Zeiruangah Chin Ramkulh Ah Eihmuarnak A Tam?

0

Hakha innhmun thar samhmi

Salai Van Cung Lian| 2019 December 12| Chin ramkulh ah eihmuarnak a tam, ziknawh a tam ti cu al awk a tha lo i mithmuh kuttongh in kan ton cuahmahmi thil pakhat a hung si. Eihmuarnak cu aa thup tuk kan ti ko nain Chin ramkulh ah eihmuarnak a tam timi hi cu a kikiang deuh a ummi khuate lei zong nih theih a si. Ka chim duhmi cu Chin ramkulh ah ziknawh eihmuarhnak a tam kan timi hi kan ruahpuh sawhsawhmi thil a si lo, a cang taktak mi thil a si.

Cucaah, ziknawh eihmuarnak a tamnak aruang hi biatak deuh in ruah le dothlat a herh i cu hnu lawng ah zei set dah kan tuah awk a si, timi zong a hung fiang deuh te ding a si.

Catialtu-Salai Van Cung Lian/ Chinbridge Institute

Ziknawh eihmuarnak a tamnak aruang cu a phunphun in langhter a si. A tanglei bantuk in tlawmpal ka langhter.

Pakhatnak ah, ziknawh eihmuarnak a tam khunnak aruang cu Cozah riantuantu hna an nihlawh a tlawm tuk caah a si, tihi a si. Kan ram sining zoh tikah, tahchunhnak ah ei man, inn man le mei man hna tuak ahcun kan ngahmi nihlawh hi a tlawm tuk rengreng mi a si. Cu caah U Win Myint nih President a tlinnak a ni khatnak ah Cozah riantuantu nihlawh ka kaih lai, tiah biatiam a rak chim. U Thein Tun Oo, USDP i chimrelnak nawlngeitu zong nih “ziknawh eihmuarnak hloh ding ahcun riantuantu pawl nih a zatawk in nihlawh an hmuh bak a hau,” tiah a rak ti ve. Cu ve bantuk thiamthiam in Aung San Suu Kyi zong nih a ti ve, aa thawh i “zihnawh eihmuarnak hi a tlawm tukmi, a za lomi nihlawh in ai thawkmi a si,” tiah tukum ah Singapore um Myanmar rammi pawl he tonnak a rak ngeih lio ah a rak chim ve. Cucu a dik tuk mi a si nain a za lomi nihlawh “lawng” in ziknawh hi aa thawk, kan ti ahcun kan palh kho thiamthiam rih. Khuasak tuntuk a tha tuk ko mi riantuantu cheukhat zong nih ziknawh an lak tuk ve i an eihmuar tuk ve, ti zong hi a dik mi a si ve.

Pahnihnak ah langhter ka duhmi cu ziknawh hi a tlawmmi nihlawh lawng he aa pehtlai mi si lem loin lungput (le nuncan ziaza) he naihniam ngaiin aa pehtlaimi thil pakhat a si ve, tihi a si. Eihmuarnak le lungput aa pehtlaihning hi a tlangpi in phun hnih in ka hmuh khawh. Pakhatnak ah, eihmuarnak kha kan tuah lengmang i kum sau nawn a hung rauh tikah eihmuarnak cu zei pipa ah ruah a si ti lo, a phung a si ko timi lungput in zoh a si cang tikah a nehhnu ahcun nunning pakhat bantuk in a hung icang lan.

Tahchunhnak ah, tender company a ngeitu Salai Cepa nih tender ngah a duh caah vuanci sinah tangka ting sawmnga laksawng a va pek, cubantuk cu ziknawh a si nain vuanci zong nih ziknawh ah a ruat ti lo i Salai Cepa zong nih ziknawh ah a ruat ti lo, tibantuk kha ka chim duhmi a si. Hibantuk ziknawhnak hi Chin mi cheukhat nihcun ziknawh ah an ruat lem lo, laksawng menmen ah ruah a si. Eihmuarnak le lungput an ipehtlaihnak pahnihnak cu lungput tha lo hrimhrim kha  asi ko.

A tha lo, a dik lo ti theih ko bu in mah pumpak miaknak, thatnak le hlawtnak caah chawva hmang in siseh, nawlngeihnak hmang in siseh mipi tangka asiloah mipi ngeihmi thilri, vawlei le thil dangdang ningcang loin hman kha a si.

Cucaah, zihnawh eihmuarnak cu nihlawh a tlawm ruangah a chuakmi thil lawng siloin lungput le nuncan ziaza he aa pehtlaimi thil pakhat a si ve, tihi a fiang tuk mi a si.

