 1. Hihi ralkap lei nih biaknak lei Channel hi thawngzamhnak men in hman an timhnak tiah ka ruah (Pu NSA te zong cu an um i, Pastor lei bia cu zumh lo awk a tha lo cu mu, mipi lei nih). Nain kan i timh mi cu Ralhrang thawl le doh i tei a si. Hakha le Thantlang khuachung ah umpeng ko uh, khuate ah kan um peng ko lai i kah lo in kan dai ti ti awk cu a tha lo. Cutin um cu ralhrang nihcun an duh tuk mi le an pemnak a tlamtling cu ta. Cu lio ah ralhrang (mitlawmte) cu harnak an tuar kho ti lo. Kan mipi, kan ralkap, kan i timhmi ralkhel cu thih hram aa thok. Hi hi biaknak lei info channel caah an hman hna le “Divided and Rule” an i timhnak a hrampi a si. Cucaah an zirtian mi theih in khuaruah a hau.

Bia kan ruahmi hna hi Ralhrang an si i, an kan uk khawhnak caah kan nunnak zei a rel lotu an si caah an bia ah bia tlu lo, an zertian nak kan tei tuk tiin hacang i rial a hau.

  1. Tu nihnih hrawng innlak an vahmi hi tihthlorh in tih lo ding le Pungsan-10 (Einthawngsuh cazin) inn cio ah i chiah ding, chungkhar minung le sualnak ngei lo mi an tlaih ahcun Pastorte biaruahnak hin thawng thanh colh ding.

Chungkhar in midang inn i kan va riah a si ahcun Pungsan-10 (Einthawngsuh Cazin) i ken ah a tha bik. Hi bantuk um ti lo ding Chim a si nain a tlamtling rih lo.

Comment: Mizapi dihlak ral ah an kan ruah dih, ral zoh in an kan zoh dih timi a langhnak cu mah inn le lo ah mahte in zalongte in um khawh lo hi a si. Mipi ahohmanh an kan zum ti lo. Cucu cohlan awk a tha lomi a si. Minung pumpak pakhat a minung sinak in ralhrang nih neek, zomtaih le an i timhmi tlamtlinnak caah a si. Guest Register check hrimhrim cu kan cohlan ding hrimhrim a si lo. Hihi cu kan ngol piak uh ti dah lo lam dang kawl cu a har ngai. Kan zul kho lo, kan tuah khawh lo tiding a si ko. Lamzawh lio ah, Mino pawl cu lungfim an si cang, anmah biakhiahnak in an kal, kanmah nawl an zul lo e tiah nan rak tit awn bang khan, nan rak leh ding hna a si ko. A ruang cu atutan hi Ralhrang nih an kan tihnak bik cu mipi dohthlennak a si caah, Mizapi hi CDF lei ah an tang, mizapi nih CDF hi an humhim hna timi an theih tuk, chim hau lo in an fianmi a si. Cucaah, pakhat tuah kan fial hna, Zaan ah tlerhnak meithal puah lo timi ah CDF nih kan kap hmasa hna hlah seh an ti, CDF nih kah lo ding ahcun khuachung ah zaan ah kan check ve hlah u ti ding si ko.

  1. Inn ah a si kho hrimhrim lo tiin IDP Camp i um a duhmi hna cu CCU le CCF i camp tuanvo ngeitu sinah pehtlaih khawh le a hmun ah Kal khawh a si.

Comment: Zeidang chim chap ding a um lo. Hihi cu ahopaoh rian a si. Ral ruang ah umnak le ei-awk ngei lo caah a ti khomi dihlak i bawmh cio a herh mi a si. Kan Pastor te nih nan kan cawlcangh piakmi cung ah lawm a um tuk, a tha tuk mi a si. Asinain, Kawl Ralkap hi Ralhrang kan ti cang hna bang, a zia hi an thinh kho tawn lo, Ralzam a dormi an him biknak cu ruah a hau. Tahchunak ah, 2019 March thla Paletwa peng ah kah lio ah, Sianginn ah a dawr i Thantar (Flag) rang a thlai ko mi zong vanlawng in an kah hramhram ko hna.

  1. Inn le lo kan zamtak tikah ralhrang pawl caah caan tha a si deuh i inn le thilri a him lo chinchin caah Hakha khua chuahtak lo ding in thazang i pe cio ko hna usi.

Comment: Khua zamtak cu ralhrang caantha pek cu a si. Ruah awk a ummi cu thazaang pek dah ti lo thlauh cio cu a har. Hriam aa tlaimi zong ralhrang doh, zam lo in innhngak zong ralhrang doh, zam in aa dormi zong ralhrang dohnak a theipar le dothlennak ah aa telpi kan si dih hna. Ralhrang tinh ning in kal lo le an raap ah i fawih lo hi kan tuanvo ngan bik a si.

  1. Khua dang in Hakha ah a rak i dormi hna nih ingthawngsuh cazin i ken pin ah မြို့နယ်အုပ်ချုပ်စီမံရေးရုံး myone zung ah khualtlung cazin ဧည့်စာရင်း pekding.

Comment: Kanmah kan inn cia kanmah kan lo cia ah kanmah duh in kan um ko lai. ဧည့်စာရင်း check hrimhrim kan duh lo. A herh lo! ဧည့်စာရင်း lak an duhnak sullam cu rallokap dohtu cazin lak si ko. Rallokap ahopaoh nih kan duh hna caah check kan duh lo, kan cohlang hrim lo. A hlei khun in, hiramtlai lo tein daite in hramhram uknak duhlo lei a tuahmi CDM kan unau le nupa kha tlaih khih, an duh! Hren an duh hna caah le tlerh (intimidate) tuah an duh hna caah a si. Kan Pale biaruahnak na ngeih a tha ko, sihmanhsehlaw thawngpang a daih zaankhat hnih karlak ah minung 10 fai an duhmi thim in an tlaih manh hna. Cucaah, Ralkap duhnak in kal ding hrimhrim hi timh ding a si lo. Penguknak Zung va kal in, cazin va pek ding hrimhrim nan lung a tlin mi hi a si kho lo. Hramhram in an lakmi, Uknak fehternak hram nan thawk piak hna a si. A taktak ngai ahcun, an duh poah in duh thim tein an va luh hnawh hna i, tlaih hna hnu ah an duh lemmi an silo ruang ah maw, an duhmi thawngpang an theih dih hnu ah, Pastor te le upa te kha a dawhnak in min an in thutter hna i, an thlah hna. Cucu can vialte chung ah a rawk dingmi cawlcang ning cang (operation) vialte cu a rawk dih cang (the damage was done in the process already). Cucaah, kan thil tuahmi nih hin Zeidah suallam a umter chih khawh timi ruahchih bu tein khua kan khan piak hram ko u!

Biadonghnak

Brigadier Gen. Myo Htut Hlaing cu Chin mipi in semmi a si lo. Kan khuaram ngeitu a si lo. Kan thimmi le kan fial mi zong a si lo. Ziah hi pa hi bia kan ruah, kan chawnh i – i chawnh kan herh. Kan thisen le kan miphun sinak he aa sengtlai lomi a si. Hihi fiangte in kan hngalh ahcun:

  1. Sal dirhmun in chiah an kan duh caah nawl an kan ngeih i an kan um hnawh
  2. Ralhrang uknak le pemnak kauhter zungzal an duh
  3. An i timhmi a tlinnak caah an duh le an kun lai, mi zawn an i ruahter lai, an i tang dor lai – cucu an phung a si
  4. Kan thisa, kan miphun sinak aa hrawm khawh lo lo ahcun a kan kaltak a herh, Hakha ah a um a herh lo. Kan sawm tikah a um te lai.
  5. Kanmah le kan inn, kan ralkap le kan khua kong, nanmah tein i tlangtlak ko uh tiah bia an kan kamh hlan lo chung cu kan ral an si zungzal ko lai.

Editor, The Chinland Post

About The Author

Na ruahning rak langhter ve.. (Leave a comment)

%d bloggers like this: