Zumhnak, Pathian Pennak Ziaza le Thiangthlarau In Khah Timi Kong Biaknak Upa Pathum Biahalnak
The Chinland Post| 2018 March 2| Careltu nih thinlung, taksa, thlarau in thazaang kan laak i kan thanchonak ding ah Chinmi nih kan i bochanmi biaknak upa 3, Rev. Dr. Samuel Ngun Ling Dr. Hla Aung le Rev. Hoi Cung Tum cu Chin Digest nih biahalnak 3 cio kan ngeih hna.
Chinmi cu Khrihfa kan si ca le Khrihfa ram a si caah taksa lei thanchonak lawng si lo in Pathian bia hrimhrim zong in kan thancho khawhnak ding ah bawmtu a si hmanh hnga maw ti ruahchannak le zumhnak he atu bantuk in biahalnak kan hun ngeih hna hi a si.
Chin Digest: Messiah kan zumhnak ah a biapi bikmi hi zeidah a si?
Ngun Ling: Khrihfa kan zumhnak a biapi bikmi chimding ahcun biahaltu nih zeilei kap in dah na hal duhmi a si timi nih a ngeih hnga. Thlarau leikap in siseh, pumsa nunnak thanchonak leikap in siseh, zatlang nun pehtlaihnak leikap in siseh a phunphun in leh khawh a si. A tlangpi in kan chim ahcun Khrihfa kan zumhnak ah a biapi bikmi cu Bawi Jesuh Khrih hrimhrim nih a rak kan hmuhsak cang bantuk in amah Jesuh Khrih keneh zulh kha a si ko. Jesuh Khrih keneh cu vailamtah nun keneh, midang caah nunnak peknak le an caah riantuannak keneh, midang sual ngaihthiamnak keneh, toidornak le Khrih lungput ngeihnak hna hi an si.
Hla Aung: Khrih kan zumhnak le cawnpiaknak ah a biapimi thil tampi an um. Cu lakah Paul nih 1Cor. 13:13 ah a chim bantuk in a biapi bikmi thil pathum an um. Cu thil pathum cu; zumhnak, ruahchannak le dawtnak an si. Cu hna lakah a biapi bik mi cu Dawtnak a si.
Dawtnak hi zeica ah dah a biapit bik ti ahcun James nih a kan cawnpiak bantuk in dawtnak um lo ahcun zumhnak hi a thimi a si. Cun kan thih hnu i kan i ruahchanmi a va kan hmuhter hnga ding tu cu dawtnak a si. Zeicahtiah dawtnak a ngei lo i a nunpi lo tu nih kan i ruahchanmi zungzal nunnak cu kan hmu kho lai lo (Col. 3:25)
Hoi Cung Tum: Hi biahalnak i “Zumhnak” biafang hi Mirang holh i “faith” khi si lo in cawnpiaknak “Doctrine” khi a sawh duhmi a si rua tiah ka ruah (II Tim. 3:16). Baibal hi a tlangpi in zumhnak, cawnpiaknak (doctrine) (10) ah then a si. Cu hna cu; Pa Pathian, Fa Pathian, Thlarau Pathian, Satan, Vanmi, Baibal, sualnak, khamhnak, Khrihfabu le a ra laimi thil kong hi an si.
Hi zumhnak (doctrine) ahhin hmuhning le fianning i khah dih hi a har ngaimi a si. Cu zumhnak hna cu an dih lakin an biapi dih ko nain, a biapi khunmi cu Messiah khamhnak thawngtha fian hi a si. Khamhnak kong na fian ahcun a dang zumhnak (9) na fian deuh lo zong ah khamhnak co khawh a si. Zumhnak (9) na fian ko zong ah khamhnak kong na fian lo ahcun zungzal nunnak na co hlei lai lo. Cucaah, Khrihfa zumhnak lakah a biapi bikmi cu Khrih khamhnak hi a si.
Chin Digest: PATHIAN pennak chung kan luh khawhnak ding ah zei bantuk lungput le ziaza dah zumtu nih kan ngeih awk a si?
Ngun Ling: Vancung pennak luh ding ah zeidah ka tuah lai timi le zungzal nunnak hmuh ding ah zeidah ka tuah lai timi biahalnak cu a sullam aa khatmi biahalnak an si. Hi biahalnak phun hi Bawi Jesuh kha an rak hall en cangmi a si. Mirum tlangval pa nih vancung pennak luh awkah zeidah ka tuah lai tiah a rak hal tikah Messiah nih nawlbia kha va zul dih ko ngat a ti tikah ka hmet lio in ka zulh dih cang a ti. Messiah nih pakhatte na bau rih, na ngeihmi thil vialte kha va zuar law mi sifak kha va pe hna, cun keimah kha ka zul a ti. Mi sifak hna cung ah dawtnak ngeih ding le Khrih he nuntinak lungput ziaza kha langhtermi a si.
Cun Samaria mithapa tuanbia kong ah Khrih nih a chimmi hi a biapi ngaimi a si. Samaria mithapa bantuk in va tuah ding fialnak zong kan hmuh. Samaria mithapa tuanbia nih a kan cawnpiakmi lungput cu pakhatnak ah tlangbawi lungput a si. Tlangbawi pa le Levimi pa hna nih lam ah a ril komi Samaria pa kha an hmuh tikah a thi rua tiah an ruah caah an tong ngam lo. Tlangbawi nih mithi ruak kha a tongh sual ahcun Judah phung bantuk in mi thianglo ah ruah a si. Tlangbawi le Levi mipa nih mah caah min thatnak, mah i hupphenhnak le mah thathnemnak lawng kha an ruah caah a thi cuahmahmi pa zawnruahnak le bawmhnak thinlung kha a ngei kho ti lo. Samaria mitha pa nihcun amah cung ah zei thil a va tlun ding hmanh kha a ruat lo. A thi cuahmahmi lam cung ah a rilmi mihar pa, Samaria pa a luatnak, a damnak le khamhnak ding lawng kha a ruah caah a hmuh le cangka in a zuanhnawh i a zohkhenh, a tuamhlawm ti kan hmuh. Hi bantuk Samaria mithapa lungput le ziaza hi zumtu nih kan ngeih dingmi a sit i kha Khrih nih a langhtermi a si.
Hla Aung: Pathian pennak chung kan luh khawhnak ding ah kan ngeih awk ding lungput cu a tanglei bantuk in a si awk a si.
– Mi chambau ka si ti i hngalhnak (Mtt. 5:3)
– Nun a nemmi nun ngeihnak (Mtt.5:5)
– Pathian duhnak tuah kha kan duhnak ngan bik ah chiah khawhnak (Mtt.5:6)
– Midang cung ah zaangfahnak ngeih (Mtt.5:7)
– Lungthin thiang ngeih (Mtt. 5:8)
– Mi le mi karah remhnak, dawtnak tuah duhnak (Mtt.5:9) timi pawl an si. Kan ziazaah zawnruahnak, zaangfahnak, toidornak, nemnak, dinfelnak le lungsaunak timi pawl hi i aih awk kan si (Col.3:12).
Hoi Cung Tum: Hi biahalnak hi tlangcung cawnpiaknak (Mtt. 5:3-10) kan fian lonak chung in a chuakmi biahalnak a si.
Pathian pennak chung i kan luh khawh nakhnga Thlarau sifahnak (Mtt. 5:3), tahhraamnak (Mtt.5:4), lungnemnak (Mtt.5:5), dinfelnak tihalnak (Mtt. 5: 6), zaangfah thiamnak (Mtt.5:7), thinlung thiannak (Mtt.5:8), remdaihnak sertu sinak hna hi a si rua tiah kan ruah sual tawn. Asinain hi nunphung hna cu minung nih kan ngeih khawhmi an si bal lo.
Caang (20)nak na rel ahcun a fiang ko l ai. Van pennak chung i kan luh khawh nakhnga Pharasi hna le phungbia cawnpiaktu saya hna nakin kan din deuh a hau. Vawlei nuhrin lakah cu hna nakin a dingfel deuhmi pakhat lawng a um. Cucu Khrih a si. Cucaah, pennak chung i kan luh khawh nakhnga Messiah tluk in kan din a herh. Khrih nunzia cu minung nih cawn khawh a si lo, amah Khrih kha kan chung ah a nun a hau. Khrih kan ngeih i a dinnak kan dinnak a si khawhnak lam pakhat lawng a um. Cu lam cu zumhnak a si. Khrih kan zumhnak ahkhan a dinnak kha kan dinnak ah relhpiak kan si. Cuti cun Pathian pennak chung ah kan lut (John 3:16, Rom 4:3, ICor. 1:30).
Chin Digest: Thiangthlarau in khah timi a sullam hi zeidah a si?
Ngun Ling: Hi biahalnak hi a saupi tial duh ahcun cauk pakhat hmanh in tial khawh a si. Thiangthlarau riantuannak kong cu zumtu Khrihfa hna nih hngalh awk a herh tluk in kan hngalh khawh bal lomi, a sining taktak in Khrihfami nih a kong hngalh dih khawh zong a si lomi, a thuk ngaimi Pathian riantuannak le Jesuh Khrih nunnak zoh in siseh, baibal nih a kan cawnpiak ning in siseh, a cheubang lawng in le fianglo ngai in a konglam kan chim khawhmi kha a si.
Mi pakhat nih thiangthlarau kong ka hngalh dih a ti a si ahcun a sullam cu Pathian kong hi ka hngalh dih ti he aa khatmi a si caah cu pa nih a hngalhmi Pathian le thlarau cu a rak hme tuk tinak a si. Minung nih Pathian hngalh dih khawh a si lo, Pathian lungthin zong hngalh dih khawh a si bal lo. Minung nih kan hngalh khawhmi Pathian cu a hme tukmi Pathian a si. Pathian ka hngalh tuk kan ti lio ah Pathian kan rak hngalh lo tu kha a rak si tawn. Thiangthlarau in ka khat tuk kan ti lio ah thiangthlarau si lo in kanmah sining in kan rak khah tu kha si tawn.
Laimi zumtu Khrihfa hna nih thiangthlarau hi thilri pakhat (commodity) bantuk men in kan ruah lo ding a biapi tuk. Thiangthlarau in khah timi cu thiangthlarau Pathian kha kanmah duhnak in rian kan fial, nawl kan pek, kan duhnak kan zulhter khi a si lo. Thiangthlarau in khah sullam taktak cu a tawi bik in kan chim ahcun na minung sining dihlak kha Pathian sining dihlak nih a uk, na nunnak dihlak, na thinlung, na ziaza, an hmurka, na ruahnak vialte kha Jesuh Khrih nih zakhat ah zakhat a uk kha a si. Thiangthlarau khah cu Halelluijah voi tampi nolh le holh theihlo holh cukmak khi a si lo, na kechik in na luthlung tiang na chung n aril, na lung na thin, nap um, na thlarau le na ruh le na thlik tiang Jesuh Khrih lungput le mah ruahnak le nunzia nih na nunnak dihlak a uk kha thiangthlarau kha kan timi a si.
Hla Aung: Thiangthlarau in khah timi a sullam cu a phunphun in chim khawh a si. Keimah pumpak in kaa fianmi cu Pathian he pumpkhat sinak pehtlaihnak (full union with God) ti hi a si. Baibal chung ah thiangthlarau in a khat ti tikah a tlangpi in cun thiangthlarau in a khatmi hna nih thil pathum an ngei tawn ti kha kan hmuh. Cu thil hna cu;
1. Thawnnak (power) in an khat. Thilti khawh thawnnak (Samson), intuar khawh thawnnak le tukforhnak tei khawhnak thawnnak (James)
2. Khuaruahhar thilti khawhnak. Holhtheih lo in holh, khuachia thawl khawhnak le damternak
3. Pathian thilser khuaruahhar hmuh khawhnak le mi lungthin ruahnak purhdah hmuh khawhnak le fimnak (I Cor. 2:10-13, Isaiah 40:13f, Eph. 1:16f). Hi thil pathum ahhin keimah pumpak in cun pathumnak hi kan caah a biapi bikmi le a herh bikmi a si tiah ka ruah.
Hoi Cung Tum: Thlarauthiang i khah a sullam fianternak cacang tampi lakah a tha bikmi pakhat cu Eph. 5:18 hi a si lai tiah ka ruah. “Cun mitsur zu ri hlah u, zeicaahtiah cucu ningcang lo in umnak a si. sihmanh sehlaw, thlarau tu khan khat deuh uh”.
Hi baibal cacaang hi mi tampi nih zurit chiatthat chimnak cacaang ah a tamdeuh nih cun kan ruah, cu zong cu aa tel ve ko nain, cu nak in a biapi deuhmi cu thlarau khah nun fianternak zong a si fawn.
Cucaah, thlarau khah cu zurit he aa lo. Zu kan rit tikah kanmah kan dinmi zu nih a kan uk. Kan sining vialte kan i philh, zu lung kan keng i zu duhnak in kan nung, zu nih kan pum kha duhning poh in a hman. Cu bantukte cun, thlarau i kan khah tikah, kanmah kan dinmi thlarau nih a kan uk, kan sining vialte kan i philh dih ve i thlarau duhning in khua kan sa. Cucaah, thlarau in khah le nun ti a sullam cu, thlarau nih nun a uk khi a si. Bidang cun, thlarau nih a kan pen ti khi a si. Phundang in kan chim rih a si ahcun pennak nun ti zong in chim khawh a si.
Cherhchan: Chin Digest, 2016
Biakilh: Thlahnih ah voikhat chuahmi Chin Digest ah kan rak langhter cangmi kha The Chinland Post careltu zapi sin ah a thar in kan hun in hrawmh than hna.
About The Author
