Thialkamnak: Cunglei le Tanglei

Salai Van Biak Thang| 2019 TNovember 26| Burmaram chungah Chinmi hi zatuak in aa thialkammi a tam bik ah kan i tel. Chinram chung a ummi milurel nakin Chinram leng a ummi Chinmi kan tam deuh. Cu dirhmun ahcun kan um.

IOM (International Organization for Migration) nih an kan chimhnak ah thialkamnak hi a tlangpi in dot li ah then a si: biakhiahnak tuah hlan hlathlainak, thialkam hlan timhlamhnak, thialkam lio le thialkamnak hmun va phaknak, le kir thannak hna an si.

Biakhiah hlan hlathlainak: Biakhiahnak kan tuah hlanah fiangfai tein hlathlai hmasat hi a biapi taktak. Tahchunhnak, Tulukram kal kan i timh ahcun a hmunhma, riantuan dingmi, thlahlawh, a hmun khuacan le thilsining, kaltertu (puaisa) min le a umnak, a fawn nambat … ti bantukin a dikdir in hlatta hmasa a hau. Cun, hi umkalnak hi a dik maw dik lo, lampi ah zeidah a cang kho … ti bantuk tiang kha hlat a hau. Cu vialte kan theihmi cu a theimi sinah chekhlat thannak ti bantuk zong tuah a herh. Cu hnu lawngah chungkhar he biaruah i biakhiahnak tuah ah a tha.

Thialkam hlan timhlamhnak: Kan i thawh hlanah umkalning, thutdirnak le catlap a herhmi vialte kong kha a dikdir tein cazin ah tial i pakhat hnu pakhat theih dih a hau. Chungkhar he pehtlaihnak, phaisa i kuatnak le thawngpang i thanhnak ti bantuk tiang zong i caih cia a hau.

Thialkam lio le va phaknak: Kal na duhnak hmun na phak hlan tiang nikhat hnu nikhat zeidah a cang lai timi zong na hlat cia dih a hau. Tlaih khih le hlen tong sual law, zeidah ka tuah lai timi tiang ruah a hau. Na phaknak ding hmunhma kong le minung kong tehna, khuacan le zatlang nun ralrin awk ti bantuk zong theih ah a tha. An holh le an phunglam le an nunning ti bantuk zong hlat cia ding a si.

Kirnak: Na kal hlan hrimhrim ah timhlamhnak na ngeih khawhmi cu na kirnak kong tiang a si. Na rak kir hlanah kirnak konglam kha a tlangpiin tuaktan khawh a si. A hmun na va phak i na kir hlan piin kirnak ding umkalnak le tawlrel ding tiang kha tha tein na ruah khitkhet a hau.

A cunglei kan langhtermi hi thialkamnak he aa pehtlaimi dot li an si. Umkal taktak tikah hin a tlangpiin phun hnih a um: tanglei lam le cunglei lam ti an si. Hihi ramdang umkal tikah hmanmi an si. Tanglei kal timi cu phungning loin umkal i kaltertu (puaisa) nih kutrit a si. Hlenthawinak, tlaih khihnak le zuarnak ti bantuk harnak a phunphun ton khawh a si. Cucu ralrinnak in i ruah cia a herh. Cunglei lam timi cu cozah nih a tuah ciami phungning chungin cawlcangh i umkal a si. Catlap a herhmi i ken i ningcang tein chuahluh a si caah harnak tonnak a tlawm kho deuh. Nain, cozah theihpimi kaltertu kong kha tha tein i hlat cia a herh.

Kan i thialkamnak he pehtlai in kan miphun nih harnak tam tuk lawmmam kan tong cang. Hlenthawi in zuar in ruak hlam awk tha loin nunnak a liammi zong kan tlawm ti lo. Nu he pa he hngakchia he thongtlak le ningcang loin tuahto kan tong cang. Kan sifak, kan har kan timi lengah hi vialte hi kan ton rih. Cu chung cun kan him khawh deuhnak, kan that khawh deuh le kan thancho khawh deuhnak dingahcun tha tein timhlamhnak hi a hrampi a si. Tanglei kal nakin cunglei umkal hi a him deuh ti zong kan i fian a hau i cu lam a tuahtu bu zong an um. Cucu ‘MOEAF (Myanmar Overseas Employment Agencies Federation)’ ti a si. Hihi cozah nih hnatlaknak a pek i laisen (license) a ngeimi an si caah ramdang ah i hlawhfa in kal kan duh ahcun anmah hi kan pehtlaih hna awk a si. Hi kongah theih na duhmi a um ahcun CHRO zung (MAC le SATMAC zung) ah hlat khawh a si. MAC le SATMAC cu Chinram peng kip ah a um dih cang.#