October 10 Lungthin Ngandamnak Ni- World Mental Health Day
October 10 Lungthin Ngandamnak Ni- World Mental Health Da
Salai Mangpau | Ocotober 10, 2023 — Minung nunnak ah pumsa ngandamnak a biapit bantuk in lungthin ngandamnak lei zong a herh ngai mi thil a si.
Vawlei cung minung a si mi paoh nih nifatin duhherh mi caah khuasaktinhtuknak ngei in cawlcangh cio a si tik ah lungthin lei ngandamnak hi kan philh ṭheu tawn.
Lungthin lei kap ah lungfahnak, launa, tihnak, in lungthin damlonak a phunphun a um chung in a hnu ah cun khuaruat khawh ti loin lungzornak tiang a phan.
Vawlei cung ah keimah caah cun keimah ka ṭha bik ko ti mi lungput ngei zungzal a herh. Vawlei cung ahhin hohmanh i bochan hna hlah. Mi nih an kan bawmh lai, mi nih an kan hnemh lai ti mi zong i bochan hna hlah. Keimah caah cun keimah hi ka ṭha bik. Keimah caah cun keimah hi bawmtu ka si timi lungput le ruahnak ngeih khawh i zuam.
Mitku thaw tein hngilh khawh ding, ih caan suimilam 7-8 tiang hngilhpiak ding. Thinlung zawtnak, nun beidongnak a tuar mi hna zohkhenhnak lam phun tampi a um. Minung pakhat le khat zawtnak a langhning aa khat cio tik ah i thlopbulning lam tampi in a um ve.
Lungthin lei thlopnak (Psychotherapy), Siizung kai in thlopnak (Hospital and Residential Treatment), Innchung te ah thlopnak (Lifestyle Treatments and Home Remedies), Biaruahnak in thlopnak (Talk Therapy), Electric dat he thlopnak (Electroconvulsive Therapy) hna in thlop khawh a si.
Pumsa damnak ding caah cun, Excise pumsa cawlcanghnak a phunphun tuah, Lamkal- Working, Ti Lio ding, phun tampi an um. Cun, hla ngaih pah ding, Ngandamnak he aa pehtlai mi eidin piak a herh, Zaan mitku thaw tein hngilh khawh i zuam ding, thahri le pumsa (body massage) hmeh/nampiak pah lengmang a herh.
အောက်တိုဘာလ (၁၀) ရက်နေ့ဟာ World Mental Health Day
လူသားတွေအတွက် ကိုယ်ခန္ဓာကျန်းမာရေးဟာ အရေးကြီးသလို စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ကျန်းမာရေးဟာလည်း အလွန်အရေးပါတဲ့ အရာတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။ကျွန်တော်တို့လူသားတွေဟာနေ့စဉ်ဘဝမှာအလုပ်နဲ့ကိုယ်ရေးကိုယ်တာကိစ္စရပ်တွေအတွက်ရုန်းကန်လှုပ်ရှားကြ ရင်း သတိမထားမိဘဲ စိတ်ဖိစီးမှုတွေ များပြားလာတတ်ပါတယ်။
ဒီလိုစိတ်ဖိစီးမှုတွေ တဖြည်းဖြည်းများလာတဲ့အခါမှာတော့ ဘယ်အရာကိုမှ မတွေးတောနိုင်တော့ဘဲ နောက်ဆက်တွဲ စိတ်ဓာတ်ကျခြင်းတွေအထိ ဖြစ်လာတတ်ပါတယ်။ ဒီလိုဖြစ်လာပြီဆိုရင်တော့ ကိုယ့်ကိုသေချာနားလည်ပေးနိုင်ပြီး အကြံပေးနိုင်တဲ့ စိတ်ကျန်းမာရေးဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးပေးနိုင်သူ (သို့မဟုတ်) အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ သေချာစွာ ဆွေးနွေးတိုင်ပင်သင့်ပါတယ်။
စိတ်ဖိစီးမှုလျှော့ချဖို့ အခြားသောနည်းလမ်းတွေအဖြစ် ဆောင်ရန် ရှောင်ရန် အမျိုးအမျိုးရှိတာမှာ၊ ဆောင်ရန်အနေနဲ့ ဘဝနေထိုင်စားသောက်ပုံ (Lifestyle) ပြန်ချိန်ညှိယူတာလည်း ပါဝင်ပါတယ်။ ဒီမှာလည်း အရေးကြီးတာက စိတ်ဖိစီးမှု (ဒေါသပေါက်ကွဲတာအပါအဝင်) ကို ရထားတွဲတွေဆက်သွားသလို ဆက်လွှတ်မထားဘဲ သတိချပ် ခေတ္တရပ်လိုက်ပြီး၊ အဖြေရှာနေချိန်နဲ့ နောက်ပိုင်းမှာပါ ကောင်းကောင်းအိပ် (အချိန်မှန်အိပ်၊ အိပ်ရေးဝအောင် ၇ နာရီ – ၈ နာရီခန့် အိပ်ပျှော်အောင်အိပ်)၊ ကျန်းမာရေးနဲ့ ညီညွတ်အောင်စားသောက် (အသီးအရွက်စားတာနဲ့ ဆိုင်ကနေ အမြဲမှာမစားဘဲ ကိုယ့်အိမ်မှာပဲ လတ်လတ်ဆတ်ဆတ် ချက်ပြုတ်စားတာ၊ ရေများများသောက်ပေး)၊ လှုပ်လှုပ်ရှားရှားနေ (လေညှင်းခံရင်း လမ်းသွက်သွက်လျှောက်၊ ရေကူး၊ အေရိုးဘစ်၊ တိုင်ချီ၊ အားကစားလုပ်) တာမျိုး နေထိုင်စားသောက်ပုံကို ထိန်းညှိပြောင်းယူလိုက်တာပါ။ စိတ်ထောင်းလျှင် ကိုယ်ကျေသလို ကိုယ်ကောင်းရင်လည်း စိတ်ပြန်ချမ်းသာသွားလေ့ ရှိတာကြောင့်ပါ။
ကိုယ်နဲ့စိတ်။ကိုယ်ကျန်းမာရေးကို ဂရုစိုက်တယ်။ နေမကောင်းရင် ဆရာဝန်ပြတယ်။ စိတ်ကျန်းမာရေးလည်း ဒီအတိုင်းပဲ အခုန ကျနော်ပြောတဲ့ လက္ခဏာလေးတွေ ရှိလာရင် ဆရာဝန်ကို ပြပါ။ ပြောပါ။ ဒါက ရှက်စရာ မဟုတ်ပါဘူး။ စိတ်ရောဂါဖြစ်ရင်လဲ ငါတော့ စိတ်ဒီလိုလေး ဖြစ်နေတယ်။ ဘေးနားက ပတ်ဝန်းကျင် ပိုပြီးတော့ ပံ့ပိုးပေးလို့ရမယ်။ စကားတွေ ပြောပေးလို့ရတယ်။ ဂရုစိုက်ပေးလို့ရတယ်။ ဒါဆိုရင် စိတ်ရောဂါက ပြန်ပြီးတော့ ကောင်းလာမယ်။ စိတ်ရောဂါက ဆေးတစ်ခုတည်းသောက်လို့ ပျောက်တဲ့ရောဂါ မဟုတ်ဘူး။ သူက ဆေးလည်းသောက်ရမယ်။ စိတ်ဓါတ်ဆိုင်ရာ ကြံ့ခိုင်ဖို့လည်း လုပ်ရမယ်။ ပြီးတော့ ပတ်ဝန်းကျင် Social ကလည်း Support လည်း လိုတယ်။ ဒီသုံးခုပေါင်းမှ သုံးကြောင်းထောက်လိုက်မှ စိတ်ရောဂါက ပြန်ပြီးတော့ ထောင်တက်သွားမယ်။ အဲဒီတော့ မရှက်ပါနဲ့။ ဖြစ်လာရင် တစ်ယောက်ထဲ ကြိတ်ပြီးတော့ မခံပါနဲ့။ ကူညီမှုကို ရယူပါ။ ဘေးမှာ ကိုယ့်ရဲ့မိသားစု။ သူငယ်ချင်း အသိုင်းအဝိုင်းကို ပြောပြီးတော့ ပံ့ပိုးမှုကို ရယူပါ။
About The Author
