Ralkap nih UN ah Mipi (NUG) Thutdan An Cuhnak: Zeidah A Cang Kho?
Photo: UNGA
The Chinland Post| 2021 September 11 — Atulio ah, Ramkomh Kawlram mipi lawng silo in vawleipi nih an cuahmi thil tampi lak ah a tel mi pakhat cu a ralai mi United Nations General Assembly 76 nak a si (76th UNGA). Hihi September 14 in thawk ding mi a si. Kum fatin tuah mi UN tonpumhnak a si ko nain kan nih Ramkomh Kawlram mi caah cun suallam dang a hung ngei. Cucu, UN ah cozah nih palai thlah mi kongkau ah caihkhannak a ngeih lai. Hihi kum fatin te tuah tawn mi cu a si ko.
Asinain, February 1 thawk in Ralkap nih nawlngeihnak hramhram in lak an timh ni thawk in, uknak tlai kho taktak um lo in nihin tiang a hung kal. Nain, UN nih biakhiahnak tuah hrimhrim a herh mi cu ahodah Ramkomh Kawlram (Union of Burma/Myanmar) aiawh in palai kan thutter lai, Mizapi aiawh maw a si lo ah, Ralkap aiawh timi hi tutan ah UNGA nih biakhiahnak a tuah a hau. Cucu, mipi cozah (NLD) lio ah palai a rak tuan mi nih mizapi lei ah a tan i, a tu ah NUG le SAC karlak ah thutnak cuhnak a phun phanh caah a si.
Hika ahhin, kan ram kong ah an thil tuan ding mi UN tonpumhnak ah, thil a cang kho mi phun li a um tiah thiamsang nih an ti. Cucu anmah thiamsang pawl nih an chimmi le atulio thilsining zoh chin in, a tawinak in zapi fian khawhnak hun tial hi a si. Cucu, a um kho mi pawl cu a tanglei bantuk in a si;
- A si kho mi – (a): UN nih NUG a cohlan.
- A si kho mi – (b): UN nih Ralkap a cohlan.
- A si kho mi – (c): UN nih biachahnak a tuah lo, atulio Palai nih pehzulh seh tiah biakhiah.
- A si kho mi – (d): UN nih hohmanh cohlan veve hna lo. UN tonpumnak ah Kawlram thutnak hnon.
UN nih NUG Cohlan: A pakhatnak NUG cohlan hi a si kho mi a si ko. Hihi UN chungtel le palai zohfeltu chungtel (UN Credential Committee) nih 76nk UNGA sin ah NUG si ko seh tiah cohlannak a tuah ahcun a si kho ko. Asinain, NUG a cohlan ruang ah, R-2-P (ram dang nih zuan hnawh) a ra lai tinak a si lo. UN Tompumhnak (UN General Assembly) ah NUG nih Palai a ngeih lai. Atulio Kyaw Moe Tun a um bantuk khi a si. February thla chung ah, Kyaw Moe Tun cu Ralkap nih a rian kan phuah, Ram rawiphirtu a si tiah US cozah sin ah, Kawlram kuat than ding in an rak hal mi a si. Hihi NUG cohlan a si khawhnak pakhat tiah ruahmi cu 1991 ah UNGA nih Ralkap cohlan lonak a rak tuah bal. Cucu, 1991 ah Haiti ram tuanbia in hmuh khawh a si. Cun, 1997 ah Ralkap nih hramhram in nawlngeihnak an lak mi Sierra Leonne ram zohchun in UN nih biakhiahnak a tuah khawh than mi a si. Cucu, UN nih Palai a rak tuan lio mi Ralkap aiawh a duh lo mi kha an rak pehzulh ter. Cu caah, mizapi aiawhmi NLD nih rak thlahmi Kyaw Moe Tun, atu NUG aiawh in a tuan mi nih pehzulh ding in UN nih biakhiahnak a tuah khawh.
UN nih Ralkap Cohlan: A pahnihnak UN nih Ralkap a cohlan lai timi zong a si kho thiamthiam mi a si. Asinain, UN nih Ralkap a cohlan ahcun, NUG nih palai a ngei tilai lo, Kyaw Moe Tun kha Ralkap nih rian pek thar mi nih a thlen lai. Hihi UNGA nih biakhihnak a tuah khawhnak ding caah UN Credential Committee (UN CC) timi palai le chungtel sinak zohfeltu phu sin in ruahnak a lak lai. UN CC hi chungtel ram 9 an um, anmah nih an caih hmasa hnu ah biakhiahnak tuah a si hnga. Cucaah, Ralkap an cohlan ding mi hi cu a har ngai mi dirhmun a si.
Atu ning in kal, Palai thlen lo: A pathumnak UN nih zeihmanh biakhiahnak tuan lo in, atulio sining in kal rih ko seh a ti ahcun, Kyaw Moe Tun nih Palai a tuan rih lai. Cucu, UN nih deffered (thawnnak) a tuah mi a si hnga. Hihi 1997 ah UNGA nih Afghanistan kong ah an rak tuah bal mi a si. Taliban nih Afghanistan an rak lak hnu ah UN zulhphung bang, UNGA sin ah palai thlah ding cu Taliban nih president sinak pek mi min in halnak an rak tuah. Asinain, UN nih Taliban cu thutnak a rak pe duh hna lo. Mihlun rinh a rak si.
Ahohmanh cohlan lo: A palinak ah UN nih ahohmanh Palai a cohlang lo, cucu “empty seat” an ti i, UN ah Ramkom Kawlram palai ngeih lo a si. UNGA (tonpumhnak pi ah) Ramkomh Kawlram thutnak cu hnon a si lai i, a lawng lai. Cucu, UN Charter nawl buar ruang ah tiah tuah khawh mi a si. Hihi UN nih a rak tuah bal ve thiamthiam mi a si. Cucu, South Africa kongkau rak caih lio ah, UNGA nih hohmanh cohlannak a rak tuah lo, Minak le Mirang thleidannak a tuahtu cozah siseh, Minak lei in a cawlcang mi phu zong a rak cohlan hna lo.
Cucaah, hihi mizapi nih kan hngah hlang ngai mi UN nih September thla chung ah biakhiahnak tuan lo in, December 2021 tiang a thawn khawh mi a si. Asinain, hi UN ah aiawh ngeih le ngeih lo nih hin tampi cu kan dohthlennak ah zei a chuahpi tuk lai lo dah. Palai ngeih belte nih cun bawmchannak le thazaang tampi a pek hnga. Cun, vawleipi nih Ramkomh Kawlram mipi an kan dirpi nak a langh a si hnga. Zei zong vialte biakhiaktu a si lo timi bel phihlh lo ding. Atu tiang ah Ralkap nih vawleipi huap in a tel dingmi a si mi hmun ah telnak nawl a ngeih tilo mi a um len.
Kan hnulei UN Geneva i tonnak Human Rights Council ah Kawlram nih palai a thlah kho tilo. Cun, vawlei ngandamnak bu (World Health Organization-WHO) nih kum fatin tuah mi voi 74nk tonpumhnak ah Ralkap palai min in telnak nawl cu May a rak phih. International Labour Organization (ILO) zong nih Ralkap ukmi in palai kal dingmi cu OLO tonpumhnak ah telnak nawl a rak pe lo. A dang pakhat cu, June thla ah tuahmi UN tonpumhnak ah Kawl Ralkap sin ah meithal a thilri zuarhlo ding in thimfung thlaknak an rak tuahmi ah ram 193 chung ah 119 in tam deuh nih hnatlaknak an rak ngei. Nain, Tuluk le Russia telh in ram 36 nih an duhnak an rak langhter lo, thimfung an thla lo, nain Belarus ram pakhat lawng nih Kawlram ah lei tang in hriam zawrh ding in duhnak langhternak thimfung a rak pek mi kan hmuh khawh. Cucaah, atulio kan sining zoh tik ah, vawleipi nih mipi lei tan in dirhmun an lak mi cu a lo, asinain, an ram cio ramkhel sining le chawhlehnak sining hoih in biakhiahnak an tuah tawn tik ah zeipoah a cang kho mi cu a si!
A zeipoah va si aikun, teinak cu kanmah mizapi cung ah a hngat mi a si…
About The Author
