The 33rd Chin Revolution Day at Camp Victoria 2021 March 20/The Chinland Post

28 February 1966 kum ah Bible min chuan in “Operation Jericho” tiah Mizoram pi cu MNF ralkap pawl nih an rak kulh dih. Zaan tim suimilam 12am (1 March 1966) a tlin bak ah Mizoram khualipi a si mi Aizawl cu an lak; uknak lei lutlai zung pawl, rampi phaisa chiahnak zung le mipi thawngthanhnak zung (radio stations) te pawl vialte an rak lak dih. Mizoram uknak le nawlngeihnak cu an kut chung ah an rak hum khawh dih. Culio ah MNF nih an rak i timh mi cu “Greater Chinram” timi, khuachak le khuathlang Chinram vialte hi India ram le Burma ram chung sinak in luatnak he chuah pi ding, mah tein ram ser than ding timi hi an rak i tinh mi a si. Mirang chan 1896 Chin Acts in kan ngeih mi ram kha an rak kir hnawh than mi a si. Curuang ah khuathlang Mizoram lei lawng si lo in khuachak Chinram lei zong ah an rak cawlcang.

23 March 1965 kum ah Pu Hrang Nawl nih a hruai mi Chin Liberation Army (CLA) he Tuisang ah tonnak an ngeih dih hnu ah kan i tinhmi a khah ko caah kan tang ti lai; ka hnu lei (ka keng lei) ral na ka ven piak lai ii na hnu lei ral kan ven piak ve lai; kan keng tonh u sih _ kan hmai chuak ral cu kan doh ti lai tiah biakamnak an rak tuah. Ralkap thazang 700 tluk a si mi Chin Liberation Army cu Col. Son Kho Pau le Gen. Tual Zen nih an rak hruai hna ii an min a rak lar ngaingai. CLA hi 1961 kum in PM U Nu nih Buddha biaknak cu ram pumpi biaknak ah a ser mi le Kawl uknak an duh lo caah KIA kan u nau he hriamtlaih in dothlennak a thok mi an rak si. An mah hruainak in Haka, Thantlang, Matupi, lei an tuk hna. MNF nih Falam, Tedim, Tamu lei pawl a rak tuk ve hna. Chin State khualipi a rak si mi Falam zong cu an rak lak chih khawh caah (a tu Mizoram state le Chin State) a dih lak in an kut tang ah a rak tla dih. Phundang cun, Chinram cu caan sau a si lo hmanh ah caan zeimawzat te chung tal cu a luatmi ram (free nation) ah an rak ser khawh _ luatnak an rak pek khawh.

Catialtu Salai Thawng Tha Lian /Photo – Chin Digest


An thawnnak le an tei nak thawngpang cu Ne Win nih a tih hna caah March 1968 kum ah India cozah a va roih hna. Mrs. Indira Gandhi he an i tong ii hnatlaknak an ngeihmi cu; India _ Burma ramri khuasa (Chin) hriamtlai phu pawl hi kan thianh hna a hau; India ram caah hnahnok an si bantuk in Burma ram cazong ah harsatnak petu an si, an ti. Cu hnu cun, 1969 kum ah India ralkap le Kawlram lei Ne Win hruaimi nih cun (Joint operation) an rak tuah ii; Shillong khua ah Pu Hrang Nawl, Col. Son Kho Pau, Tun Kho Pau, le an hawi le dang pawl hna cu an rak tlaih hna. Tun Kho Pau dah ti lo paoh cu India cozah nih hnatlaknak an ngeih mi (Indo – Burma Agreement) ning in Kawlram ah an rak kuat colh hna _ Ne Win kut ah an rak ap hna. Amah (Tun Kho Pau) belte hi cu Indian Citizen a ngei mi a si caah India ralkap nih an hrem ii an rak thah beh. Cuticun, Pu Hrang Nawl le CLA a ralkap hna nih Chinram luatnak caah an tuanmi an lo hma cu an rak ban.

Cun, 1971 kum ah India ralkap nih nichuah lei Pakistan (a tu Bangladesh ram) a hun lak dih hnu ah MNF an khuasaknak hmunpi cu Pakistan ram nitlak lei ah thial ding in an rak dawi hna caah Laldenga zong cu Karachi timi nitlak Pakistan ram lei ah a rak zam ve. A hnu ah cun, Mizoram ah caan saupi Mission rian a rak tuanmi a hawi pa Michael Scott nih a auh caah London a phan. Asinain, 1984 kum ah India a cozah pi nih (Mrs. Indira Gandhi nih) Laldenga cu biaruah ding ah a sawm than. Biaruah ding in India ram a hung kir lio ah Mrs. Indira Gandhi cu ruah lo in a thih caah a fapa Rajiv Gandhi he 1985 kum ah “Mizo Peace Accord” timi, remdaihnak min an thut khawh than. MNF nih an rak i tinh mi le timh mi vialte cu an rak hmu kho dih lo nain Mizoram le Mizo caah a biapi mi tampi an hun hmuh than. Laldenga cu kum 26 a rauh hnu, Chin National Day ni (20 February 1987 kum) ah teinak thantar he a chuahsemnak Mizoram ah a rak kir than.

Laldenga le MNF cu an dothlennak zeimawzat an hlawh a tling ti khawh a si. Pu Hrawng Nawl le CLA belte nih an lo hma cu chanthar Chin pasal hna liang cung ah an khinh tak. Cucu, 1988 kum in CNF nih an hun kir hnawh than ii, tutan ah CNF/CDF/CNDF le Chin mipi hna nih kan hun pehzulh mi a si. Khuazing Pathian nih kan um pi seh law tutan cu chuak lak in kan kal pi kho cang hram seh.

A tang ka thil chihmi cauk hi ka rel (than) lio a si i ka siarem ning in kan hrawmh ve hna.

Thawng Tha Lian S
8 July 2021

Theihternak: Chinland Post/Chin Digest caanhman catialtu Thawng Tha Lian S nih amah pumpak FB ah a tialmi cu amah hnatlaknak he hika ah kan thlah chin mi a si . ~Editor

About The Author

Na ruahning rak langhter ve.. (Leave a comment)

%d bloggers like this: