COVID-19 TAWLRELNAK KONG AH PUMPAK SIAHERH

0

| Zathawngcin – April 29, 2020| Hi ca ka tial tik ahhin keimah cu sibawi zong ka si lo bantukin, mah zawtnak kongah theihhngalhnak zong ka ngei lo. Pumpak siaherh in mah ruah i ruahmi van langhter mi asi.

  1. Tlangrai in Zawt hi SUAL a si lo.

Atulio Covid-19 cu tlangrai asi cu zapi theih asi. Hizawtnak ngeih hi, SUAL asi lo. Cucaah a ZAWMI zong nih Ningzah ding le i phuhrun ding asilo bantukin a zawmi zong kha phundang in zoh lo ding asi. Vawlei cungah ah Bochanmi tampi an zaw ko. An ning a zak lo. An nek hlei hna fawn lo.

Tahchunnak ah:

  • Boris Johnson (UK Priminister)
  • Chris Cousmo (CNN Biachimmi)
  • Todd McShay (ESPN riantuanmi)
  • Marianne Faithful (Hlasak Minthang)
  • Frederick Thomas (Bronx-Based Rapper)
  • Nick Cordero (Lemcangthiam: Actor)
  • Brooke Baldwin (CNN riantuan mi)
  • Tom Hanks & Rita Wilson (Lemcangthiam Nuva)
  • Ali Wentworth (Capo thiam)
  • Sturgill Simpson (Hlasak Minthang)
  • Wreckless Eric (Enland Hlasak thiam) etc….
  • Mizaw zohtu Sibawi tampi le Nurse tampi an zawt lawng siloin an nunnak tiang a liam.
  • Vawlei cung minthang relcawk lo nih vawleipi theih in Covid-19 an ngeihnak thawng an thanh.

Cucaah Sualnak ruang ah siloin, Tlangrai nih tlunh kha A Zawtu zong nih ningzah ding le thachiat ding le, mi hmai khah lo ding a si lo lawng siloin, midang zongnih mi zaw kha ei lo sa bantuk in zoh lo ding asi. Midam lo hna thazang pek, forhfial le thlacamnak in i bawmh tu hi miphun pi lungput asi. Kan miphun zongnih Covid-19 kongah kan herh deuhmi lungput asi.

2. Covid-19 Zohkhenhnak Timhlamhnak

(A) Mizaw Chiahnak

  • Miizaw hi hmundang te ah chiahnak hmun tawlrel ah a tha hnga.
  • Chin Christian College thlangka i Malaysia ummi Laimi nih rak sak mi inn hna kha hman awk ah a vatha hnga ma?
  • Khuachung ah a umi Sianginn pakhatkhat silole, lawnter awkah a tha dingmi in le lo pakhatkhat (Hakha ahcun Khaikam Lentercelhnak inn tbk..)
  • USA zongah Sizung an kal nak tu ah Zawtnak an vaa lak a tam ngai caah, Covid-19 mi zaw hi hmundang lawlaw ah thlop ahcun a tha ngaingai hnga.
  • Hmundang ah chiah tik tu ah, Kawl Media pawl ah kan hmuhmi RUA Inn hna i mi damlo chiah kha cu a si kho hnga lo.
  • Laimi cu mi men lo kan si ve caah a tha tein, Inn tha pipi chungah tawlrel kha kan si awk asi hnga.

(B) Zohkhenhnak Thilri

  • Mizaw zohnak ah a herh chommi thilri vialte hi lamkip in i bawmh cio in tuaktan nak ser.
  • Chin Cozah nih tamtbik tuanvo lak in Inkhun le mei (Electric) le, Zokhenhtu Sibawi le Nurse pawl thutdirnak tawlrel dih ding.
  • A herhmi thilri dang vialte kha ramchung ramleng ummi vialte i bawm in Khuahlum kan nau le nih an tuahmi; Tck. Hakha Covid-19 Response tbk.. rinh in tawlrel ding.
  • Hi zawn ahhin Mino lawng rinh siloin Cozah, Khuanukhuapa le khuachung bu dangdang dihlak riantuan ti dih ah hma a kal deuh hnga.

(C) A Herhmi Tangka

  • Covid-19 cu vawlei pi ral asi caah kanmah chung, kanmah khua le keimah he aa pehtlai lo tiah daih a ngahmi thil asi lo.
  • Minung dihlak kan ral asi caah a dongh hlan lo Doh ding cu mi vialte tuanvo kan ngei.

   a. Hakha Chung Dir Khrihfabu

  • Hakha Khuachung Khrihfabu vialte nih Covid-19 dohnak ah cuzat an thawh ti sawhsawh men siloin, Pathian rian nan tuanmi thilrit tampi lakah, Covid-19 Dohnak caah a herhmi tangka tampi thawhcio i zuam hi Mission pakhat asi ve ko tiah ka ruah.
  • Hakha Churches nih Sing-50 cio thawh sisehlaw, Sing 1000 leng a tling theu lai.

  b. Hakha ah Bochanmi Mirum Pawl

  • Miphun ralton caan, Mi vialte caah thil tihnung le rawhnak a phak tikah thazang a chuah kho bik cu Mirum pawl an si tawn.
  • Business Insider nih vawlei bochanmi mirum hna nih Covid-19 dohnak caah an i telnak an van langhter mi cheukhat:
  1. Jack Ma (Tuluk Mirumpa)         : $14.5 Million (100 Million Yuan)
  2. Bill Gate (USA)                              : $10 Million
  3. Li Ka-sing (Hongkong)                : $100 Million
  4. Mark Zuckerberg (Facebook)     : $25 Million
  5. Mukesh Ambani (India)              : $66 Million
  6. Jack Dorsey (Twitter)                   : $1 Billion etc…
  • Covid-19 caah mirum pawl nih $100 Billion leng an thawh cang. An chungkhar caah santlai tuk dingmi tangka tampi an ruah lo ningin Vawlei minung vialte Raldohnak ah an hman a herh can a phan. Twitter ngeitu pa hawi hna cu a ngeihmi dihlak in 1/3 (Cheuthum cheukhat) a pek ti asi.
  • Kanmah Laimi zong miphun huap harnak caah kan mirum pawl nan cawl ahcun tampi vawlei ral nan doh asi lawng siloin kan miphun nan dirkamh asi.
  • Lai Mirum hi Pathian thawngin Sing 50 tho kho ding tampi kan in ngeih cang hna lai tihi ruahdamh khawh asi.
  • Sing 50 cio tho usih law, Sing 1000 cu a chuak hnga.
  • Covid-19 damhnak si a um lo caah mizaw bawmhnak ah an hman bikmi cu Thawchuah bawmhnak (Ventilator) asi.
  • Hakha Thantlang zongah Ventilator hi a herhbik te lai.
  • Ventilator hi $11,000 man hna USA ahcun an hman taktak ko lai nain $5000-8000 man hrawng zong an um ko.
  • Kawlram tangka in Sing 80-100 hrawng asi hnga.
  • Lai Mirum chungin Covid-19 caah kan herh bik laimi Ventilator hi Sing 100 man hrawng pakhat cio a tho kho mi minung 10 kan um ahcun bawmtu thabik a va si hnga.
  • Ventilator Lairam phaknak lam hna hi Chin Cozah nih tuanvo a lak khawh lai tiah pumpak in ka zumh.

 

c. Chin Cozah Rian

  • Kan ngakchiat lio ah kan khuaruah a harmi cu Payahkah zungah Kawl lawngte Bawi an rak tuanmi kha asi.
  • Kawl nih tuanphung asi rua tiah kan rak ruah.
  • Pathian thawngin Chin Ram Zung sangbik ah Lai Holh a hmangmi ka pa le lawngte nan hung thutmi cu vawlei cung kan umnak cio in kan rak i lawm tuk. Upatnak kan in pek hna. Pathian nih nan fimthiamnak hmang chin seh.
  • Covid-19 kongah hin Mino phu pakhathnih rinh in cawlcangh i doh khawh ding thil a si lo caah Vawlei ramkip an cawlcangh ning bantuk tein Chin Cozah hi rian ngeibik asi; an cawl cuahmah lai ti zong ka zumh i kaa lawm.
  • Covid-19 a chuah nak hi December 2019 in a si cang. Minung relcawk lo zong an thih cang nak zawtnak asi caah: Chin Cozah hi tampi a cawl ve cang lai tiah zong pumpak in ka zumhnak nolh ka duh.
  • Chin Cozah Cawl taktak, Fak taktak in chun it lo zan it lo in nan kan cawl piak a herh: New York Cozah, Spain le Italy cozah hna zong chun it lo zan it lo in. Sibawi te tluk in an cawlnak zapi theih a si; nan re thei ko seh; Miphun aiawh dingin bochan i thimmi nan si fam cu ta!
  • Covid-19 Dohnak caah Hmaisuangin Ral adoh mi Sibawi vialte, Nurse le sizung lei riantuantu vialte anmah nunnak thap in midang caah a cawl cuahmah mi Sizung lei tuanvo ngeimi vialte zohkhenh dirkamh cu CHIN COZAH rian hrimhrim asi caah kan pa le hna nan i timhlamhnak hi kan Miphun Hmailei caah a biapi tuk.
  • Zei party, Zei party ti len can asi lo: Kawlram cozah nih cunglei biachah mi hngak in tlam a tlinter tu bantuk dirhmun in nan dir zongah a tu bantuk ahhin cun nan ngeihmi Nawlngeihnak kha Riantuan khawhnak le thil tha chuahpi nak caah hman can asi.
  • Mizaw zohkhenhnak le tawlrelnak le mizaw chiahnak hmunhma (Facility) caah a Herhmi Tangka (Budget) Kong ah Chin COZAH nan cawlcanghnak hi Chin Mipi nih kan hmuh ahcun kan caah Pathian thluachuah taktak nan sinak kha a lang khun hnga.
  • Pathian nih nan riantuannak thluachuah seh: Nan fimthiamnak, na thil tikhawhnak, Nan nawlngeihnak vialte chuah in kan miphun himnak caah cawlcangh piak kan zuam chin lengmang ko u.

d. Khuanu Khuapa Tuanvo

  • Atu bantuk Miphun huap ral ton caan ah Khuanu Khuapa dirhmun hi a biapi ngaingai.
  • Cozah hi mipi nih kan thimmi an si bantuk in mipi nih dirkamh an herh
  • Cozah hi Pathian bantuk in kan caah rian a tuan peng ding lawng in ruah ding an si lo i kan cozah hi kan dirkamh hna le khua kan khanpi hna an herh ti tuanvo kan ngeih cu zapi kan hngalhmi asi.
  • Cucaah Khuanu khuapa hna hrimhrim cawlcangh a herh.
  • Hakha Mino rual lawng rinh can asi lo.
  • Khrihfabu kip upattlak hruaitu vialte, Khuanu khuapa vialte khuakhan ti le hmalak ti a herh bik lio caan asi.
  • Miphun sifak kan si bantukin pumpak cun kan thawn khawh lai lo caah kan dihlak kan tan ti a hau.
  • Mizaw zohkhenhnak kongah siseh, Mi zaw chiahnak kongah siseh, Mizaw zohnak ah a herhmi thilri kong vialte zongah a tlamtling maw tling lo ti zohkhenh pi le, tawlrel tu le nawlngeitu hna theihternak (Remind) tuah khawh le bawmh khawh zonghi a biapit tuk lio caan asi caah khuanu khuapa hna nan re rak thei ko seh.

e. Mipi Tuanvo

  • Hi Zawtnak hi damhnak si a um lo caah i chawnh lo lawng kha ralrin khawh nak lam a um ti cu zapi hngalh asi.
  • Cozah nih an ti timen siloin Lengchuak lo tein inn chungah um, mibu ton lo, inn chung kan um zongah Pe-6 hlat in thut timi a thiami hna nih zulhding an timi vialte zulh hi zapi kan tuan vo asi.
  • USA hna zongah kan theih cio bang kan dihlak tein hi nawl hi zulh zuam cio asi.
  • Sizung riantuan tu hna an biapit tluk tein Zapi hi kan biapi ve.
  • Zawtnak a karh lo nak ding caah Chin mi vialte nih mah lungthlehnak te hrimhrim in Nawl kan zulh tiah ruat lo in kan tuanvo a si tiah ruat bu in LENGCHUAH LO, MIBU TONNAK NGEIH Lo i zuam kan herh.

f. Sizung Riantuan tu pawl Dirkamhnak

  • Covid-19 kongah Ralnganbik a ngeimi cu, Sizung Riantuanmi an si.
  • Sibawi vialte, Nurse vialte le Sizung ah tuanvo a ngeimi vialte hna hi an thangchiatnak le an thachiatnak bia le hla chim lengmang can siloin an pumpak in siseh, an chungkhar dihlak in siseh thazang pek an herh caan, dirkamh an herh can, bawmh a herh caan asi caah vawlei cung Lai Miphun vialte nih sizung riantuan pawl hi an si khawh chungin an i zuamnak ah upatnak pek ding le thazang pek thiam ding kan tuanvo ngan bik asi.
  • Italy ram, Iran ram, Tuluk ram, USA, Spain etc… zoh tikah Mah Nunnak thap in Covid-19 ah a cawlcang i, a nunnak a liammi sizung riantuan tu relcawk lo an si.
  • USA ah an biatlang pakhat cu, “Na himnak caah nunnak a pemi minung pahnih an um: Zungzal Nunnak na hmuhnak caah vailam aa putmi Jesuh le Zalong tein na um khawh nakhnga caah nunnak thap in ral a do mi American Ralkap,” an si an ti ka theih theu.
  • A tulio ah kan himnak caah Nunnak a pe mi hna cu, “SIZUNG RIANTUANTU” an si.
  • Cucaah Sibawi, Nurse le Sizung riantuan mi vialte hna caah thlacam piak hna usih law, mah le hawih cio in thazang pek hi lamhlat lamnai ummi Laimi vialte kan riannganbik siseh.

g. I Timhlamh Ningah

  • Laimi cu milu kan tlawm.
  • Falam-Hakha-Thantlang hi kan dihlak fonh zongah kan tlawm ngaingai.
  • Hmunhma umtu hawihin, Falam-Hakha-Thantlang hi hmunkhat ah Covid-19 in dohkhawh ding ah pumpak in ka ruah.
  • Cucaah Cozah zongnih maw khuami zongnih i bawm in Falam-Hakha-Thangtlang hi Hakha ah a ummi, Cunglei ka tial cang bantukin – HMUAHMA PAKHAT THIMIN- Mizaw chiahnak ser hi a tha bik hnga.
  • Mah le khuacio ah mi zaw pakhat cio Har ngaiin zoh kha a um sual kho.
  • Cucaah Minung 200 hrawng tal zohkho dingin Hakha ah hmunhman lak in Covid-19 zohnak tha tein ser lawlaw ah a tha deuh hnga maw?
  • Cozah nihmaw, Mibu zong i bawm i Covid-19 chung vialte mizaw a phor dingmi Ambulance (Mizaw tlunkalpitu) tu tawlrel in, Hakha peng, Thangtlang peng le Falam Peng lamnaih deuh vialte caah Hakha ah mizaw chiahnak hmun sersiam lawlaw hi zeidah a lawh hnga.
  • Falam ah mizaw 5, Hakha 5, Thangtlang ah 5 kan ngeih zongah, Doctor le Nurse le Faicilities, zohkhenhning timhlamhnak kha mi tampi zoh ding bantuk in timhlamh thiamthiam a herh lai caah tlunkalnak tu tha tein tawlrel i hmunkhat zohkhenhnak thlopbul nak tawlrel hi a tha ko rua hnga tiah pumpak ka ruahnak asi.

Biafunnak:

Covid-19 nih vawlei pi cu lutaw hngallo in a tuah. Kanmah bantuk Miphun mitlawm cu chimlo vawlei ah ram thawngbik timi hna hmanh an i muaicawk lo an lu a ri dih. Bawipa khuakhan zei asi kan hngal lo. Pathian nih a kan kilven ko lai ti zum bu in Covid-19 raldohnak ah lungrual tein kan mah le zawn cio in cawlcangh hi kan tuah khawhmi lak ah a sunglawi bik tuanvo asi. Keimah cu tuanvo ngei mi le, zawtnak kong ahngal mi le, khuakhan ning le tawlrel ning ah a hngalmi ka si lo. Pumpak in ka thinlung ah a chuakmi ka langhter mi tu asi. Lai Miphun, Bawipa nih a kutnem in kan dawmtlai hram seh.

Lawmhnak he,

Zathawngcin

 

 

About The Author

Na ruahning rak langhter ve.. (Leave a comment)

%d bloggers like this: