Hrithlai in Thah hmasa bik Philh Awk Thalo Chin Paralttha Salai Tin Maung Oo

0

Thaizing, June 26 hi kan miphun lak ah paralṭha Salai Ṭin Maung Oo nih ram dawtnak ruang ah a nunnak a pek ni a si. Salai Ṭin Maung Oo cu General Ne Win chan ah siangngakchia hruaitu hna lak ah ralṭha bik a rak si. Ramkomh Kawlram cozah le Kawl miphun nih an kan nenh ruang ah kan Chin miphun chung in pasal ṭha kan i ngeihmi hna i kan miphun le kan ram ca ah an nunnak an liampi hmanh hngallo ding le philh ding in an i zuam i kan mah lila zong nih kum caan a hung sau cun kan thei ti lo. Hihi kan miphunpi tuanbia tlau a timh nak hram a si.

Chin cu miphun pei kan si cu, miphun dang kuttang kan um ruang ah kan tuanbia le kan nunphung cu a tlau hlei awk a si hrim lo. Khoika kan um zong ah, zei bantuk dirhmun kan phanh zong ah kan nunphung, kan tuanbia cu kan sunhsak i kan kilven hrimhrim awk a si. Cucaah, hi bantuk in Seihno paralṭha Salai Ṭin Maung Oo nih a luanciami 1976 kum ah ram le miphun ca ah a nunnak a peknak Philhlonak Ni tuah hi hrelhlo in kan pehzulh peng awk a si. India ram Delhi khua ahcun Chin Students’ Union hruainak in kum fate Salai Ṭin Maung Oo Philhlonak Ni tuah peng a si. Caah kan nih ramchung a ummi Siangnakchia Bu hna nih amah upatpeknak le philhlonak ni cu kan tuah ding a si timi forfianak le upatpeknak caah hi capar in ka langhter ṭhan.

Tuanbia Tawi le Cawlcanghnak

Chin paralṭha Salai Ṭin Maung Oo cu Asho Chin miphun Pu Mya Din le Pi Hnin Myaing hna i an fapa a si. Chuakkhat unau rual pa 8 lak ah fapa upa bik a si. 1951 kum ah Ṭaungngu khuapi ah a rak chuak. Salai Ṭin Maung Oo cu a ngahchiat lio in nu le pa nih zohthlami a rak si lawng si lo in a nau le ca zong ah bochantlak fapa fel a rak si. A thluak a ṭha, a ruahnak a kauh hlei ah, zaanglek, zungmawi thiam leng ah ramkhel lei zong ah a tha a tho pengmi a si. Nu le pa a unau a daw i miphun le ram dawtnak a ngeimi a si. Khrihfa chungkhar an si i biaknak lei zong ah thazaang a pe taktakmi an si. Carel a huam i a rel bikmi cu ramkhel kong a si.

Salai Ṭin Maung Oo cu 1969 kum a voi 5nk South East Asia Peninsula zaanglek celh zuamnak ah Ramkomh Kawlram ai-awh in a rak i tel. Kum 1972 ah Tanghra a awng i Yangon Sianghleiruun ah Zoology major in kum khatnak a kai lio ah ramkhelnak ah a lung luh i a cawlcanghnak ruang ah 5 December 1972 ah ralkap nih Insein thonginn ah an rak hren. Thonginn chung a um lio ah Chin ramkhel thongtla tleicia Dr. Za Hlei Thang (1990 Ex-MP le CNF Supreme Council Member) he an i tong i “Keimah zong Chin ka si ve” tiah Dr. Za Hlei Thang sin ah cun amahte in theihternak aa tuah. Kum khat hnu, thonginn in a chuah ni January 3, 1974 hi Constitution of Burma Socialist Program Party an thanh ni a si. Thong a chuah hnu in a rak kaimi Zoology cu a kum thumnak in a peh ṭhan.

Kum 1974 ah Chin Literature and Culture Committee (CLCC), Yangon ah chungṭuan ṭuan ding in thim a rak si. Cu lio chan ah a hawikom pawl hna cu CNF supreme council president hlun ah Dr. Za Hlei Thang (tleicia) le Pu Lian Uk, cun Salai Kip Kho Lian an si. Tuchun ni tiang ah Chinmi nih kan uar ngai i kan miphun min keng ah kan hmanmi ‘’Salai’’ le “Mai” cu Chin paralṭha Salai Ṭin Maung Oo nih CLCC chungṭuan a rak ṭuan lio ah an rak chuahpi i biatakte an cawlcanghpi mi a si.

Kum 1974 July 6, The Socialist Constitution’s Article 9 nih thla 6 hnu ah buainak a chuahpimi Alohtama Tapaih (General Workers’ Strike) ah Salai Ṭin Maung Oo, a hawipa Ko Aung Htoo le a sianginn kaiṭi hawi dang cheukhat he Sianghleiruun Chumtual (University Campus) ah a rak ummi sianghleikai pawl le Insein lampi pawng ah a ummi Hnipuan ṭhitnak (Garment) sehzung, Changreu sernak (Biscuit) sehzung, Oah Gyin Sehzung tbk…, le cozah sehzung vialte ah rianṭuan pawl cu an ṭhithruai hna i SC Article 9 doh in rianṭuantu (labour) dihlak nih covo (right) an rak hmuh khawhnak ding ah lamzawh in Ne Win cozah sin ah ralṭha ngai in duhlonak an langhter.

Chin pa ralṭha Salai Ṭin Maung Oo cu, 5 December 1974, U Thant ruakvuinak kong ah duhlonak an rak langhter lio zong ah ralṭha bik in a rak cawlcang ngammi siangngakchia hruaitu (Student Leader) a rak si. Cu buainak ruang ah Ne Win ralkap nih tlaih ding in an kawl caah ramtang ah can tlawmpal a rak i thuh hnu March 1975 ah Thailand ramri ah ram buainak ruang ah a zammi ramdawtu cheukhat sin ah a thlithup in a va lut i ramchung ah siangngakchia cawlcanghnak ah thazaang an chuahkhawh nak ding ah lemsoinak a va tuah. Cu hnu ah sianghngakchia cawlcanghnak ṭhawnter deuh ding in a ram chung ah a kir ṭhan i, 1975 June 6 ah a a cangmi a voi hnihnak riantuantu hna duhlonak langhternak Alohtama Tapaih (Second General Workers’ Strike) ah ralṭha ngai in a telpi ṭhan hna. Cu lio ah kawl ralkap nih tlaih ding min cazin an chuahmi “Wanted Lists” ah Salai Ṭin Maung Oo cu a tel caah 1975 July Thailand ramri ah a voihnih nak a zam ṭhan.

Thailand ramri a um lio ah ram buainak ruang ah a zammi siangngakchia hna he Ramtang Siangngakchia Bu (The Underground Student Union) an dirh i Salai Ṭin Maung Oo cu Haotu (President) ah an thim. The Underground Student Union nih a rak i tinh bikmi cu ralkap cozah doh kha a si. Salai Ṭin Maung Oo le a hawile cheukhat hna cu ram chung ah tlaih ding in kawlmi (Wanted) an si an i hngalh ko bu in nunnak pek ngamh in ramchung um siangngakchia pawl sin ah ralkap uknak dohṭi ding in November 1975 ah an kir ṭhan.

Kum 1976, Salai Ṭin Maung Oo cu Thakhin Kodaw Hmaing Centenary tuahnak ca ah timhtuahnak an ngeih cuahmah lio March 22 (Hmaing Centenary nikhat a duhni) ah General Ne Win ralkap nih a donghnak bik an rak tlaih hi a si. Thla 3 chung thong an thlak hnu ah June 26, 1976 zinglei suimilam 4:00am ah hri in an thlai i an thah. “Hritlai Thihdaan” hi siangnakchia cung ah cu hlan ah a um bal lomi zong a si lawng si lo Kawlram Bupi Phunghrampi zong ah a tel bak lomi si.

Salai Ṭin Maung Oo cu kum 25 a si lio ah a ram ca ah nunnak a liam hi a si.

A thih lai ah ralkap sin ah a chim tami bia cu “Nan mah ralkap kedanh tang ah hin zeitik hmanh ah ka khup ka bil lai lo”, “Ka mipum cu nan thah khawh lai, sihmanhsehlaw ka miphun le ka ram ca ah ka lungput le ka ruahnak cu zei tik hmanh ah nan that kho lai lo” timi bia hi a si.

Cc:

  • www.angelfire.com,
  • www.abfsu.net,
  • CSU (Delhi) Statement (Compile by June),
  • Salai Ṭin Maung Oo farnu Mai Po Po he pumpak cakuatnak le Chunkhar nih an ṭialmi capar chung in lakmi a si.

Biakilh: Hi capar cu 2014 June thla ah rak tial cangmi a si. ~Editor 

About The Author

Na ruahning rak langhter ve.. (Leave a comment)

%d bloggers like this: