Chin Ramkulh Kokek Thil Mansung A Chuakmi Le Cawh Le Lak Aa Timmi Company Na Hngal Cang Maw?

0

Salai Holy Tawk Tling Thang| 2018 March 1| Mi tampi cu Chin ramkulh cu zei hmanh thil chuak a um lo, minung lawng kan chuak an ti. Cucu a hmaan taktak hnga maw, fak deuh in ruah a herh. Kachin ram bantuk in lungvar man sung chuak hmanh hlah sehlaw, minung lawng cu kan chuak lo. Kan ram ah thil man sung tampi a chuak ve ko. Cucu zei dah a chuakmi an si? Cu thil mansung cu an him maw? Cawh le lakding ah a helhtu company zeizat dah an si timi zoh usi.

Chinram chung ah leitang thil chuakmi lungvar

Thil Mansung A Chuakmi Phun Le A Chuahnak Hmun

Chin ramkulh kokek thil mansung leitang chuakmi (mining) fiangtein Chin ramkulh nih an hmuh khawhmi phun (6) cu; steatite (ကံ့ကူဆံ), Copper (ေၾကးနီ), Chromate (ခရိုမိုက္), Limestone (ထုံးေက်ာက္), Nikel (နီကယ္), Iron (သံ) an si.

A cunglei thil man sung langhtermi phun (6) hi hmun zeizat ah dah an um? Steatite hi hmun (4), Copper hmun (2), Chromite hmun (14), Limestone hmun (10), Nikel hmun (5) le Iron hmun (5), a zapi hmun (40) ah an hmuh. Chin ramkulh ah kokek thil mansung tampi a chuahnak cu Paletwa, Tonzang, Kanpetlet le Falam ah a si. Atu an hmuhchuahmi pin ah an hmuh rih lomi le an hngalh rih lomi thil mansung tampi a um kho.

Ramkomh le ramkulh cozah sin ah Chin ramkulh kokek thil mansung hlathlai le lak ding in a sokmi hi 2014 June thla tiang ah company 23 an si cang tiah Chin ramkulh Forestry and Mining Ministry zung cazin ning in theih a si.

A Sokmi Company Cazin

Cu company 23 cu; Patamia Nagar Company, Yadana World Mining Company, KBZ Power Mining Company, Linlet Taungcia Company, Chinland Dragon Mining Company, En Jin Industry and Mining Company, Moeyan Phauk Nagar Mining Company, Sein Naychi Lyn Company, Yenattha Nagar Family Mining Company, Sui Vakok Company, Na Ma Ha Company, Mupi Nagar Company, Khunu Nagar Company,  Kyawsua Mining Company, Kantarya Seinn Company, Real Land Copper Mining Company, Nortpetro Chem Coporation Limited, Naylah Company, Huaxing International Mining Company, Tu Thwin Mining Company, B2 Group, Thinsu Aung Company, Ruby Dragon Jade & Gems Company, an si.

Kanpetlet Peng Ah A Chuakmi

 Chinland Dragon Mining Company nih Kanpelet peng Kyauksitchaung ah a ummi Copper (Ceni), Chromite, thir (Iron) aa cawhmi lung ekah 49.50, Moeyan Phauk Nagar Mining Company nih Kanpelet peng Laypa khuakomh, Yechaung ah a chuakmi Copper le thir aa cawhmi lung ngan pawl ekah 780, Sein Naychi Lyn Company nih Kanpelet peng Yinkuai tlang ah a chuakmi thil mansung hlathlai ding, Yenattha Nagar Family Mining Company nih Kanpelet peng Laypung ah a chuakmi Copper, Chromite le thir aa cawhmi lung ekah 792, Sui Vakok Company nih Kanpetlet peng Maungtaw-Hnamahdaw tlang ah a chuakmi Copper, Chromite le thil aa cawhmi lung ekah 1033 le Kyauksitchaung ah a chuakmi ekah 49.50 hlathlai le lak ding in an sok.

            Na Ma Ha Company nih Kanpetlet peng ah a chuakmi Darsen (Copper) ekah 10131, Mupi Nagar Company nih Kanpetlet peng Maungtaw-Hnamahdaw tlang i a chuakmi Darsen (copper), Chromite le thir aa cawhmi lung ekah 49.50, Khunu Nagar Company nih Kanpetlet peng Ciatmauktaung (ekah 49.50) le Maungtaw-Hnahmahdaw tlang i a chuakmi Darsen, Chromite le thir aa cawhmi lung ekah 49.50, Kyawsua Mining Company nih Kanpelet peng i a chuakmi Chromium ekah 1006, Kantarya Seinn Company nih Kanpetlet peng Yinkuai tlang ah a chuakmi copper ekah 800 le thing ekah 1100, Real Land Copper Mining Company nih Kanpetlet peng ah a chuakmi mansung thil hlathlai le lak ding in an sok.

Mway taung pha taung

Tedim, Falam Le Kanpetlet Peng Ah A Chuakmi

            Yadana World Mining Company nih Tedim peng Bupibuam-Dawlyin khua ah a chuakmi Chromite ekah 49.5, Sal & Son Company nih Tedim peng Waibar tlang Mainuai khua ah ekah 7000 vawlei tang thil lak ding, Nortpetro Chem Coporation Limited nih Tedim peng Nikel, thir aa cawhmi lung, Falam peng Pamonchaung ah a chuakmi Chromite, thir aa cawhmi lung metric ton 1330 le Kanpetlet peng Yinkuaitlang ah a chuakmi Steatite, Nikel, Chromite phun (3) aa cawhmi metrix ton 2800, Patamia Nagar Company, Naylah Company le Moe Yan Phauk Nagar Company nih Kanpetlet peng  Laypung-Yechaung ah a chuakmi leitang chuak thil mansung lak ding in an sok. Laypung-Yechaung ah a chuakmi thil mansung Patamia company nih ekah 800, Moe Yan Phauk Nagar Company nih ekah 780, Patamia company thiamthiam nih Yinkuai tlang ah a chuakmi ekah 1000 an lakmi cu Khonu mizapi thatnak a tuahmi bu nih an dohdalh.

Mindat, Tonzang, Falam Le Hakha Peng Ah A Chuakmi

            Linlet Taungcia Company nih Matupi peng Daidin khua pawng chuakmi thir dat ekah 110.19, Huaxing International Mining Company nih Tonzang peng Phaidim khua ah a chuakmi Chromite, Tu Thwin Mining Company (ekah 4950) le En Jin Industry and Mining Company (ekah 2170) nih Falam peng Waibulah le Hakha peng a chuakmi Chromite, KBZ Power Mining Company nih Falam peng Hantha, Yesu, Sihta ah a chuakmi Chromite-Cr2O3 42.97 hlathlai le lak ding in an sok.

            B2 Group nih Mindat pengkomh ah a ummi Farthing le Hakha peng farthing Sakta, Zathal, Lungkhar le Timit, Thinsu Aung Company nih Thantlang peng Hnaring, Timit, Dongva, Loklung le Lamtuk farthing lak le thlor ding in an sok.

            North Mining Investment Company nih Chin ramkulh leitang chuak thil mansung lak le chuah ningcang mizapi sin chimfiannak tuah le ningcangte lak khawh ding in an sok. Ruby Dragon Jade & Gems Company nih Chin ramkulh chung chuak Limestone (thungcioh) L.O.I-26.32, SiO2% -27.58, AL2O3% – 5.62, Fe2O3% – 3.58, CaO% – 32.81 le MgO% – 2.14 an hlathlai i an hmuhchuahmi cu lak ding in an sok.

            “Chin ramkulh leitang chuak hlathlai ding le lak ding in company 23 nih Kawlram ramkomh cozah sin ah an sok. Chin ramkulh nih lak le cawh ding in nawlpeknak nawl an ngeih hna lo caah ramkomh cozah sin ah an sok.

Chin Ramkulh Tupi Hual Ah Hngalh Rih Lomi Thil Mansung Tampi A Um Kho?

Chin ramkulh tupi ah thing, pangpar, ramh le belh tbk. thil man sung le sii le ai caah a thami thi man sung tampi a um kho tiah ramdang mi hlathlaitu nih an ruahdamh. A bik in Khonumtung Tupi Hual Ro Dum, Bawipa Tupi Hual, Kyauhpandaung tupi hual, Zinghmuh tupi hual ahhin sii le ai caah a tha dingmi thil mansung thinkung, ramhnah tampi an um tiah ecotourism thiamsang nih an chim.

            Hi company 23 sokmi chung ah thing mansung kan ngeihmi tlor le thinghak an i tel lo. Hi vialte company 23 ramkomh cozah nih a cohlan hna ah cun hi hnu kum hnih ah Chin ramkulh cu a kakkaro lawng a taang kho.

Victoria tlang (Khonumthung tlang)

Chin Ramkulh Ah Thinghak Le Tlor An Him Maw?

            Chin ramkulh thinghak le tlor tampi a chuak. Thinghak le Tlor hi Kanpetlet, Paletwa, Hakha le Falam ah tam bik a chuak. Falam peng le Hakha peng ah a chuakmi a kumtin company nih an hau, an lak zungzal. Cu an lakmi cu Chin ramkulh thingram le leitang thilchuak ministry zung nih kan hngal lo. Ramkomh cozah nawlpeknak in an lakmi a si. Chin ramkulh cozah hngalhpinak le nawlpeknak aa tel lo an ti. Chinmi nih kanmahte in uknak le khuakhan lairelnak nawl kan ngeih hlan ah kokek thil mansung lakter lo hi a biapi tuk. Lak an timh zong ah vawleicung kokek thil mansung cawh le lakning (International standard) in muaitaam le thonghtham a hau. Cuti thonghtham a si lawnglawng ah tualchung khuami le kan ram caah hlawknak a chuahpi lai.

A cunglei thil mansung kan ram ah a chuakmi a tam deuh cu pipu chan in rak hmuhmi an si lo. Nizan nai lawng in hmuhmi an si. Hlan pipu chan le tuante in rak hmu hna sehlaw Kachin ram, Phakant, Maisu tibantuk in kan ram cozah nih a cawh in a lak dih cikcek lai. Hihi Pathin nih a kan khuhpiakmi Chinmi rothil a si. Kan Chin ram chung ah Pathian nih a kan hunpiak rih lomi kan hngalh, kan hmuh rih lomi “Rothil, Thil Mansung” tampi a um kho rih. Cucaah, Pathian nih pekmi “Rothil” hi ningcang lo in cozah nih a kan lakpiak nakhnga lo kan ram tupi le thingram hi kilven humhak khawh i zuam cio usi.

Biakilh: A cunglei langhtermi cu company nih ramkomh cozah sin ah an soknak file Chin ramkulh Forestry & Mining Ministry zung ah lakmi an si.

Ref: Hi cabia cu Chin Digest a hmasa bik chuak ah rak tial cangmi a si.

About The Author

Na ruahning rak langhter ve.. (Leave a comment)

%d bloggers like this: