Mah Duh Zawng “Democracy”; Pi Suu Kyi Le NLD Cozah: Salai Sang Hnin Lian

0

Myanmar's NLD party leader Aung San Suu Kyi smiles with army members during the handover ceremony of outgoing President Thein Sein and new President Htin Kyaw at the presidential palace in Naypyitaw March 30, 2016. REUTERS/Ye Aung Thu/Pool TPX IMAGES OF THE DAY - RTSCSFP

Biadomhnak: Kan hnu November 2015 Ramkomh Kawlram ah a zalong bikmi rampi thimnak an tuah khawhmi cu tuanbia ah philh khawh lo dingmi a si tiah mitampi le catialtu tampi nih chimrel lengmang theo. Nihin ah cun a kum a hung tling duahmah ko cang. Kan hnu kum hrawng ah Ramkomh Kawlram cu ram thar hlikhlek, ‘Democracy’ in a hruai dingmi le ramkhel he pehtlai in zalonnak a um dingmi ah hun ruah colh a si. Nain, tuanbia ah a tang dingmi a zalongmi thimnak kan timi nih kum khat chung ah zeidah a hrin timi hun zoh ah lungtling cu a si hrim lo. A ruang hun zoh tikah a thawk hrim a tha tuk lem lomi, ram miphun duh lo bu le zolongte in thimfung kan pek lomi mah duhzawn phung nih a kan hren. Cu phung chung in zalongte in kan thimmi hna zong nih rian an tuan ve tikah mah duhzong phunglam cung in mah duhzong in chimrel, khuakhan ve a si tikah kan ram uknak le nihin dirhmun hi mah duhzawng ‘Democracy’ vun ti ah siarem lo ding le a palh vun ti awk a um lai lo dah.

Nain, mah duh zawng ‘Democracy’ hruaitu ding ah teitu a simi cu kum caan saupi uknak tha lo ralkah dodaltu le “Democracy Milem” tiin chuankhan mi le upat pekmi Pi Suu Kyi nih a hruaimi NLD an si. Cu tik ah a hopoah nih ruahchannak he hngahhlang cio cu a hung si. A lungtling he tling lo he, Pi Sui Kyi le NLD nih cun hun kan hruai phot ko tuah hna seh tiah hun ti cio a si. A ruang cu thimnak ah teitu an si lawng silo in, anmah hlei a ho dang bochan awk cu kan ngei fom lo cu kan ti. A hopaoh nih nawlngeihnak an tlaih lai dingmi cu i ngeih cio a si. Hihi a ruang cu zei dang thil tampi ruang ah si lo in, thimnak lio hrimhrim i Pi Suu Kyi nih mipi le thimfung thlatu lungthin ah hmunhma a lak tukmi le caan saupi mipi nih rak dirpimi a sinak ruang bik ah a si. Nain, cu nih a chuahpimi le NLD nih an nawlngeinak an hman ningcang hun zoh tik ah, mah siaremnak ning le duh sazawng in tawlrelmi ‘Democracy’ phun ah a hun tla. Cucu, kan char khawh tawk pathum li hun zoh hna usih;

1. Pi Suu Kyi Phungphai Cung Ah Aa Chia

Thimnak ah teinak hmuh ding in a cawlcangh cuahmah lio ah siseh, thimnak a hun dih i, teinak hmutu dirhmun an hun phanh le cangka in Pi Suu Kyi nih mipi le media hmai ah Ramkomh Kawlram Phunghrampi nak cung deuh ah a chiahmi kong cu a chim lengmang. President ka si khawh lo zong ah phung ning tein a tlingmi President cung ah ka um lai. Keimah nih biakhiahnak ka tuah lai ti cu a biameilah pakhat ah a hung i cang. Guardian nih cun, “Pi Suu Kyi nih Ramkomh Kawlram cozah thar kong he pehtlai in zei poah biakhiahnak tuah ding ah bia a kam” tiah a tial. Cucu, phunghrampi ning in uktu sinak kham ka simi nih zeihmanh a ka dawnlo timi langhternak ah a chimrelmi hna an si. Nain, Rule of Law timi phungphai nih tha tein kan runh dih seh tiah aupi lengmang lio ah a si fawn. Ruah thiam awk ah a thar ngaingai!