Pathumnak ah langhter ka duhmi cu Chin ramkulh he aa pehtlai deuhmi a si. December 2017 ah Carson Hall ah Chin State Development Actors’ Conference tuah a rak si i cu lio ah Chin Ramkulh Hluttaw Speaker Pu Zo Bawi nih Chin ramkulh ah eihmuarnak a tam khunnak aruang cu ramkulh le ramthen dangdang ah a dingfel lo deuhmi, a zualhma deuhmi pawl dantat can ah Chin ramkulh ah an rak thial hna caah a si, timi a rak langhter. Pu Zo Bawi nih aa thawh i cubantuk minung cu Chin ramkulh ah an rak chiah hna caah Chin ramkulh cu “hnawm hlonhnak hmun” ah ai cang, tiah a rak ti. A chim duhmi cu cubantuk minung a fel deuh lomi poah dan pek can ah Chin ramkulh ah an rak chiah hna tikah Chin ramkulh Cozah riantuantu cu a fel lomi an tam i Chin ramkulh ah ziknawh eihmuarnak a tam khunnak hi a si, tihi a si ko.

Cucu a dik ngai mi a lo. Sihmanhsehlaw, ramkulh le ramthen dangdang in a rak ra lomi, Chin mi a simi Chin Cozah riantuantu pawl cheukhat cu ziknawh eihmuarnak in an thiang hlim ko maw, timi biahalnak hi a phi pek than a herh ti lomi biahalnak a si, tiah ka ruah. Cucaah, Pu Zo Bawi a chimmi hi za ah za cohlan awk a tha bak lomi a si.

Palinak ah, ziknawh eihmuarnak kong hi upadi mit in zoh ve a herh tuk. Zeicatiah, a thawng tha mi upadi a um lonak ram ahcun ziknawh a tam khun tawn. Kum 2013 ah Eihmuarnak Dohkhamhnak Upadi Cozah nih a ser i kum 2018 zong ah tam ngai an remh chap. Nain nihin kan ngeihmi Eihmuarnak Dohkhamhnak Upadi hi a der tuk rih. Upadi thawnter deuh a herh i a dangdang upadi in dirhthoh zong a herh. Cutin kan tuah lawnglawng ah ziknawh eihmuarnak hi kan iruahchan bantuk in kan ram ah a tlawm deuh lai. Cucaah, Eihmuarnak Dohkhamhnak Upadi thawnter a herh.

A donghnak ah langhter ka duhmi cu mipi teltumnak kong a si. Mipi teltumnak a tlawm deuhnak khua le ram ah ziknawh eihmuarnak a tam khun. Zeicatiah, ai teltum tuk lomi mipi hi ziknawh eihmuarnak karhnak lam onhtu a si. Mipi teltumnak ka ti tikah ramkhel riantuannak ah mipi zeitluk dah an ipumpek, zeitluk dah an iteltum ve i an chim rel ve, timi kha a si. A dai tukmi mipi hna umnak ah Cozah nih a herh tluk in tuanvo la tawn lo, cucaah ziknawh a tam khun tawn. Mipi kan ti tikah zapi zaran minung lawng kha ka chim duhmi a si lo, sianghleirun sianghngakchia bu, zatlangbu le ramkhel party pawl zong kha “mipi” timi biafang nih a huap hna.

Cucaah, ziknawh eihmuarnak a tamnak aruang cu sifahnak, nuncan ziaza le lungput lawng nih a fianh dih kho lo. Upadi mit in tampi cuanh ve a herhmi thil a si. Sifah ruangah eihmuarnak a tam kho, i lungput that lo ruang zong ah a tam kho ve pinah a thawngtha mi upadi a um lonak ram ahcun eihmuarnak a tam khun ve tawn. Cuticun, a thawng tha mi upadi kha mipi teltumnak nih a van dirhtoh ahcun ziknawh eihmuarnak cu duhsah in a zor cuahmah ko lai. Cucaah, ziknawh eihmuarnak doh tikah upadi lawng siloin ramkhel ah mipi teltumnak zong hi a biapi tukmi a si.

Cuticun, a thawngtha mi upadi kha mizapi teltumnak nih a vun dirhtoh ahcun ziknawh eihmuarnak cu duhsah in a zor cuahmah ko lai. Cucaah, ziknawh eihmuarnak doh tikah upadi lawng siloin mizapi teltumnak zong hi a biapi tuk mi a si.

About The Author

Na ruahning rak langhter ve.. (Leave a comment)

%d bloggers like this: