Cusu Ba-ih or Chin Civil Society Pawl RianTuanning Kan I PalhDeuh Maw?
Chin Digest Vol 2/No.3/ “Kan lam tete khi Laimin in auhmi lam pakhat hmanh a um lo. Hihnu kumnga hrawng a rauhhnu cu zeiti khin dah kan lawhte hnga?”
Cusu Ba-ih
or
Chin Civil Society Pawl Rian Tuanning Kan Ipalh Deuh Maw?
Salai Van Bawi Mang
Chin ramkulh ah a dirmi Civil Society (zatlaangbu) pawl kan riantuanning hi kan ipalhdeuh ko rua hlah maw tiah ka ruat tawn. Cucu a palhdih nati maw ti tikah, a si lo. An rak philh sualmi maw asi, a danglei thanchonak (development) lei thazaang an pekdeuh caah dik si hnga. Chiat-that zohkhenh le bawmhchanh lawng hi maw tuanding an theih hnga? Cun, mah nih phaisa ikholhchom, asiloah nu le pa sin ah bawmhhal in ngaktah va bawmh tibantuk lawng hi maw tuanding an theihhnga? Cu hna an tuahtuanmi hna zong cu thiltha an si dih ve ko nain ruahding thil tampi a um cang. Kan chan hi zohthiam taktak kan herh cang.
Chin ramkulh khualipi Hakha cu zatlaangbu tam taktak a um. An riantuanmi aa dangcio hna. Khuapi thanchonak caah rian tampi an tuan, thlennak hi an rak duhtuk i Chinram thanchonak hmuh kan ingaih tukmi hmuh ahhin thazaang tampi lakkhawh asi. Cuhna lakah ka ruah ngaimi pakhat cu CACC dah ti lo cu caholh lei tuantu hi an um lo. Anmah hi rak um hna hlah sehlaw Lai caholh hi atutiang a um lai maw tihi ruah ngai awk asi. Mahtluk ralkap uknak chiatlio ahkhan mu! An riantuanmi cungah upat awktlaktuk an si. Mahbel, Zaukphung (democracy) deu kan hun phak bakin a daithlang deuhmi an lo ko rua tiah hmuhkhawh an si ve. Mizoram he tahchunh ahcun chimding tampi a um nain kan ram le sining aa dan caah asi lai. Nain, kan nunphung le caholh kilvennak lungput taktak he asi ahcun idin loin hmai an fon i biatak tein rian an tuanding khi asi hnga.
Ahlan kan ngakchiatlio ahcun Cu-Shu-Baa-Ih hi hmunthur hlonhnak ah kan rakruah. Chin Oo Si sang (Hakha) ah kanrak um i mah le sangkip in an rak irem lo, isikvelh chan asi caah kanmah(ngakchia pawl) zong kan rak vaak ngam tuk lo. Cutin tlawmpal kan hun upa deuh i Cu-Shu-Baa-Ih cu phak kan hun duh chin. Aruang cu, zuu palang le dur pawl rak khawmh i rak zuar ah cun phaisa tamngai hmuh arak si. Cu lio ahcun video cu innkip ah ngeih cu rak sihlah kaw, video zung ah tangka fang 20 Kyats in rakzoh asi. Cucaah, Cu-Shu-Baa-Ih cu kan vakal tawn i zuu palang le dur hna, chiakhawm in video zohnak caah kan rak kal tawn hna. Kan rak inuam kho taktak. Ka hun upat deuh i Kawlholh tlawmpal ka hun theih ah ka lung a fiangmi cu, Cu-Shu-Baa-Ih timi cu Kawlholh asi i Lunglawm tein kan in don hna tiin lehkhawh asi. Cucaah, ka ngakchiat lio i hmunthur hlonhnak ah kan rakrelmi cu lunglawm tein kan rak in don hna ti kha a rak si ai. Cucu, kan zoh tikah kan cozah that lo zong asi ai pet.
Cu he pehtlai in Avoi 18nk Chin University Students Fellowship (CUSF) nih cathanh an chuahmi ah ka uar ngaimi pakhat a um. Mah le umnak hmunkip cio in mah le Chin caholh in signboard le ca pawl taar ding timi kha asi. Cucu, cheukhat nih Chinmi cu Tlangholh (Common Language) kan ngeih lo caah asi kho lo tiah an ti len. Nain cucu a dikmi asi lo. Cu kong he pehtlai in ka hawipa nih a chimmi cu “Chinmi cu Tlangholh (Common Language) kan ngeilo tiah an hei ti len ko nain cucu a hman lo. Ramdang lei pumpululhchuih thiammi pawl hna khi an min rel a har kho tuk. Asinain, a hnu kan zoh deuhdeuh tikah cutluk an min rel a harmi hna hmanh kha dahkaw kan auh khawh ko hna. Kannih Chin ca chinchin cu a fawituk. Mirang cafang (alphabet) a hmang dihmi kan sii a fawi” tiah a ka ti. Cucu a dik taktakmi asi.Cun, vun ruat rih hmanhusih. Kan lam tete khi Laimin in auhmi lam pakhat hmanh a um lo. Hihnu kumnga hrawng a rauhhnu cu zeiti khin dah kan lawh te hnga? Ruahngam ding khi a si lo. Laimi tamdeuh cu carel kan huam lo tikah hlan kan pipu tuanbia tete a theimi le kan semnak khua le ram thilsining a theimi kan um hna lo. Atu kan tuanbia hna an philh lo nakhnga caah lam min pawl hi Lai tuanbia dawh le kan nunphung hna a cawithlirtu pawl min hna bunhin hmailei kan tefa le chantiang nih an rak theihpeng nak hnga tuahkhawh asi. Tch: Khaikam lam, Pu Za Hei lam tibantuk hna in bunhkhawh asi. Atu cu kan Kawlholh pei le pei loin khin Cherry sang, Pyidawta lam-e-zei-e tiah min kan ibunh hna. Cun, vun chimporh ah pangpar min tete Lai min in kan ngeih ko mi hna khi Kawlmin lawng hna in kan auhmi tete tiang khi cu kan si kho deuh ti lo, LAIMI!
A cunglei pawl kan hun langhtermi hna hi, zoh ah Laimi ilawmhawk le ilunghmuih ding pakhat hmanh a um lo. Thanchonak lei kan panh kan tilio ah, kan miphun tlaunak ding caah lam tampi a rak um hi kan rak ruat lo. Kan ram a hun thatdeuh cangka in miphun cawhrup in kan um cang hna lai. Cucaah, kan miphun kilvennak ding caah cun atu tein humhimnak ituahcia a herh cang. Cuhna rian cu a ho nih dah a tuan kun lai tiah biahalnak a um kho men. Cu cu a um ding zong asi i biahalnak a dihhlan bakin kanmah rian henta asi tiah a let kho colhmi Laimi kan si a herh.
Cun, mipi nih biatak tein tuanding asi. Abik in zatlaangbu pawl nih hmalak bakin tuan a herh bakmi rian asi tiah ka ruah. Biaknak lei pawl an rian hrimhrim zong asi kan ti khawh. Anmah nihcun, ramkhel rian ahcun kan ithlak lo anti ko nainKawlram thimnak thimfung thlaklio ah a zai bikmi cu biaknak lei upa an si. Cucu an zaiawk zong asi. Aruang cu an miphun caah a dikmi lam kha kalter an duh ve i an covo tlingtein hmuh an duh caah asi. Cun, ramkhelrian timi hi minung kip he then khawhmi thil asi lo. Cun, kan covo hna cu tlingtein hmuh kan duh taktak ko asi ahcun ramle miphun caah biatak tein rian kan tuan a herh. Cucu, kanmah pumpak zong siseh miphun le ram tiang a zapi huapkho le lungtling tein kan cohlan khawhding covo cu a si.
Theihternak: Hi capar cu Chin Digest Vol 2/No.3/ ah rak chuah cangmi asi. Catialtu Salai Van Bawi Mang hi The Chinland Post ah kan riantuanti hawi asi.
About The Author
