July 27, 2024

Kumhnih Chung Chinram Cozah Bu Nih Thanchonak Rian An Tuanmi (MRTV report)

0

City Hunter| 2018 May 11| NLD cozah thar kai hnu in kumhnih chung Chinram cozah bu riantuannak cu MRTV nih a tanglei bantuk in a thanhchuah. Harsatnak tampi lakah hlawhtlinpinak tampi an ngei kho. Chinram cozah nih kumhnih chung ah zei bantuk rian dah an tuan i zei pawl dah an tuah khawh?

Chief Minister Salai Lian Luai

Lam Lei Pehtlaihnak
“Chinram cozah nih ramkulh thanchonak caah a biapi bik papek in rian pathum kan tuan. Cu hna cu; Lam le sul pehtlaihnak thatter, Electric mei ngahnak le ramkulh he aa tlakmi cinthlaknak rian thanchoter hi an si. A pakhatnak papek in an tuanmi cu Lam lei pehtlaihnak thatter hi a si caah ramkulh budget in zatuak 52% kan hman. Hi lam lei rian cu a biapi in Chin ramkulh thlanglei a deng bik Tedim peng Cikha in chaklei a dengbik Paletwa peng Sami tiang fur-thal hlan kal khawhnak ding lam si ding in kan i zuam cuahmah. Hi lampi hi Chin ramkulh pehtlaihnak ding a kengruh lampi thlur si ding in kan i zuam” tiah Chin ramkulh Chief Minister Salai Lian Luai nih a chim.

“Paletwa in India ram Mizoram ramkulh tiang ramri pehtlaih khawhnak ding lam zong kan chunh cuahmah. Myanmar-India ramhnih hnatlaknak in MoU minthutmi lam zong a si. Cu bantuk in Thantlang peng Saisihchuak lam in India ramri chawlehthalnak lam zong kan chunh dih cang i hleidonh lawng a taang cang. Paletwa peng ah pe 1900 a saumi Kaladan hlei kan donhmi zong zatuak 33% kan lim cang. Hi rian vialte kan lim in cun ramkulh le ramthen dang thanchonak a tluk lomi kan Chinram hi amah le dirhmun tawk in a hung thangcho ko lai” tiah a chimchap.

Tikir Dam

Chinram cozah n ih 2015 kum kokek harnak ruang i a rawkralmi Hakha khuapi Rungtlang nawncek an hlonh i a cimh tilonak ding retaining wall an tuah, luti luannak tibantuk tampi an tuah. Cun, kumhnih chung ah kat-taya lamthar khan 110 tluk an phah khawh. Fur- thal hlan kal khawhnak ding lam hi khan 139 tluk an tuanchuah cang. Pe 180 nakin a sau deuhmi hlei pa 5 an donh khawh. Tahchunhnak ah Tonzang i Natzang, Bawinu, Bawili tibantuk in hlei 5 an donh khawh.

Fur chung ah a biapi in zuamcawhnak tonmi tlangcimh, lam rawh, lam tlau tibantuk kha JICA nih technician lei bawmhnak 2016-17 budget kum ah tampi an tuanchuah i 2020-2021 kum ah cun a zapi ti awk in kan lim khawh theu lai tiah an i ruah. Ramkulh cozah nih Kalay-Falam-hakha lam khan 124 chung nylon kat-ta-ya phahnak rian cu 2019 October thla ah thawk ding in World Bank he hnatlaknak an ngei fawn cang.

Minister Pu Sui Thio

World Bank he i bawm in Kalay-Falam-Hakha lam khan 124 cu nylon kat-ta-ya kan phah lai. Hi phahnak caah US $ 66.8 million hman ding in hnatlak a si cang. 2018 March 20 ahkhan 2019 October thla ah rian thawk ding in hnatlak a si cang” tiah Chin ramkulh Lam le Sul lei Pehtlaihnak Minister Pu Sui Thio nih a chim.

Khuapi Pali Ah Mei An Pek Khawh
Kumhnih chung ah Chin ramkulh chung khuapi (myo) 15 lakah myo 6 ah ma-ha-dat-aa mei kan pek khawh. Cun, Myo 4 ah ti tha in electric mei kan pek khawh fawn. Khuapi (myo) 3 ah ma-ha-dat-aa mei kan pek chap khawh riah ahcun atu Chinram cozah kum 5 chung ah Chin ramkulh khuapi (myo) zapi tluk suimilam 24 chung electric mei kan pek khawh cang lai” tiah Chin ramkulh Sipin, Electric Le Industry minister Salai Isaac Khen nih a chim.

Myo 15 An Ser
Chin ramkulh hi squire mile 13907 a kau i Kanpetlet, Matupi, Paletwa, Mindat, Falam, Thantlang, Tedim, Tonzang le Hakha tiah khuapi (myone) 9 le Rihkhawdar, Rezua, Cikha, Khaikam, Hnaring, Makuai-innu telh in myo 15 in ser a si cang.

Minister Mang Hen Dal

Cinthlaknak An Tawlrel
“2016-17 kum ah se-maing rian in rian 26, ekah in 1755 le 2017-18 kum ah se-maing rian phun 33 in ekah 1375.5 renglo kan tuanchuah khawh. Cun, Tikir Dam zong kan tuanchuah khawh fawn. Chinram thanchonak caah cinthlaknak hi a biapi tuk “ tiah Chin ramkulh Cinthlaknak, Zuatkhalhnak le Thingram minister Pu Mang Hen Dal nih a chim.

Chin ramkulh thingram kilvennak caah a biapi tukmi Vakok le chokhlei kilvennak siseh, saram le kokek thingkung, ramkung, ramhnah pawl kilvennak siseh, kokek tupi humzual kilvennak ding tualchung nawlpeknak cathanh zong an chuah khawh tiah theih a si.

Upadi Sernak
Kumhnih chung ah, Chin ramkulh caah a biapi tukmi saram le pawngkam kilvennak upadi, tangka karh cawihnak upadi telh in upadi 5 an fehter khawh. May thla chung ah hluttaw nih fehter timhmi upadi 5 a um rih. Hluttaw avoi 12nak ah Chin Miphun nih kan sunhsakmi Chin Miphun Ni cu phungning (official) te in zungkhar siseh tiah ramkulh hluttaw nih biakhiahnak kan tuah. Asinain ramkulh cozah nih ramkomh cozah sin ah chuahpi le fehternak laak a hau rih” tiah Chin ramkulh hluttaw Speaker Pu Zo Bawi nih a chim.

Chin ramkulh hluttaw Speaker Pu Zo Bawi

Khual Lutchuak
Chin ramkulh khual lutchuak hi kumhnih chung ah lethnih tluk a hung karh deuh. 2016 ah ramchung khual lut hi 5251 le ramleng khuallut hi 1761 an si. 2017 kum ah ramchung khuallut hi 11047 le ramleng khuallut hi 2454 an si tiah theih a si.

Ramhnih Hnatlaknak
“Atu hi Myanmar le India ram hnatlaknak ning in India ram bawmhnak he Rihkhawdar market in Myanmar ram, Tedim khuapi tiang lam thar kawl in kan chunh i kat-ta-ya lam phahnak kan tawlrel lai. Cun, Rihkhawdar in India ram Zokhawthar kar i a ummi hlei zong thir concrete hlei in donh than a si lai. Hi hlei donhnak ding ramhnih hnatlaknak min kan thut cang. Falam peng Leilet khua le India ram Vaphai peng ramri market hun ding zong ram hnih hnatlaknak kan ngei cang” tiah Chief Minister Salai Lian Luai nih a chim.
Chin ramkulh set-hmuh let-hmuh thanchonak ding ramkulh cozah nih a tawlrel i 2017-18 kum ah small le medium rian caah tangka karh a soktu 221 tiang an bawmhchanh khawh hna.

Minister Salai Isaac Khen

“Chin ramkulh caah small le medium rian thanchonak ding master strategy 23 tiang kan suai cang. Hiti kan suaisaam tikah a biapi in Chin ramkulh cu SMEs zone pali a dangte cio tuahding in kan tawlrel. Tangka karh hmuhnak caah Myanmar Economic bank he i pehtlaih in kan tawlrelti” tiah Minister Salai Isaac Khen nih a chim.

Fimcawnnak lei thanchoternak caah ramkulh cozah nih 2016-17 kum ah sianginn 221 level an cawisan khawh i sianginn 121 a thar an sak khawh pin ah Chin ramkulh he aa pehtlai in tualchung curriculum grade 2 tiang an khawmhsuat khawh.

“Degree ngei nica thlahlawh 10242, siangniamrun chimtu 2163, sianglairun 1443 le siangsangrun chimtu 405 rian kan pek khawh hna. Chinram thanchonak caah a biapi tukmi minung thazaang le fimthiamnak thanchoternak caah 2016 ah Hakha college hunnak le Education College zong 2018 February thla ah hunnak kan tuah khawh. Cun, Falam Nourishing Training sianginn ah kum fatin siangngakchia 66 an kai kho i tukum ah 83 tiang cohlannak kan tuah khawh cang” tiah Social Affair minister Pu Pau Lun Min Thang nih a chim.

Minister Pau Lun Min Thang

Ngandamnak kong ah fapawi le kumhnih tang ngakchia 10513 hi bawmhnak an pek khawh hna. Kum 90 cung tar bawmhnak zong an pek khawh hna tiah kan theih.

“Chin ramkulh thanchonak caah Chin ramkulh chung ah khua a sami zapi thapeknak le forhfial thazaang peknak hi lunglawmte in kan don, kan cohlan. Chin ramkulh leng ah a ummi Chin miphun hna, mifim, cathiam, rian ngeitu zapi nih Chin ramkulh ah ra u law riantuanti hna usih. Kan zapi i bawm in Chinram a thanchonak ding a kapkip in i bawmh cio ding kaan sawm hna” tiah Chief Minister Salai Lian Luai nih a chim.

Hakha khuapi chung nylon kat-ta-ya phah lio

Ref: MRTV facebook

About The Author

Na ruahning rak langhter ve.. (Leave a comment)