2. Duhmi Phungphai Ulh, Duhlomi Hnawn

NLD nih 2015 thimnak ah teinak hmuh ding in a biapi le fakpi an aupi mi cu 2008 phunghrampi remhthannak ding kong hi a si tiin kaa fiang. Pi Suu Kyi le a party NLD nih Ramkomh Kawlram tulio ngeihmi phungphai le upadi vialte an duh dih pek, duh dih lo pek ah an tuah ning a hman lo. Phunghrampi thlennak ding ah an aupimi cu teinak an hmuh hnu ah kaltak riangmang in, a duhmi poahpoah kha hramhram in an ulh, an pom, an hman nain a dang vialte kha an hnawn dih. Phung ning tein phungphai thlennak nihin tiang zei ngaingai an chuahpi rih lo. Chimrel le ceihkhan ding zong ah an aw-aan a lang lo tluk khan a si. An sining zoh tik ah, hramhram in mi uktu a simi Ralkap cozah cu kan thlen lai i, Democracy phung in kan kal lai a timi he ruah ah thleidan an har ngaingai cang.

3. Mah Siarem Ning Hawih “Democracy”

A taktak le a ngaingai ahcun, Pi Suu Kyi le amah hruaimi NLD siseh, Kawl miphun vialte nih cun anmah duh zawng le siarem ning hawih ‘Democracy’ phung pei an thim lengmang ko cu. Tutan, 2008 phunghrampi ning in a chuakmi Ramkomh Kawlram Democracy hlan ahhin Kawlram phung in kalpimi Socialist phung zong a rak um cang. Anmah siarem ningte in sersiammi ‘Socialism’ le ‘Democracy’ phung khi an si ko. Kan hnu November 2015 rampi thimnak zong ahkhan, a ngaingai ahcun, Rohingya pawl thimfung thlaknak nawl ngeilo ding in khenkhamnak ah NLD nih tamtuk an rak bawmh tiah Global Research Canada nih a tial. Cucu, NLD lawng nih a dirpi silo in, Kawl miphun tampi nih miphun dang a simi Rohingya cu thimfung thlaknak nawl an ngeih lo nak hnga ding caah fakpi in lamzawh tiang in duhlonak an langhter. Anmah Kawl miphun cu an duh ning poah in volleyball an poh hei ti ko u sih! Anmah an duhnak zawnte a simi Democracy cu an i lak i, anmah nih an duhlonak zawnte a simi Democracy covo, thimfung thlaknak nawl cu an khen kham fawn. Cu bantukin lamzawh in a dirmi Kawl miphun hna cu NLD nih teinak a hmuh khawhnak hnga ding caah fakpi in a dirmi an si thiam. 2007 Saffron Revolution hna zong kha a rak si cumu!

4. Hluttaw le Cozah Le Party An I Cawlpawlh

Kawlram phunghrampi ah cozah luh cang hnu cun Party rian kemh a ngah ti lo. Party nih cozah ah va thlak zong phung a tlai lomi a si. NLD nih cozah an hruainak ah Pi Suu Kyi le U Win Htein maw an rian a ngan bik ti awk in a um. Ramkomh Minister chuahding kong ah President lawng nawl a ngeimi NLD Party in Win Htein tu nih nawl a pek. Cu bantuk phungphai le hruaining cawchrup cu Democracy mui a chiatter taktak khi a si.

President hlun U Thein Sein cozah chan le hluttaw haotu U Shwe Mann chan bantuk in Democracy phung ah a biapi mi cozah le Hluttaw i rengh, i ngiathhlai hi a tam. Ramkip mifim hna le media tampi zong nih Kawlram Hluttaw le Cozah kar an i renghning (check and balance) cu tampi an thang that. Atu NLD ahcun a si ti lo. Cozah nih Hluttaw zong hruai dih ding in a um i Hluttaw zong nih cozah bochan tuk in a um. Cozah harnak a pe hna ding MP nih biahalnak tuah hna hlah uh ti bantuk hna in Hluttaw haotu nih ralring a pek bal hna. Hi bantuk in Hluttaw, Cozah, Party tiah then lo in, emkhat, bor khat in kan kal peng ahcun “Party pakhat zaangkhawn uknak” (တပါတီ အာဏာရွင္ စနစ္) he kan i dannak a um lai lo.

Hi bantuk mah duh zawng “Democracy” nih mizapi lung a hrinter lai. Tlangcungmi nih zumh lonak a chuahter lai. A hlan bantuk mipi kan si ti lo. A tha, a chia thleidannak le ramkhel hngalhnak kan ngeih cang. Cucaah mah duh zawng “Democracy” hmannak hi tuah lo hrimhrim a herh cang.

Tlangkawmnak

A donghnak ah “Mah Duh Zawng Democracy” nih cun, kan rak zumhmi le ruahchanmi kha a phicuak taktak ah a phanhter kho lo. A fawinak in zumhmi le a phichuak i khahlonak a chuahpi. Pi Suu Kyi le NLD nih rampi an hruai ningcang ah a dikfel lo le a hmanlo leikap a kal thluahmah tik ah mipi lungthin ah ruahchannak a zor thluahmah. NLD nih cozah an tlaih hnu an sining zoh tik ah, an chim ning he a khatmi a um liangluang bantukin a khat lomi zong a tam. Anmah an duhnak zawn ahcun, an chim ningte in an tuah nain, an duhlonak zawn ahcun an hna an i cheh. Pi Suu Kyi nih President cung ah ka um lai a timi kong ahcun, a chim ciami fehternak ah President nih a tuah ding a simi rian tiang a chanmi a tam ngai taktak. Tahchunak ah President zung nih cathan (statement) chuah dingmi zong president cung a sinak langhter duh ah Pi Suu Kyi zung in a rak chuak. Ramkhel ruang ah thongtlami luatternak tbk. tiang Pi Suu Kyi min lawngte in a hung chuak.

An duhmi phungphai le upadi cu an ulh nain a duhlomi cu an hnawn dihnak kong ah lungtlin awk cu a har ngaingai. Phungphai nih runhnak (rule of laws) um seh timi ah a phungphai hrimhrim lungtlingmi a si lo tik ah a har. Phung nih sualnak a tahmi khing ah a felfai kho lo. Ralkap cozah nih ser ciami chung in an duhmi cu an lak liangluang fawn. Nihin ni ah Ralkap nih hruaimi USDP cozah hmanh nih biatak tein an hman tuk lemlomi Telecommunication Laws, 66 D cu voi 19 tluk thla 7 chung ah an hman cang. Media pawl cu hramhram cawl kholo ding in an tlaihhrem nawn cang hna. USDP cozah nih phung an ser hnu kum chung ah voi 10 fai lawng an hmanmi a si. Cu bantuk in an duhnak zawn an hmanmi tete a um liangluang.

Cucaah, Ramkomh Kawlram ah Democracy thlennak le thanchonak tak a chuah khawhnak ding ahcun Kawlram miphun vialte, Kawl lawng silo in, miphun dang le tlangcung miphun vialte nih a tlukruangmi sining kan ngeih khawh tik lawng ah a si lai. A ngan deuhmi le miphun ngan deuh a simi nih anmah duh sazawng in an kalpi chung poah ahcun, thlennak dikfel tak le thanchonak cu a chuak kho bal lai lo. Barawh zat a simi Naypyidaw le kiangkap ah khuasa mi hna lawng nih an duh ning poah in an tawlrel chung poah ahcun, zeihmanh hlawh a tling lai lo. November 2015 thimnak in hramhram uknak (Dictatorship) phung cu zauk (Democracy) phung ah kan thlen cang tiah kan ti khawh men. A si rih lo. A minung lawng a thleng i, thimmi hramhram uktu le mah duh zawng in kalpimi Democracy phung tu ah kan i chuah.

Catialtu Sala SH Lian cu Fidi Foundation (The Chinland Post) ah Program/Managing Director a tuan liomi a si. 

About The Author

Na ruahning rak langhter ve.. (Leave a comment)

%d bloggers like this: