UNHCR Nih Chin Ralzam Cungah Biachahnak A Tuahmi Kong Part (II)
The Chinland Post| 2018 June 19| UNHCR lei in cun nan ram nan kir ding hi kan i duhpiak deuh ko hna. Tha tein khuaruah uh law biacahnak felfai ngeih i zuam hram uh, tlun/ kir dingin biachahnak nan tuah ahcun UNHCR lei nih kan si khawh chung in nan tlunnak kongah bomh kan i zuam hna lai tiah an kan chim ning cu a si cang ko! Bawmh ding an timi ah an langhter chihmi cu-
(a) Chinram kir dingin biachahnak felfai nan tuah khawhnak dingah UNHCR lei nih a tulio thil sining, Chinram le Sagaing ramthen dirhmun kong kan khomhsuatmi pawl pek khawh kan i zuam hna lai i biachahnak na tuah karlak le na ram na phak hlan chung ah a herhmi thawngpang theihter kan i zuam peng lai ti a si.
(b) Tlunnak (Vanlawng or motor citnak) le Chinram kan phak bak in khuasak hram kan i thoknak ding ah tangka lei in kan in bawmh hna lai ti a si. (Anmah lei chimmi zohchun tikah Chinram kan phak i khuasak hram kan domhnak dingah minung pakhat ah dollar 200 hrawng a si kho. Ngakchia cu hi nak hmanh in a tlawm deuh kho rih, nain hi cu a fiang ngaingai rih lo).
(c) Kawlram ah tluang tein nan tlun/phak khawhnak ding caah nan umnak ram Myanmar embassy kan in tonpiak hna lai i anmah nih travel document (Kawlram phak khawhnak identity) catlap an i chuahpiak hna lai.
(d) Cun hi kongah, ka tlung ko lai a timi minung cu UNHCR nih refugee a si ko timi card (Valid UNHCR card) aa tlaihmi a si lai. Asylum seeker card sawhsawh, phundang in chim ahcun temporary card aa tlaihmi cu bawmh an si hlei lai lo tinak a si. Hihi UNHCR lei chim ning cu a si .( A biapi deuh mi timi lawng ka langhter chung rih)
Zeitik In Dah Hi Rian Hi Aa Thawk
Chin ralzam kirnak rian (process) cu UNHCR nih Chin community sin thawngthanhnak a tuah ri in aa thok colh cang.
UNHCR nih a rian kalpi ningcang a langhtermi cu: June-July August 2018 chungah hin ralzam mizapi sin kip ah thawngthannak tuah in kirnak kong ah biachahnak felfai an ngeih khawh nakhnga khua ruat chung hna seh tiah a suaisammi a si bantuk in Chin ralzam hruaitu pawl sin ahcun theihternak a tuah taktak cang hi a si. (Information gathering and sharing through materials, meeting with leaders, refugee staffs, other structures, focus groups, home visits etc hi pawl hi June-July-August -2018 chungah lim dih ding in a timh mi a si).
Cun hi bantuk thawngthanhnak a tuah dih hnu August 2018 chungah refugee pumpak le family sin kip ah phone in maw asiloah email tibantuk in thawngthanhnak a tuah lai i tlun na duh maw, na um rih lai timi kong interview ding nithla le caan kong thanhnak an tuah cio cang hna lai.
Cun September- October 2018 chungah Chin ralzam pumpak le family kip interview a tuah dih cang hna lai i cu interview ahcun thimding option pahnih a pek hna lai. Hika zawn hi a biapi taktak. A ruang cu interview na kal khawh lo ahcun dengteo in ralzam na sinak an donghter colh lai, kal hrimhrim a hau tinak a si.
Option 1nak:- Ralzam ka sinak cu dih donghter si ko seh/ phundang in chim ahcun kum 2019 December 31 tiang lawng ka UN card cu nung ko seh. (Hi hi option pakhatnak cu a si). Cun hi option pakhatnak na thim ahcun na UNHCR card kha kum 2019 December 31 tiang an nunter lai. Cun Kawlram tlunnak ding caah bawmhnak na hal khawh cang ti a si i UNHCR nih Kawlram/ Chinram kong he aa pehtlai mi thil sining zong fiang tein an i chimh peng lai.
Hika zawn ah a biapi ngaimi cu “kir a duhmi zong nih 2019 June 30 tiang lawng UNHCR sin ah ka tlung lai ka bawm uh timi thawngthanhnak tuah khawh a si lai. A sullam cu kum 2019 June 30 hnu ah ka tlung than ko lai tiah bawmh na hal than hna zongah an i bawm ti lai lo. Cun Kawlram na tlun bak in ralzam na sinak cu a dong colh ve lai. Na tlun lo i na um peng rih zong ah kum 2019 December 31 in cun ralzam na sinak a dong thiamthiam lai.
Option 2nak: Ka chim cang bantuk in September-October thla cungah interview cu an i auh lai i Option pahnihnak hi na thim ahcun
Ralzam ka sinak (UNHCR minung ka sinak) dih donghter ka duh lo timi biachahnak na tuah ahcun zei ruang bikah dah na duh lonak a ruang timi kha fiang tein an i hal than lai. Cu biahalnak cu tha tein na leh khawh ko i na dirhmun kha ruah awk a um ko an i ti ahcun appeal tuahnak nawl an i pek lai i nidang ah interview an i auh than te lai. (Asinain ruah ding a ummi cu Chinmi cu ralzam sinak in hlonh an si cang timi biachahnak an tuah cangmi cung ah pumpak in tlun ka duh lo, ka tlung ngam rih lo timi bia hi an pom kho taktak lai maw ti hi a si i anmah UNCR officer lei zong nih fiang tein an chimmi cu hi option pahnihnak nan i thim sual ahcun nan paltlang kho lai kan zum lo, appeal nan tuah i interview nolh ah nan sung ko lai cu kan zumh an ti. Kan sungh ahcun UN minung kan si khawhnak lam a um ti lo).
Cun zeiruang ah dah na refugee sinak donghter cu na duh lo timi bia halnak ah felfai tein na leh khawh lo i na chimmi bia kha pom awk a tlak colh lo ahcun dengteo in cu hmun ahcun refugee na sinak kha an donghter colh lai i UN card zong an i chuh colh lai. Cu Appeal na tuahmi ah teinak na hmuh i ruahpiak awk a tlak ko timi dirhmun i na um ko zongah kum 2019 December 31 hnu lei, phundang in chim ahcun 2020 hnu lei lawngah na card kha continue an i tuahpiak lai. Anmah UNHCR zong nih hihi cu a har ko lai, appeal cu nan paltlang kho kan zum lo tiah an chimmi bia a um.
Australai Auhnak Tuah Cuahmah Mi A Dawn Lai Maw?
Hika zawn hi a biapi ngai ve, a ruang cu Chin ralzam nih ramthum lei kalnak lam kan ngeih chun mi te a si. India (Delhi) sining in kan chim a si ahcun ahomanh refugee card ngeih loin India cozah in ramdang lanhnak nawl (India ram chuah taknak) police clearance le exit permit an kan tuahpiak duh lo. Cu ruangah kum 2019 December 31 hnu, kan UN card a thih hnu cun Australia lei kalnak lam cu a um ti lo, a dih ve tinak a si ko.
Cun a tu lio Australia auhnak a tuahmi process a kal cuahmah liomi na si ahcun interview an i tuah tikah option pakhatnak a cung lei ka langhter mi kha na thim ah a tha deuh hnga. A ruang cu option pahnihnak na thim sual i appeal tuahnak ah na sungh sual ah cun kum 2019 December hlan ah na UNHCR card a thi manh kho i Australia na kal manh hlan ah ralzam sinak in hlonhmi ah na tel kho.
Cu caah Australia a ummi zong nih na chungkhat zohkhenh le laak na duh ahcun a rannak bak in form na submit piak colh hna a hau. Cu process a kal chung na UN card nung peng seh ti na duh ahcun option pakhatnak thim kha a tha deuh kho men.
Hi kong hi fiang deuh in tial ka rak zuam te lai. Cun a dang tete zong peh than ding cu a um rih. Namchan deuh in theih a duhmi nan um ruangah a tawinak deuh in ka rak tial hi a si.
Siaherhnak he
Salai Cung Dawt
Biakilh: Hi cabia cu catialtu pumpak kan hal i a kan kuatmi kan rak langhtermi a si.
Hika link ah dalkhatnak (part 1) rel than khawh a si. http://thechinlandpost.info/salai-cung-dawt-unhcr-nih-chin-ralzam-cungah-biachahnak-a-tuahmi-kong-part-i/
