May 19, 2024

“2024 Hi Mipi He Dothlennak Ah Thazang Thar Kan Ngah Ṭhan Lai, 2024 Hi Cu Kan Goal Tung Kan I Ruahchan Kum A Si” Salai Htet Ni

0

The Chinland Post | 2024 January 11 — 2024 ah Chin dothlennak phu pawl nih pah a herh mi harnak pawl le atulio Chin ramkulh ramkhel dirhmun he pehtlai in Chinland Council Assist. Secretary-1, CNF in chimphuannak nawl a ngeitu Salai Htet Ni le Khonumthung Burmese biaruahnak cu The Chinland Post nih a tlak ning in Laica in kan rak leh chin mi a si.

Dothlennak thazang a ṭhawnnak Chin ramkulh ah CNF le dothlennak phu pawl nih 2023 ah “Operation 1027” thazang in Chin ramkulh kahdohnak kha mah hmunhma kilvennnak (ခံစစ်)  dirhmun in sakhaan umnak pawl va kah (ထိုးစစ်) dirhmun tiang an thlen khawh i khua le sakhaan cheukhat zong an lak khawh.

Ramkhel hrap lei ah Chinland Council phunghram, Chinland Council hna an dirh khawh i uknak lei a hram domh tiang teinak an hmu.

2024 ah Chin miphun pawl mah tein khuakhan lairelnak thawk a si cang lai. 2024 ah Chin dothlennak phu pawl nih pah ding harnak le atulio Chin ramkulh chung ramkhel dirhmun, khat le khat i theihthiamlonak kong he pehtlai in Chinland Council Asst. Secretary – 1, CNF in chimphuannak nawl a ngeitu Salai Htet Ni le Khonumthung Burmese biaruahnak a si.

Khonumthung Burmese: 2023 ah CNF/A le Chin dothlennak phu pawl nih zeibantuk teinak pawl dah nan rak hmuh khawh? Cun kahdohnak le ramkhel lei ruahchannak tah zeitluk tiang dah nan ṭuanchuah khawh cang?

Salai Htet Ni: 2023 ahcun ralkap council nih hin ṭhal khuapau kahdohnak, fur chung kahdohnak tiah ralkap tampi hmang in hmun rawn lei in an rak lut i 2023 January, February thla thawk hrawng in Chin ramkulh cu ralkap nih Ralkap uknak (Martial Law) a chuah. Cun ralkap tampi he Chin ramkulh thlanglei siseh, chaklei siseh, kahdohnak ngan pipi a tuah. Kaphnih karlak kahdohnak voi tampi a chuak. Cun ṭhal le fur caan a phak tik ah cubantuk operation cu a hman ṭhiamṭhiam. Sihmanhsehlaw 2023 kum dongh lei ahcun ṭhal caan an khuakhannak  a si mi a pakhatnak ah Karenni hmunhma, a pahnihnak ah Kachin, a pathumnak ah Chin tiah kahdohnak tuah ding in timhtuahnak a ngei.

Asinain fur caan operation, October thla ah Chin ramkulh cu ralkap mawṭaw 87 in an rak luh ding an i tim. Chaklei unau hawikom phu nih thazang tampi in operation an tuah caah ralkap operation cu a van i thleng ṭhan. Kan hngah mi ralkap mawṭaw pawl cu Laitlang an rak kai kho ti lo. Cuticun kannih zong unau hawikom phu hna operation he aa tlak ning tein Laitlang ah mah hmunhma kilvennak (ခံစစ်) in sakhaan va kahnak (ထိုးစစ်) ah kan kal kho i khua le sakhaan pawl tiang kahdohnak kan tuah khawh.

Cun, kahdohnak he pehtlai in khuami hna caah uknak phung dirh kho ding in, Chin miphun zapi nih kan i ruahchan mi Chin ramkulh uknak ṭuanchuah kho ding in Chinland Council kan dirh i kahdohnak le ramkhel lei aa ruang te kal kho ding in 2023 December thla ah a hram kan bunh khawh. Cutikah 2023 lio kahdohnak le ramkhel dirhmun kha a ruang tein mipi he kan kal khawh nakhnga 2024 ah thazang thar la in kan nam rih a herh.

Khonumthung Burmese: 2023 lio dothlennak ah Chin dothlennak phu pawl nih zeibantuk harnak dah nan pah?

Salai Htet Ni: Kan Laitlang dirhmun hi cu zapi kan theih bantuk a si ko. Kan hmunhma, cun mipi eidin lei harnak hi cu kan tuar ngaingai. Chin ramkulh hi cu Myanmar ramchung ah a sifak bik kan si caah hmundang nak cun kan in khawh deuh. Harnak pawl hi cu a har hringhran ko.

Kan dirhmun ruang ah tlangcung miphun vialte lak ah Laitlang hi kahdohnak he pehtlai in kan hriam hman mi le khawn khawh mi hi hmundang nak in a thader khun. Cubantuk harnak kan tong ko nain kan ngeih mi tein kahdohnak kan tuah ko. Ralzaam an karh chin bantuk in ralzaam dirhmun hi cu kan duhning tluk in kan tawlrel kho lo. Mah harnak hi cu 2023 ah kan tuar ngai.

Khonumthung Burmese: Cuti a si ahcun 2023 hi zeibantuk kum dah a si tiah chim na duh? Chin dothlennak phu pawl caah?

Salai Htet Ni: A huap in kan chim a si ahcun, 2023 hi kahdohnak lei siseh, ramkhel lei siseh teinak kan hmu ngai. Kan i ruahchan ning tiang teinak kan hmu lo nain zatuak in cun a karh ngai. Kahdohnak lei ah hmaifong in kahdohnak kan tuah khawh bantuk in ramkhel lei zong ah miphun level tiang thazang i funtomnak kan tuah khawh kum a si. Cucaah 2023 hi ramkhel lei le kahdohnak lei he teinak kan hmuh kum a si tiah chim ka duh.

Khonumthung Burmese: 2024 hi tah zeibantuk kum dah a si kho?

Salai Htet Ni: 2024 zong hi 2023 ah kan ton mi kan thadernak, kan ṭhawnnak hna kha ruat ṭhan in zei pawl dah hrial ding, kan thadernak kha zeitindah ṭhawnnak ah kan thlen lai, ramkhel lei zong 2023 i kan hmuhton mi kha 2024 ah mipi he thazang thar kan lak ṭhan kum a si lai. 2024 hi cu kan goal tung kan i ruahchan kum a si.

Kan dothlennak hi mipi he tuah mi dothlennak a si bantuk in teinak kan hmuh mi cung ah mipi zumhnak a karh chin. Ramkhel lei i funtomnak, mipi he rianṭuanṭinak a ṭhawn kum a si lai. A biapi cu mipi thinlung, mipi nih kan cung ah zumhnak an ngeih mi le, kanmah nih mipi kan bochannak, kahdohnak, kahdohnak lei hmuhton mi kong he pehtlai in mipi zumhnak a ṭhawn kum, cucaah 2023 nak in 2024 hi kahdohnak lei le ramkhel lei ah kan ruahchannak a ṭhawn deuh kum a si lai tiah chim ka duh.

Khonumthung Burmese: 2024 ah Chin dothlennak phu pawl nih Chinland dirhnak le Nation Building kong ah zeibantuk ruahchannak dah nan ngeih?

Salai Htet Ni: Kan rak chim cang bantuk in Chin ramkulh dirhnak caah miphun level, Chin ramkulh level in uknak phung kan dirh lai. Cubantuk in kan dirh khawh nakhnga Chin miphun nih kan ṭial mi Chinland phunghram zong ṭha tein fehter a si. Cu phunghram ning in 2024 zong Chinland cozah dirh a si lai.

A rauh hlan ah, Chin ram cozah cu Chinland Council tang in zauk phung, uknak, biaceihnak rian pawl zong Democracy phung he aa tlak ning tein Chin miphun nih kan thawk cang lai. Kahdohnak lei zong thazang ṭhawng tak in hmunkhat kal kho ding in timhtuahnak a um. Cucaah chun, zaan din lo in kahdohnak le ramkhel lei aa ruang tein kan kalpi hi a si.

Khonuthung Burmese: Chinland Council Chairman zong nih 2024 hi a biapi tuk mi kum a si lai tiah a chim, 2024 ah zeibantuk  harnak dah nan pah ding a si?

Salai Htet Ni: Dothlennak kan tuah cang ahcun harnak cu a um peng ve. Cucaah Chin miphun nih kan ṭial mi phunghram ning tein Chin miphun nih kan tuah ding kahdohnak, ramkhel lei ah thazang dernak a um ko lai. A ṭha bik a si khawh nakhnga innka awn a si ko. Kan zapi kan i tel khawh nakhnga kan kalpi lai.

Democracy ram ah zapi teltumnak ti hi a biafang in cun a fawi ko nain a tak ah khoika hmanh ah a um lo. Asinain atu harnak pawl hi kan pah khawh lai tiah kan zumh. Zeiruang kan ti a si ahcun, lungkhat tein a tak in kan ṭuanchuah a hau. Cubantuk in kan ṭuanchuah khawh nakhnga kan zapi lungkhat thinkhat tein kan ṭuan ahcun kanmah lei anmah lei, kan hmunhma, an hmunhma ti a um lai lo i ram le miphun ca ti mi tang ah kan kal ahcun kan pah khawh ko lai tiah fek tein ka zumh.

Khonumthung Burmese: Tukum chung ah Chinland Council cozah rian a ṭuan cang lai caah zeitik in dah aa thawk lai? Zeibantuk dirhmun dah a phak cang?

Salai Htet Ni: Kan phunghram chung ah Chin ramkulh zauk phung, cozah sernak, biaceihnak hna cu ni 60 chung ah a tak in ṭuanchuah ding tiah fiang tein a langhter. Cucaah ni 60 chung, February thla ah tlamtling tein a chuak lai tiah timtuahnak kan ngei.

Khonumthung Burmese: Chinland cozah dirh a si caah ho nih dah a hruai lai, atulio dirhmun chim awk a ṭha mi na kan chim kho hnga maw?

Salai Htet Ni: Chinland Council cu phu 3 fonh in dirh a si. CNF, 2020 thimnak lio ah teinak a hmu mi palai pawl, cun ramchung ah a tak in mipi uknak a dirh mi phu 17, tiah Chinland Council hi dirh a si. Cun a ra lai mi ah hluttaw, cozah, biaceihnak tiah a cunglei langhter mi phu 3 nih khan aa tlak mi minung kha hmunhma pek a si lai.

Bianabia kan chim a si ahcun, zauk phung timi hi hluttaw rian a si. An rian a um cio dih. Chinland cozah zong thim a rak si mi palai pawl chung in a si lai. Chief Minister zong anmah le hmunhma cio a um dih cang. Cun Ministry of Defense zong hriamtlai he aa pehtlaih bantuk in anmah hmunhma he aa tlak ning in a chuak ko lai.

Khonumthung Burmese: A luancia December thla dongh ah Chinland Council a kai lo mi phu 3 nih unau hawikom phu an dirh. Cu kong he pehtlai in zeitin na hmuh?

Salai Htet Ni: Anmah ca zong ah lam kan awnh ko. A biapi cu ka rak chim cang bantuk in Democracy ram ah zapi tling tein teltumnak ti cu a um lo, a thadernak cu a um ko. Anmah he biaruah ding in lam kan awnh zungzal ko. Anmah he i ceihhmai kho ding in kan tawlrel ko lai.

Khonumthung Burmese: A hnu bik biahalnak caah, 2024 ah mipi sin zei bia dah cah na duh?

Salai Htet Ni: Atulio caan hin hramhram uknak kan hrawh lai i Federal Democracy rampi kan ser lai. Chin miphun kan kongkau zeitin kan ṭuanchuah lai, Chun miphun mah tein khuakhan lairelnak kong zeitin dah Chin miphun zapi teltumnak in kan ṭuanchuah lai tiah dothlennak kan tuah lio a si. Chin miphun funtomnak thazang tampi a herh. Kan ruah mi cu “Chin” timi tlangtar tang ah Chin miphun funtomnak in dothlennak kan tuah lai. Pau dothlennak hi theihthiamlonak in hmunhma kip in tuah ding a si lo. Cuti kan tuah ahcun kan theih lo kar ah kan ral nih an kan zuh lai. An kan dolh lai. Cucaah kan dothlennak hi “Chin” timi tang ah funtomnak he kan dirh ahcun kan tei ko lai. Cucaah atulio hi mah te khuakhan si lo in ram pumpi in kahdohnak he, ramkhel he mipi zapi teltumnak in hmunkhat te ah doh hna u sih tiah chim ka duh.

Khonumthung Burmese: Adang chim na duh mi a um ti maw?

Salai Htet Ni: Dothlennak pakhat khat, Operation pakhat khat goal tung phak khawh nak ahcun, a ho a si hmanh ah, a teltum mi zapi nih kan biakhiahnak cung ah fekte dir in lungtam lo a hau. Lungtam ahcun dothlennak ah kan duh mi kan hmu kho lai lo. Cucaah 100 ah 100 kan lung phum in dothlennak ah thazang kan chuah ahcun teinak hmuh lo ding a ruang a um lo. Cucaah tutan kan doh mi hi kan tei hrimhrim a hau mi a si. Dothlennak kan tei hrimhrim lai. Cucaah lungzor lo le lungtam lo in doh ko hna u sih tiah chim chap ka duh.

About The Author

Na ruahning rak langhter ve.. (Leave a comment)

%d bloggers like this: